Ο ψαράς της Γεννησαρέτ: Ιστορική προσέγγιση
19 Σεπτεμβρίου 2020Ο ψαράς της Γεννησαρέτ: Ιστορική προσέγγιση[1]
Τα δύο αδέλφια Σίμων και Ανδρέας ασκούσαν το επάγγελμα του ψαρά (Μκ. 1:16) και κατάγονταν από την Βηθσαϊδά[2] (Ιω. 1:44), όπως και ένας ακόμη μαθητής του Ιησού ο Φίλιππος (Ιω. 12:21). Κατά την κλήση των πρώτων μαθητών, ο Μάρκος μας αναφέρει ότι και άλλα δυο αδέλφια, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης οι γιοί του Ζεβεδαίου, κλήθηκαν από τον Ιησού να τον ακολουθήσουν (Μκ. 1:19-20). Τόσο ο Ευαγγελιστής Μάρκος, όσο και ο Ματθαίος, τοποθετούν το γεγονός της κλήσης των δύο μαθητών στην Καπερναούμ και όχι στην Βηθσαϊδά, την πόλη καταγωγής των μαθητών, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην δημόσια δράση του Ιησού[3].
Η Καπερναούμ και η Βηθσαϊδά ανήκαν σε διαφορετικές τετραρχίες. Η Καπερναούμ στην τετραρχία του Αντίπα και η Βηθσαϊδά στην τετραρχία του Φιλίππου. Οι πόλεις είχαν αδελφικές σχέσεις λόγο της έντονης ιουδαϊκή παρουσίας. Αυτό μπορούμε να το στηρίξουμε στα αρχαιολογικά ευρήματα της Καπερναούμ και την ύπαρξη συναγωγής η οποία σύμφωνα με τον Λουκά χτίστηκε ως ευεργέτημα, για τον ιουδαϊκό λαό, από τον εκατόνταρχο (Λκ. 7:5). Όπως και τα ευρήματα του et-Tell, που οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι βρισκόταν η τοποθεσία της αρχαίας Βηθσαϊδά[4].
Οι δύο πόλεις, ήταν από τις πολλές που υπήρχαν κοντά και γύρω από την λίμνη Γεννησαρέτ[5]. Οι Ευαγγελιστές και ο Ιώσηπος κάνουν συχνή αναφορά στην λίμνη και στις περιοχές γύρω από αυτήν. Έτσι βλέπουμε, από τη μία μεριά τους μαθητές να εργάζονται σε αυτήν και ο Ιησούς να την χρησιμοποιεί για τις μετακινήσεις του. Ενώ, από την άλλη, βλέπουμε τον Ιώσηπο στο έργο του (Αρχαιολογία και Ιουδαϊκός πόλεμος) να μας πληροφορεί για τις μάχες που έλαβαν χώρα στην λίμνη κατά την περίοδο της ιουδαϊκής επανάστασης.
Η χώρα και ο πληθυσμός της Ιουδαίας έφεραν ορισμένα ιδιαίτερα και ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά την εποχή της Καινής Διαθήκης. Μόνο η περιοχή της Ιουδαίας έφερε καθαρό ιουδαϊκό πληθυσμό, ενώ στην Γαλιλαία υπήρχε μια φυλετική ποικιλία. Αυτό συνέβαινε εξαιτίας της εγγύτητας που είχε η Γαλιλαία με την Συρία, αλλά και επειδή ένας αριθμός Ελλήνων είχαν κατοικήσει στην περιοχή από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η Σαμάρεια τέλος είχε έναν μεγάλο αριθμό Ασσυρίων που ήρθαν στην περιοχή μετά τις κατακτήσεις τους[6].
Την Ιουδαία, διατρέχει ο Ιορδάνης ποταμός και χωρίζει την χώρα σε δύο μέρη. Ο ποταμός σχηματίζεται από τρείς μικρότερους που πηγάζουν από τους πρόποδες του όρους Ερμών, στην περιοχή Αντιλιβάνου της Συρίας. Ο Ιορδάνης διασχίζει την χώρα από βόρεια προς νότια και εκβάλει στην Νεκρά θάλασσα. Ο ποταμός σχηματίζει δύο λίμνες, με πρώτη την λίμνη Μερώμ (Σαμαχωνίτις) που είναι η μικρότερη και δεύτερη την μεγαλύτερη λίμνη Γεννησαρέτ[7].
Η λίμνη Γεννησαρέτ[8] έχει 21 χιλιόμετρα μήκος και 12 χιλιόμετρα πλάτος[9]. Οι γεωλόγοι υποστηρίζουν ότι η λίμνη δημιουργήθηκε από την υποχώρηση μιας μεγαλύτερης λίμνης που κάλυπτε όλη την περιοχή που διατρέχει σήμερα ο Ιορδάνης ποταμός. Χρονολογείται στους προϊστορικούς χρόνους περίπου το 20.000-17.000 π.Χ. Με το πέρασμα των αιώνων και αφού η λίμνη στέρεψε, δημιούργησε την κοιλάδα του Ιορδάνη, τον ποταμό και την λίμνη Γεννησαρέτ[10].
Στις όχθες αυτής της λίμνης και συγκεκριμένα στην Καπερναούμ έγινε η κλήση των πρώτων μαθητών. Ο Μάρκος στην διήγηση είναι αρκετά σύντομος και δεν μας δίνει πολλά στοιχεία από τα οποία μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες για το επάγγελμα του Πέτρου και του αδελφού του, εκτός από την αναφορά στα δίχτυα και την βάρκα που διέθεταν (Μκ. 1:16-20). Άλλωστε, το ενδιαφέρον του Μάρκου επικεντρώνεται στην κλήση των μαθητών, παρά στο να μας αναφέρει λεπτομέρειες για το ψάρεμα ή την κατάσταση που επικρατούσε στο λιμάνι.
Πάνω στην συγκεκριμένη διήγηση, ο Nun, αναλύει το πόσο σημαντικά ήταν τα δίχτυα για το ψάρεμα μέσα στην λίμνη. Μας πληροφορεί ότι οι αλιείς είχαν τρία είδη διχτυών για να αλιεύουν τα διάφορα είδη ψαριών της λίμνης. Η πρώτη μέθοδο ήταν με την χρήση του «σαγήνη»[11] κάτι ανάλογο του σημερινού «γρίπου» ή αλλιώς «τράτας». Το δίχτυ αυτό μας αναφέρετε στο Μτ. 13:47-48: «Πάλιν ὁμοία ἐστὶν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν σαγήνῃ βληθείσῃ εἰς τὴν θάλασσαν καὶ ἐκ παντὸς γένους συναγαγούσῃ ἣν ὅτε ἐπληρώθη ἀναβιβάσαντες ἐπὶ τὸν αἰγιαλὸν καὶ καθίσαντες συνέλεξαν τὰ καλὰ εἰς ἄγγη, τὰ δὲ σαπρὰ ἔξω ἔβαλον». Σε αυτό το χωρίο ο Ιησούς εξηγεί στην Βασιλεία του Θεού[12]. Η εικόνα που μας δίνει ο Ιησούς εξηγεί ακριβώς την λειτουργεία του. Το δίχτυ απλώνεται στην θάλασσα σε μορφή καμπύλης συνήθως δημιουργώντας ένα απροσπέραστο τοίχος. Έπειτα, οι αλιείς το τραβάνε στην στεριά συγκεντρώνοντας όσα ψάρια πιαστούν σε αυτό. Έπειτα, τα διαχωρίζουν σε κατάλληλα για βρώση και μη κατάλληλα.