Page 4 - Η ψαλτική ως τέχνη και ως επιστήμη

ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 16 / Η ψαλτική ως τέχνη και ως επιστήμη / 13 Νοεμβρίου 2013 www.pemptousia.gr

Η μουσική απόδοση του Ψαλτηρίου

Γράφει ο Δρ. Παναγιώτης Παναγιωτίδης

Το βιβλίο των Ψαλμών είναι ένα λατρευτικό έργο, που χρειάστηκε πολλούς αιώνες για
να πάρει την τελική του μορφή. Η δημιουργία του υπαγορεύτηκε κυρίως από την ανάγκη
του Ισραήλ να δοξάσει τον Γιαχβέ στον κατ᾽ εξοχήν τόπο λατρείας του, τον Ναό του
Σολομώντα, και παρουσιάζει ομοιότητες με αλλά παρόμοια ποιητικά έργα της ίδιας
εποχής και του γεωγραφικού χώρου της εγγύς Ανατολής. Βεβαίως, οι ομοιότητες αυτές
περιορίζονται στα λογοτεχνικά και ποιητικά σχήματα που χρησιμοποιούνται.

ι πρώτες μαρτυρίες για την χρήση των ψαλμών Στον άλλο θρησκευτικό θεσμό των Εβραίων, την Συ-
Οκαι την μουσική τους βρίσκονται στις επιγρα- ναγωγή, και κυρίως κατά τον α´ μ.Χ. αιώνα, φαίνεται ότι
φές του Ψαλτηρίου. Οι επιγαφές αυτές έχουν δώσει την οι ψαλμοί χρησιμοποιούνταν μόνον ως ανάγνωσμα. Το
αφορμή σε πολλούς ερευνητές να διατυπώσουν κατά θέμα, ωστόσο, εάν γινόταν η όχι μουσική απόδοση των
καιρούς διάφορες θεωρίες για την μουσική απόδοση των ψαλμών στις Συναγωγές αυτήν την πρώιμη εποχή, έχει
ψαλμών. Οι θεωρίες όμως αυτές, λόγω της μεγάλης ασά- δημιουργήσει μία αρκετά εκτεταμένη μουσικοφιλολογι-
φειας των όρων που χρησιμοποιούνται στις ψαλμικές κή παραγωγή, που στηρίζεται σε αγιογραφικά εδάφια
επιγραφές, δεν μπορούμε να πούμε ότι καταλήγουν σε όπως η περιγραφή του Μυστικού Δείπνου η οι αναφορές
ασφαλή συμπεράσματα. Έτσι, η αξία των πληροφοριών του αποστόλου Παύλου σε «ψαλμούς», «ύμνους» και
που μας παρέχουν οι επιγραφές αυτές είναι περιορισμέ- «ωδές πνευματικές». Τα ίδια εδάφια θεωρήθηκαν ως
νη, διότι ούτως η άλλως λείπουν ουσιώδη τεκμήρια σχε- μαρτυρίες κλειδιά που αποδεικνύουν την μουσική εκτέ-
τικά με την μουσική των Ιουδαίων αυτής της περιόδου λεση των ψαλμών στις Συναγωγές του α´ μ.Χ. αιώνα,
συμπέρασμα όμως που στηρίζεται σε ετεροχρονισμένη
Πάντως, η μουσική εκτέλεση των ψαλμών στον Ναό νοηματοδότηση των λέξεων «ύμνος» και «ψαλμός».
πιθανόν να συνοδευόταν από όργανα και μερικές φορές
και από χορό, ενώ την αποκλειστική ευθύνη ψαλμώδησής Επιπλέον, το γεγονός ότι οι πρώτες ιστορικοφιλολο-
τους στον Ναό είχε μία ειδικώς εκπαιδευμένη ομάδα γικές μαρτυρίες που αναφέρουν την μουσική εκτέλεση
από την τάξη των Λευϊτών των ψαλμών στις Συναγωγές χρονολογούνται από τον ζ´

Σελίδα 4