Page 2 - Η ρωσική Φιλοσοφία (ιθ΄-κ' αι.)

ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 12 / Η Ρωσική Φιλοσοφία (19ος-20ος αι.) / 07 Ιουλίου 2013 www.pemptousia.gr

Η ρωσική

φιλοσοφία

(19ος - 20ος αι.)

Η ρωσσική φιλοσοφία του 19ου και του 20ου αι. είναι μία ιδιαίτερη περιοχή της
Ιστορίας της Φιλοσοφίας.

Η ρωσσική φιλοσοφική σκέψη δεν αναπτύσσεται μόνον υπό συστηματική μορφή
(όπως στις περιπτώσεις του Βλ. Σολοβιώφ, του Σ. Τρουμπετσκόι και του Ν. Μπερ-
ντιάγιεφ) αλλά και μέσα από την λογοτεχνία (με τον Ν. Γκόγκολ, τον Φ. Ντοστογιέφ-
σκι και τον Λ. Τολστόι) και την κριτικογραφία (με τον Βησσ. Μπελίνσκι, τον Α. Χέρ-
τζεν και τον Ν. Τσερνιτσέφσκι). Επίσης στην ρωσσική φιλοσοφία εντάσσονται και οι
δύο κύριοι εισηγητές της αναρχικής θεωρίας, ο Μ. Μπακούνιν και ο Π. Κροπότκιν.

Σε μία γενική εκτίμηση, τα βασικά χαρακτηριστικά της ρωσσικής φιλοσοφίας είναι
το εθνικό, το θρησκευτικό και το κοινωνικό. Ο Παύλος Ευδοκίμωφ γράφει: «Η φιλο-
σοφία στην Ρωσσία είναι πριν απ’ όλα κοινωνική, αναζητεί την εφαρμογή της θείας

αλήθειας στην ανθρώπινη ζωή, διότι η κοινωνία είναι μία κοινότητα κατ’ εικόνα του
Μυστηρίου της Αγίας Τριάδος. Η ρωσσική φιλοσοφία είναι κατά βάθος ιστοριοσοφι-
κή, φιλοσοφία της φιλοσοφίας και του νοήματός της, επικεντρωμένη στον άνθρωπο
και στο ιστορικό του πεπρωμένο».

Ορόσημο για την ρωσσική σκέψη αποτελεί το 1917 και κυρίως το 1922, όταν πολλοί
φιλόσοφοι και συγγραφείς (όπως ο Σ. Μπουλγκάκωφ και ο Ν. Μπερντιάγιεφ) εξορί-
ζονται από την πατρώα γη. Αλλά η ρωσσική σκέψη δεν σταματά, συνεχίζει δυναμικά
την πορεία της εκτός της Ρωσσίας. Οι Ρώσσοι φιλόσοφοι κομίζουν τις προτάσεις τους
στην Δύση.

Είναι σκόπιμο να παρατηρηθεί ότι πολλές τοποθετήσεις (λ.χ. στους τομείς της οικο-
νομίας, της πολιτικής φιλοσοφίας, της ηθικής φιλοσοφίας, της φιλοσοφικής ανθρωπο-
λογίας) των Ρώσσων φιλοσόφων διατηρούν μία ορισμένη επικαιρότητα.

Δημήτρης Μπαλτάς

Διδάκτωρ Φιλοσοφίας

Πανεπιστημίου Αθηνών

Σελίδα 2