Page 8 - Ο χρόνος & οι μήνες: απο το ημερολόγιο στη ζωή των ανθρώπων

ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 17 / Οι Μήνες: από το ημερολόγιο στη ζωή των ανθρώπων / 01 Ιανουαρίου 2014 www.pemptousia.gr

Ο Ιούλιος Καίσαρ (αριστερά) και ο πάπας Γρηγόριος ΙΓ' (δεξιά) έπαιξαν, μέσω της εξουσίας τους, σημα-
ντικό ρόλο στην εξέλιξη των ημερολογίων, καθιερώνοντας το ιουλιανό και γρηγοριανό ημερολόγιο αντίστοιχα.

7 προηγούμενους αιώνες. Έτσι τον άλλο χρόνο, το 44 Την χρονιά εκείνη έγινε η Α' Οικουμενική Σύνοδος
π.Χ., η εαρινή ισημερία επανήλθε στην αρχική της θέση στη Νίκαια της Βιθυνίας και θέσπισε τον ονομαζόμενο
στις 23 Μαρτίου. Ο Σωσιγένης υπολόγισε τη διάρκεια έκτοτε Όρο της Νικαίας για τον προσδιορισμό του εορ-
του έτους ίση με 365 ημέρες και 6 ώρες και όρισε τασμού του Πάσχα. Επειδή τότε θεωρούσαν ότι η εα-
όπως τα έτη έχουν 365 ημέρες, και σε κάθε τέταρτο ρινή ισημερία (21 Μαρτίου) θα παρέμενε σταθερή, βά-
έτος πρόσθετε μία ακόμη ημέρα μετά την «έκτη προ σισαν τον κανόνα προσδιορισμού του Πάσχα σε αυτή
των καλενδών του Μαρτίου». Έτσι η ημέρα αυτή, επει- την ημερομηνία.
δή μετριόταν δύο φορές, ονομάζεται «δις έκτη» και το
έτος που την περιέχει «δίσεκτο». Τα πράγματα όμως, με το λανθασμένου υπολογι-
σμού έτος του Ιουλιανού Ημερολογίου, δεν ήταν έτσι.
Παρ’ όλο τον καλύτερο όμως προσδιορισμό του Το λάθος των 11 λεπτών συσσωρευόταν και η εαρινή
ηλιακού έτους από τον Σωσιγένη, υπήρχε ακόμη μια ισημερία μετατοπίζονταν όλο και πιο ενωρίς. Έτσι ενώ
μικρή απόκλιση από την πραγματικότητα. Ο Σωσιγέ- την εποχή του Χριστού η εαρινή ισημερία συνέβαινε
νης καθόρισε το ηλιακό (ή τροπικό) έτος ίσο προς στις 23 Μαρτίου, το 325 μ.Χ. συνέβη στις 21 Μαρ-
365,25 μέσες ηλιακές ημέρες βασισμένος στους τίου, και το 1582 μ.Χ. είχε φτάσει να συμβαίνει στις
υπολογισμούς του πατέρα της αστρονομίας Ιππάρ- 10 Μαρτίου, γεγονός που δημιουργούσε προβλήματα
χου, ο οποίος έναν αιώνα νωρίτερα είχε προσδιορί- στον ακριβή καθορισμό του εορτασμού του Χριστιανι-
σει ότι το ηλιακό έτος θα έπρεπε να έχει διάρκεια κού Πάσχα σύμφωνα με τον όρο που είχε θεσπίσει η
ίση με 365,242 ημέρες. Σήμερα όμως γνωρίζουμε με Οικουμενική Σύνοδος το 325 μ.Χ.
μεγαλύτερη ακρίβεια τη διάρκεια του ηλιακού έτους
που είναι 365,242199 ημέρες. Έτσι το καθορισμένο Η μετατόπιση αυτή της εαρινής ισημερίας είχε γίνει
από τον Σωσιγένη έτος είναι μεγαλύτερο του πραγ- αντιληπτή από τον 8ο μ.Χ. αιώνα. Το 1324 μάλιστα
ματικού κατά 0,0078 της ημέρας, ή κατά 11 λεπτά και ο μεγαλύτερος αστρονόμος του Bυζαντίου Νικηφόρος
14 περίπου δευτερόλεπτα, χρόνος δηλαδή που εκ πρώ- Γρηγοράς (ο αποκαλούμενος «φιλόσοφος» ) πρότεινε
της όψεως φαίνεται σχεδόν ασήμαντος. Κάθε τέσσερα στον αυτοκράτορα Ανδρόνικο τον Παλαιολόγο να κάνει
όμως χρόνια το μικρό αυτό λάθος γινόταν περίπου 45 κάποια μεταρρύθμιση, αλλά αυτός αρνήθηκε «δια τον
λεπτά, και κάθε 129 χρόνια γινόταν μία ολόκληρη ημέ- φόβον συγχύσεως των αμαθών και μερισμού της Εκ-
ρα. Μέσα στα πρώτα 400 χρόνια από την εφαρμογή κλησίας». Έναν αιώνα αργότερα, το 1450, ο Γεώργιος
του Ιουλιανού Ημερολογίου το λάθος είχε φτάσει τις Πλήθων Γεμιστός διαμόρφωσε ένα δικό του ημερολό-
τρεις ημέρες περίπου με αποτέλεσμα το 325 μ.Χ. η γιο, το οποίο «αν εφηρμόζετο δεν θα υπήρχε η ανάγκη
εαρινή ισημερία να συμβεί στις 21 Μαρτίου. άλλης μεταρρυθμίσεως».

Σελίδα 8