Θεμελιώδεις αρχές της Χριστιανικής Ηθικής
22 Αυγούστου 2022Η ηθική είναι ένα από τα τρία κύρια στοιχεία μιας θρησκείας, μαζί με την πίστη και τη λατρεία [94]. Η Χριστιανική Ηθική βασίζεται στην ανθρωπολογία του Χριστιανισμού. Η καινοτομία που εισάγει ο Χριστιανισμός στη θεώρηση της ηθικής ζωής στηρίζεται στην οντολογία του και αυτό γιατί δεν παρουσιάζει νέα ηθική για τον άνθρωπο, αλλά νέο άνθρωπο, τον καινό εν Χριστώ άνθρωπο, που καλείται να ζήσει την καινή εν Χριστώ ζωή [95].
Η οντολογική βάση της χριστιανική ηθικής βρίσκεται στην ενανθρώπηση και φανερώνεται με την Ανάσταση[96]. Η Χριστιανική Ηθική είναι νοητή και εφαρμόσιμη μόνο ως ηθική της Αναστάσεως. Καλεί τον άνθρωπο να νικήσει τον φόβο του θανάτου και να ζήσει ελεύθερος από αυτόν. Η εμπειρία της Ανάστασης βιώνεται καθημερινά με την πραγματική αγάπη, δηλαδή την ανιδιοτελή αγάπη [97]. Η καταπολέμηση της φιλαυτίας και η καλλιέργεια της ανιδιοτελούς αγάπης είναι ο δρόμος για την τελείωση του ανθρώπου.
Ο χριστιανός είναι κατά χάριν υιός του Θεού. Το ήθος του απορρέει από την προσωπική σχέση με τον Θεό και η σχέση του ανθρώπου με τον Θεό καθορίζει και τη σχέση με τον πλησίον [96]. Το πιο ουσιώδες στοιχείο στη ζωή του χριστιανού, είναι η απόκτηση του ήθους κατά το πνεύμα και τις αρχές της διδασκαλίας του Κυρίου. Ο Χριστός αποτελεί το θεμέλιο και το αρχέτυπο του χριστιανικού ήθους [98].
Η χριστιανική ηθική δεν είναι ηθική κανόνων, αλλά δείκτης μετοχής στη ζωή του Θεού[96]. Οι εντολές του Χριστού δεν είναι δεσμευτικοί κανόνες, αλλά εντολές ελευθερίας που απελευθερώνουν από την αμαρτία και ανακαινίζουν τον άνθρωπο μέσα στο σώμα του Χριστού [97]. Η ηθική συνδέεται με την ελευθερία του ανθρώπου και αποβλέπει στην τελείωσή του ως ελεύθερου προσώπου. Η ελευθερία δεν είναι ασυδοσία, αυτοεγκατάλειψη στην σάρκα και τις επιθυμίες της ή εγωιστική εμμονή σε ιδεολογικά σχήματα. Κερδίζεται με την αγάπη η οποία απορρέει από τον Σταυρό του Χριστού [97].
Ο άνθρωπος σύμφωνα τον Γρηγόριο Νύσσης είναι ελεύθερος επειδή εικονίζει τον Θεό και έχει την δυνατότητα να ομοιάσει κατά Χάριν στο Θεό μέσα από μια διαρκή πορεία τελειώσεως, όπου μέσω της ελευθερίας να κινηθεί αυτεξούσια προς την αρετή ή την αμαρτία [99]. Άλλωστε, το κακό σύμφωνα με τον Γρηγόριο Παλαμά προκύπτει από την εσφαλμένη χρήση του αυτεξούσιου του ανθρώπου.
Η Χριστιανική Ηθική βασίζεται στην Αγία Γραφή και στην Ιερή Παράδοση, η οποία περιλαμβάνει τα δόγματα της Εκκλησίας, τους Ιερούς Κανόνες, τα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας, τα πατερικά συγγράμματα, τους βίους Αγίων και το πρόσωπο της Παναγίας. Βιώνεται στο προσωπικό επίπεδο, αλλά εκφράζεται και ελέγχεται σε επίπεδο κοινωνίας προσώπων με αναφορά στην Εκκλησία η οποία αποτελεί το Σώμα του Χριστού και την σύναξη των μελών του. Αυτό σημαίνει ότι η ατομική πρόσληψη και ερμηνεία της χριστιανικής ηθικής εκτός εκκλησίας μπορεί να εκτραπεί σε συμπεριφορές ιδεοληπτικές και αποκομμένες από το σώμα του Χριστού. Η συνείδηση της Εκκλησίας είναι ότι προς την Βασιλεία των Ουρανών ο άνθρωπος πορεύεται ως μέλος του Σώματος του Χριστού και όχι μόνος.
Χριστιανική θεώρηση της Βιοηθικής
Σύμφωνα με τον Engelhardt η Βιοηθική λειτουργεί ως μία κοσμική ηθική Θεολογία και στηρίζεται στη θεμελίωση ενός ηθικού πλαισίου που δεν χρειάζεται να αναγνωρίσει την ύπαρξη του Θεού ή την ενσάρκωση του Χριστού, αποσυνδέοντας την θεώρηση της ζωής από την χριστιανική κληρονομιά. [100]. Τονίζει πως οι Χριστιανοί δεν έχουν κανόνες ηθικής αλλά μία σχέση με τον Θεό και ότι δεν υπάρχει ηθική έξω από την χριστιανική ζωή προσανατολισμένη στην σωστή κατεύθυνση. Θεωρεί ότι οι τέσσερις θεμελιώδεις αρχές της Βιοηθικής αποτελούν μία εκκοσμικευμένη αντίληψη της αυτονομίας, της ισότητας, της ευχαρίστησης και της προσωπικής ικανοποίησης και βλέπει τους βιοηθικολόγους της παγκοσμιοποιημένης Ηθικής ως κοσμικούς ιερείς [100].
Θεωρεί ότι το πρόβλημα με την κοσμική ηθική είναι πως δεν μπορεί να προσφέρει την ενότητα στα πλαίσια της λογικής, κάτι που η θρησκεία αγωνίζεται να προσφέρει μέσω της ενότητας της πίστης. Η Χριστιανική Ηθική θεμελιώνεται στη διαρκή εμπειρία ενός προσωπικού, υπερβατικού Θεού σε αντίθεση με την επιφανειακή λόγω της εγκοσμιότητάς της κοσμική ηθική, η οποία είναι εφήμερη μπροστά στο θάνατο του προσώπου [101].
Σύμφωνα με τον Νικόλαο Κόιο, μπορούν να προταθούν ορισμένες αρχές ως βάση για την ορθόδοξη θεώρηση της Βιοηθικής:
- Η θεώρηση της ζωής ως δώρου του Θεού προς τον άνθρωπο – ο σεβασμός στην ιερότητα της ζωής .
- Η θεώρηση του ανθρώπου ως προσώπου που υπέρκειται κάθε κοινωνικοβιολογικής κατάστασης, προορίζεται για την αιωνιότητα και επανανοηματοδοτεί τη βιοηθική αρχή της αυτονομίας.
- Η αρχή της ανιδιοτελούς αγάπης που επανοηματοδοτεί την αρχή της ευεργεσίας.
- Η αρχή της δικαιοσύνης σύμφωνα με το πνεύμα της Ορθοδοξίας με δεδομένο πως το απόλυτο κριτήριο ηθικής στάσης είναι η αγάπη [ 102,103].
Επιπλέον, βασική θέση κατέχει η νοηματοδότηση του πόνου, ο οποίος πιστοποιεί την φθαρτότητα και συνεργεί στην αναζήτηση του πραγματικού νοήματος της ύπαρξης του ανθρώπου στο επίπεδο της Θείας ζωής [102].
Με βάση τις αρχές αυτές μπορούν να εξεταστούν οι βιοηθικοί προβληματισμοί και ειδικότερα αυτοί που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ
