Μέγας Φώτιος: Των συνετών ανδρών έργο είναι να προβλέπουν τις δυσχέρειες και με φρονιμάδα να τις απομακρύνουν!

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Άγιος Φώτιος ο Μέγας
Προς τον εκλαμπρότατο και ενδοξότατο Μιχαήλ ηγεμόνα της Βουλγαρίας εκ Θεού αγαπημένο εν Κυρίω πνευματικό υιό

Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=396256

121. Οι σώφρονες και σοβαροί άνθρωποι, όταν επιτυγχάνουν, δεν γίνονται υπερόπτες, αλλά τον όγκο της επιτυχίας στολίζουν με μετριοφροσύνη και έτσι καταπραΰνουν το πάθος των φθονερών· όταν αποτυγχάνουν, υποφέρουν γενναίως και καθιστώντας την συμφορά αφετηρία αρετής, με την ισχύ της δυναμώνουν την γνώμη κι εξορίζουν την αθυμία από την διάνοια· διότι γνωρίζουν ότι τα ανθρώπινα τρέπονται και προς τις δύο αντίθετες κατευθύνσεις, είναι άστατα και αβέβαια.(61)

Είναι δε δείγμα αφροσύνης, επιπολαιότητος και αμορφωσιάς και τα δύο, δηλαδή και το να επαίρεται και εξογκώνεται κανείς στις επιτυχίες και το να απογοητεύεται τελείως και να καταλαμβάνεται από αθυμία στις ατυχίες.

122. Των συνετών ανδρών έργο είναι να προβλέπουν τις δυσχέρειες και με φρονιμάδα να τις απομακρύνουν· δεν είναι όμως κατωτέρων ανδρών έργο και το να ρυθμίζουν και εξοικονομούν καλά τα συμβάντα.

123. Γνωρίζω περιπτώσεις κατά τις οποίες επήλθαν ενέργειες απότομα και οι θεαταί εξεπλάγησαν από το απροσδόκητο του συμβάντος και εβάστασαν ήσυχα τις συμφορές και δεν εξεσηκώθηκαν ούτε αργότερα για να αποσείσουν το βάρος, χωρίς μάλιστα να συναυξάνεται η από αυτές προερχομένη βλάβη, αλλά και με άλλους πραότερους τρόπους να χαλαρώνεται.

Πράγματι είδα μερικές από αυτές τις πράξεις να έχουν ρυθμισθή με αυτόν τον τρόπο και με την συνήθεια βαθμιαίως να ελαφρύνωνται περισσότερο και να καταντούν να είναι άλυπες· αντιθέτως, άλλες να έχουν σηκώσει σαν από ύπνο κι εκείνους που ζουν με αμέλεια και ατολμία.

Διότι ο καθένας, ερεθισμένος από το παράλογο και αιφνίδιο των συμβάντων, έρχεται μέσα στα πράγματα, και η καινοτομία δεν αντέχει να κρατήση ούτε μία ημέρα.

124. Άλλες πάλι ενέργειες, και μάλιστα όχι από τις συνηθισμένες, επερχόμενες βαθμιαίως και υποκλέπτοντας την συναίσθησι της καινοτομίας με τον ήρεμο και ατάραχο τρόπο τους, παρεισδύουν χωρίς κόπο και χωρίς να γίνουν αντιληπτές ούτε από τους πεπειραμένους ακόμη.

Μερικές επίσης, που επιχείρησαν να παρεισδύσουν με τον ίδιο τρόπο και κατηγορήθηκαν για δειλία, επειδή δεν ενέσκηψαν με βία ούτε με αυτόνομη δύναμι φανερά, γρήγορα ανατράπηκαν από τους επιτυχόντας· διότι εξοπλίζοντας και εκείνους που εφάνηκαν προηγουμένως επιεικέστατοι με την δική τους μεγαλύτερη επιφύλαξι στο ασυγκράτητο θράσος και την παράλογη τόλμη, καταστράφηκαν με την ίδια την επιχείρισι.

125. Πως λοιπόν είναι δυνατό να επιτύχη κανείς τον σκοπό; Διότι φαίνονται τα αντίθετα να συντελούνται διά των ιδίων μέσων. Προτιμότερο είναι να μη αρχίζη τέτοιες ενέργειες· διότι οι καινοτομίες είναι, και χωρίς άλλη λυπηρή επίπτωσι, ικανές να θορυβήσουν και να πλήξουν διάνοιες και να προσκαλούν το πλήθος σε διαβολές και ύβρεις.

Επειδή όμως μερικές φορές υπάρχει επείγουσα ανάγκη και ο ηγέτης χρειάζεται μία καινοτόμο πράξι, αν απ’ αυτή την πράξι το κοινό ευρίσκει μεγάλο όφελος και ευφροσύνη, δεν χρειάζεται σκέψι και μελέτη· αλλοιώς, αν είναι λυπηρή, δεν νομίζω ότι μπορεί να αναπτυχθή άριστα με τα λόγια (διότι δεν είναι δυνατό να συλλάβωμε ακριβώς με τον απλό λόγο και μακριά από τα έργα τα επακόλουθα κάποιων ιδιωτικών περιστάσεων), αλλά πάντως εκείνος που είναι καλά γυμνασμένος στα προειρημένα κι έχει προς αυτά την από άνω βοήθεια θα μάθη ότι έχει συγκεντρώσει μεγάλη δύναμι.

61. Ψευδο-Iσοκράτης, Προς Δημόνικον 42.

Η «Επιστολή προς Βούλγαρον Ηγεμόνα» του αγίου Φωτίου του Μεγάλου δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Εποπτεία» τον Φεβρουάριο του 1992. Εισαγωγή, μετάφραση, σημειώσεις Παναγιώτης Κ. Χρήστου. Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα Myriobiblos Βιβλιοθήκη: http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/fotios_epistoli.html