Η «Δαυϊτική Μελωδία, η χρήση του Ψαλτηρίου στην Ορθόδοξη Λειτουργική Παράδοση» είναι ο τίτλος του βιβλίου του Διδ. Παναγιώτη Χ. Παναγιωτίδη που πρόκειται να παραδοθεί στο αναγνωστικό κοινό από τις εκδόσεις «Επέκταση» στη σειρά «Ψαλτικά Ανάλεκτα», με αριθμό τόμου 3.
Αντικείμενο του βιβλίου είναι η μουσική χρήσης του Ψαλτηρίου στην ορθόδοξη λειτουργική παράδοση. Σημαντικός άξονας αναφοράς αυτής της επιμελημένης έκδοσης, αποτελεί το βιβλίο των Ψαλμών καθώς διερευνώνται οι επιβιώσεις της εβραϊκής παράδοσης στην χριστιανική λειτουργική πράξη, η ιστορική χρήση των ψαλμών από τις πρώτες γραπτές πηγές και στην εν γένει διαμόρφωση των ειδών της ψαλτικής μελουργίας από την παρουσία τους στους πρώτους μουσικούς κώδικες και εντεύθεν.
Η Πεμπτουσία για το θέμα θέλησε να μάθει περισσότερα γι᾽ αυτό συνομίλησε με τον συγγραφέα Διδ. Παναγιώτη Παναγιωτίδη.
Τοιχογραφία από τη Μονή Βαρλαάμ, Μετέωρα (16ος αι.)
Π.: Θα θέλαμε να μας πείτε ποιο το γνωστικό αντικείμενο της έκδοσης και κυρίως ποια αφορμή λάβατε να ασχοληθείτε με το θέμα της Δαυϊτικής Μελωδίας;
Tις τελευταίες δεκαετίες το ενδιαφέρων αρκετών ερευνητών στρέφεται όλο και περισσότερο σε θέματα που αφορούν στην λατρεία της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας. Το βιβλίο των Ψαλμών, με την πολυσήμαντη θεολογική του διάσταση και την διαρθωτική δομικότητα του υλικού του, βρίσκεται στο επίκεντρο αυτών των ενδιαφερόντων και μελετάται κυρίως η σχέση του με τις λατρευτικές συνάξεις και το λειτουργικό τυπικό, ιδιαίτερα όμως η κεφαλαιώδης και καθοριστική επίδρασή του στην ανάπτυξη και εξέλιξη του υμνολογίου. Βέβαια, οι έρευνες καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα που αφορά γενικότερα την ιστορία της λατρείας ή επιμέρους θέματα των άλλων κλάδων της θεολογίας. Η «Δαυϊτική Μελωδία», ωστόσο, η ειδική δηλαδή μουσική χρήση του Ψαλτηρίου στις ελληνικές λειτουργικές πηγές, δεν έχει μελετηθεί επαρκώς.
Π.: Ποια η συμβολή της έκδοσή σας, απευθύνεστε μόνο στον επιστημονικό κόσμο ή και σε κάθε φιλομαθή και βιβλιόφιλο;
Π.Π.: Η παρούσα έκδοση επιχειρεί να διερευνήσει με συστηματικό τρόπο τις πιθανές αιτίες που συνέβαλαν διαχρονικά στην μουσικολειτουργική χρήση των ψαλμών. Ειδικότερα, προσπαθεί βάσει των πηγών να αναλύσει τις διάφορες πτυχές του θέματος, σε συνδυασμό με τις συνθήκες που επέδρασαν ώστε να διαμορφωθεί η ψαλτική παράδοση της ελληνικής λειτουργικής υμνογραφίας. Η πολυμορφία των πηγών, με τις ποικίλες θεολογικές, ιστορικές, φιλολογικές, μουσικολογικές, και πολιτισμικές παραμέτρους, προκαθορίζει όχι μόνον την πολύπλευρη σημασία του θέματος, αλλά και την δυσκολία της προσέγγισής του. Υπό αυτήν την οπτική μπορεί να φανεί χρήσιμο και σε επιστημονικές αναζητήσεις αλλά και σε κάθε ενδιαφερόμενο που θέλει να μάθει για την λειτουργική παράδοση Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας και τις μουσικές της καταβολές.
Π.: Μπορείτε να μας δώσετε κάποιες λεπτομέρειες από τα χαρακτηριστικά και το περιεχόμενο της έκδοσής σας;
Π.Π.: Την επιμέλεια της έκδοση έχει ο εκδοτικός οίκος «Επέκταση» ο οποίος έχει μια παράδοση σε θέματα λειτουργικού και μουσικού περιεχομένου. Συνολικά περιλαμβάνει 350 σελίδες και θα είναι με σκληρό έγχρωμο εξώφυλλο. Η διαπραγμάτευση του θέματος γίνεται σε τέσσερα κεφάλαια.
Στο πρώτο εξετάζονται η συγκρότηση του βιβλίου των Ψαλμών, η προχριστιανική περίοδος, η Συναγωγή και η πρωτοχριστιανική περίοδος.
Στο δεύτερο παρουσιάζεται η γένεση και η εξέλιξη της ψαλμωδίας, οι πρώτες πηγές, η καθ᾽ υπακοήν και αντιφωνική ψαλμωδία, οι τρόποι εκτέλεσης του Ψαλτηρίου και οι επιδράσεις των ψαλμών στην διαμόρφωση της υμνολογίας καθώς και του ασματικού και του μοναχικού τυπικού.
Στο τρίτο αναπτύσσονται το θεολογικό περιεχόμενο και η λειτουργική χρήση των ψαλμών, οι θεολογικές βάσεις, οι σχετικές πατερικές θέσεις, η κατανομή τους στις ακολουθίες, καθώς και τα παραθέματα και οι επιδράσεις των ψαλμών στην υμνογραφία.
Στο τέταρτο παρουσιάζεται η μουσική μορφολογία των ψαλμών, τόσο η γενική, που αφορά τις ιστορικολειτουργικές,
Ακολουθεί ο επίλογος, ένα παράρτημα, όπου παρατίθεται μια επιλογή ύμνων, οι οποίοι περιέχουν ψαλμικά στοιχεία, πίνακες, βιβλιογραφία και ευρετήριο.
Σημαντικό είναι ότι η έκδοση γίνεται με την μορφή Συνδρομών, μιας παλιά παράδοσης έκδοσης βιβλίων. Περισσότερες πληροφορίες μπορεί να δώσω σε κάθε ενδιαφερόμενος στο email: [email protected]
Π.: Σας ευχαριστώ
Π.Π.: Ευχαριστώ και εγώ για την ευκαιρία που μου δώσατε να απευθυνθώ στους επισκέπτες της ιστοσελίδας σας.
