Page 2 - Η ψαλτική ως τέχνη και ως επιστήμη

ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 16 / Η ψαλτική ως τέχνη και ως επιστήμη / 13 Νοεμβρίου 2013 www.pemptousia.gr

Η ψαλτική

ως τέχνη και ως επιστήμη

Η βυζαντινή μουσική ως εκκλησιαστική τέχνη επιτελεί και υπηρετεί από κοινού με τις όμορες
εκκλησιαστικές τέχνες ήτοι την αγιογραφία και την αρχιτεκτονική ένα σκοπό. Αυτός ο σκοπός δεν μπορεί
παρά να λειτουργεί συμπληρωματικά προς την εκκλησιαστική υμνογραφία καθώς το βυζαντινό μέλος
συνιστά το μελουργικό της ένδυμα.
Ενδεικτικό προς την κατεύθυνση αυτή είναι το παράδειγμα των απεσταλμένων του Ρώσου ηγεμόνα
Βλαδιμήρου, οι οποίοι επισκεπτόμενοι την Κωνσταντινούπολη και ακούγοντας τους βυζαντινούς χορούς
των ψαλτών στο ναό της του Θεού Σοφίας θα σημειώσουν χαρακτηριστικά στην αναφορά τους προς
τον ηγεμόνα: «Ενομίσαμεν, εφώνησαν προς τον μονάρχην αυτών, ότι μετεκομίσθημεν εις τους ουρανούς.
Χορός αγγέλων εξ ουρανού κατέβαινε και μετά των Ελλήνων ψαλτών συνέψαλλεν υπό τους θόλους της
του Θεού Σοφίας ναού».
Στο διάβα των αιώνων το βυζαντινό μέλος θα συστηματοποιηθεί ως ολοκληρωμένο μουσικό σύστημα
γραφής κινούμενο ιστορικά μεταξύ παραδόσεως και ανανέωσης, θα παραδοθεί στις μέρες μας ως
βιωμένη εμπειρία και τέχνη, αλλά και ως διακριτό γνωστικό και επιστημονικό πεδίο.
Στις σημερινές συνθήκες ιδεολογικής κρίσης που διέρχεται ο χώρος της τέχνης και του πολιτισμού,
καθίσταται επιβεβλημένη όσο ποτέ η μελέτη της ψαλτικής τόσο ως τέχνης όσο και ως επιστήμης.
Προς την κατεύθυνση αυτή μπορεί να συμβάλλει μια διαθεματική μορφή προσέγγισης προκειμένου να
αποκομίσουμε μια ευρεία θέαση του πεδίου τόσο ως προς το τεχνικό όσο και ως προς το επιστημονικό
σκέλος.

Σε κάθε περίπτωση το ζητούμενο είναι η διερεύνηση των όρων επιτέλεσης της τέχνης στο παρόν, να
τροφοδοτήσει γόνιμα και ανανεωτικά τόσο το χώρο μελέτης όσο και πρακτικής άσκησής της.
Σε αυτό το πλαίσιο η Πεμπτουσία εγκαινίασε μια αρθογραφική στήλη σχετική με την ψαλτική ως τέχνη
και ως επιστήμη. Στόχος της στήλης αυτής είναι να συγκεφαλαιώσει τον προβληματισμό γύρω από τους
όρους εκφοράς στο παρόν μιας τέχνης η οποία φέρει το ειδικό βάρος μιας παράδοσης υπεριχιλιετούς, να
εμπνεύσει, να διαλεχτεί και να θέσει τις βάσεις ενός γόνιμου διαλόγου.

Από τον διάλογο αυτό δεν θα μπορούσαν εκ των πραγμάτων να απουσιάζουν οι μαΐστορες, πρωτοψάλτες
και λαμπαδάριοι, οι θεματοφύλακες και συνεχιστές της παράδοσης αυτής. Για το λόγο αυτό στραφήκαμε
προς το πρόσωπό τους, επιζητώντας την δική τους οπτική, καρπό πολυετούς πείρας και παρουσίας στο
ιερόαναλόγιο.
Απώτερος στόχος, η προβολή και ανάδειξη του πλούτου μιας παράδοσης η οποία είναι ζώσα και ενεργή,
βιώνεται καθημερινά και μεταβιβάζει την αύρα της αφθαρσίας καίτοι αποτυπωμένη σε μέσα φθαρτά
(κώδικες, έντυπα βιβλία, μαγνητοταινίες) το περιεχόμενο των οποίων φιλοδοξούμε μέσω της στήλης αυτής
αφενός να αναδείξουμε και αφετέρου να κοινωνήσουμε στους αναγνώστες μας.

Βασίλειος Χάδος

Αρχισυντάκτης Πολιτισμού

Σελίδα 2