Αυξάνεται το γεωπολιτικό βάρος της Αρκτικής

Η Αρκτική γίνεται ένα νέο γεωπολιτικό κέντρο, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και ο υπόλοιπος κόσμος θα πρέπει να επικαιροποιήσουν τους «χάρτες» τους, τόνισε ο Νορβηγός ΥΠΕΞ Jonas Gahr Støre.

Η Νορβηγία υποστηρίζει την αίτηση της ΕΕ για μόνιμο καθεστώς παρατηρητή στο Αρκτικό Συμβούλιο, δήλωσε την προηγούμενη εβδομάδα ο Νορβηγός διπλωμάτης, σε συνέδριο που διοργανώθηκε από το Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής.

Θυμίζουμε ότι η Νορβηγία είχε – στο παρελθόν – ολοκληρώσει επιτυχημένα τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την (τότε ονομαζόμενη) Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, ωστόσο οι Νορβηγοί πολίτες απέρριψαν με οριακή πλειοψηφία την ένταξη της χώρας τους το 1972 και το 1994.

Αυτή τη φορά, είναι η ΕΕ αυτή που κάνει αίτηση ένταξης σε έναν οργανισμό που φιλοξενείται στη Νορβηγία. Το Αρκτικό Συμβούλιο είναι ένα υψηλού επιπέδου διακυβερνητικό φόρουμ που ασχολείται με ζητήματα που αφορούν στις αρκτικές κυβερνήσεις της περιοχής.

Τα μέλη του είναι ο Καναδάς, η Δανία (που περιλαμβάνει τη Γροιλανδία και τα νησιά Φερόε), η Φινλανδία, η Ισλανδία, η Νορβηγία, η Ρωσία, η Σουηδία και οι ΗΠΑ.

Οι μόνιμοι παρατηρητές είναι 6 χώρες της ΕΕ: Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Πολωνία και Ισπανία. Η έδρα του φόρουμ είναι στο Tromsø της Νορβηγίας.

Ιστορικό

Η πλούσια σε πλουτοπαραγωγικές πηγές Αρκτική καθίσταται ολοένα και πιο αμφιλεγόμενη καθώς η κλιματική αλλαγή θέτει σε κίνδυνο πολλά είδη στην χλωρίδα και πανίδα της περιοχής, την κάνει όμως πιο «πλωτή». Μέχρι και 25% του παγκόσμιου πετρελαίου που δεν έχει ανακαλυφθεί μπορεί να βρίσκεται στην περιοχή, σύμφωνα με τη Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ.

Ο Β. Πόλος και η περιοχή της Αρκτικής δεν ανήκουν σε καμία χώρα. Οι χώρες γύρω από την Αρκτική, ΗΠΑ, Καναδάς, Ρωσία, Νορβηγία και Δανία (Γροιλανδία) έχουν οικονομική ζώνη 200 ναυτικών μιλίων από τις ακτές τους.

Τον Αύγουστο του 2007, ένα ρωσικός παγοθραυστικό έφθασε στο Β. Πόλο και ένα μίνι ρωσικό υποβρύχιο τοποθέτησε μια ρωσική σημαία από τιτάνιο στον βυθό της θάλασσας. Η κίνηση ερμηνεύτηκε ως ένδειξη των αξιώσεων της Ρωσίας στο βυθό του Β. Πόλου και στις πλουτοπαραγωγικές πηγές του.

Η Νορβηγία καλύπτει το 10-18% της ζήτησης πετρελαίου της ΕΕ και περίπου το 20% φυσικού αερίου. Η χώρα, μέλος του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, είναι η 3η μεγαλύτερη εξαγωγέας πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο μετά τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία.

Πώς θα διαχειριστεί το ενδιαφέρον;

«Πρόκληση του Αρκτικού Συμβουλίου 10 χρόνια πριν ήταν ότι κανείς δεν το ήξερε. Η πρόκληση σήμερα είναι πώς να διαχειριστεί το όλο ενδιαφέρον, πώς να το οργανώσει», είπε ο Støre.

Ο υπουργός τόνισε ότι μέχρι τώρα πολλές χώρες έχουν υποβάλει αίτημα απόκτησης μόνιμου καθεστώτος παρατηρητή, ωστόσο η επιλογή θα γίνει σύμφωνα με την ικανότητα των χωρών να συμμετάσχουν στους τομείς δραστηριότητας- όπως η περιβαλλοντική διαχείριση- του διακυβερνητικού φόρουμ.

Ο Støre είπε ότι η Νορβηγία «δεν έχει άλλη επιλογή από το να είναι πρωτοπόρος» στη γνώση για το τι είναι πλέον ο Βορράς, στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής όπου εξαφανίζονται οι πάγοι, ανοίγουν νέες θαλάσσιες οδοί καθώς και νέες δυνατότητες πρόσβασης σε πόρους.

Ο Βορράς δεν είναι το νέο γεωπολιτικό κέντρο, τόνισε, αλλά συνδυάζει διαστάσεις μεταφορών, πόρων, πρόσβασης και γεωπολιτικής. Ο διπλωμάτης έφερε ως παράδειγμα το αρχιπέλαγος Svalbard όπου λιώνουν οι πάγοι. Οι χειμερινές θερμοκρασίες στο Svalbard ήταν 10 με 15 βαθμούς κελσίου υψηλότερες από το φυσιολογικό και το «πιο ενδιαφέρον είναι ό,τι δεν μπορούμε να δούμε: δεν υπάρχει πάγος στα φιόρδ», είπε.

Τόνισε επίσης ότι η έρευνα για την κλιματική αλλαγή που έγινε στο Svalbard έχει παγκόσμιες επιπτώσεις. Η τελευταία έκθεση για την κλιματική αλλαγή από το Διακυβερνητικό Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στη γνώση στην Αρκτική, είπε.

Η Ύπατη Εκπρόσωπος για θέματα εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Catherine Ashton, προσφάτως επισκέφθηκε μια πρώην εξορυκτική μονάδα στο Ny-Alesund , που σήμερα είναι ερευνητικό κέντρο. Κίνα, Ιαπωνία, Δημοκρατίας της Κορέας και Ινδία έχουν ερευνητικούς σταθμούς στο Svalbard, ενώ υπάρχει επίσης ένας κοινός «εντυπωσιακός γαλλογερμανικός σταθμός».

«Υψηλός Βορράς, χαμηλές εντάσεις»

Η νορβηγική κυβέρνηση χρησιμοποιεί τη φράση «Υψηλός Βορράς, χαμηλές εντάσεις» για την προώθηση της διεθνούς κατανόησης μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.

Ο Støre μίλησε θετικά για την πρόσφατη εμπειρία της χώρας του με τη Ρωσία: Νορβηγία και Ρωσία επέλυσαν πρόσφατα μια εδαφική διαμάχη στον Αρκτικό Ωκεανό και τη Θάλασσα Μπάρεντς, διαχωρίζοντας 175.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα στο ήμισυ.

«Νορβηγία και Ρωσία μπορούν τώρα να πουν ότι έχουν εδαφικά σύνορα από το 1826 και θαλάσσια σύνορα από το 2011», υπογράμμισε.

Οι δύο χώρες επεξεργάστηκαν επίσης και μια συμφωνία για τον «γάδο» (μπακαλιάρος της Αλάσκας) της Αρκτικής.

Όταν άνοιξαν τη δεκαετία του ’90 τα σύνορα Νορβηγίας και Ρωσίας, υπήρχαν περίπου 5.000-8.000 διελεύσεις ετησίως. Σήμερα, 20 νορβηγικές εταιρείες έχουν έδρα το Μούρμανσκ και οι διασυνοριακές διελεύσεις ξεπέρασαν τις 200.000 πέρυσι, είπε ο υπουργός.

«Δε χρειάζεται να μου επαναλάβετε τις προκλήσεις, διότι η Ρωσία είναι ακόμη μυστικοπαθής, είναι δυσκίνητη, είναι δύσκολη στη διαχείριση, ωστόσο κινείται στη σωστή κατεύθυνση και πρέπει να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία», τόνισε.

Είπε επίσης ότι αυτοί που παρουσιάζουν την εντύπωση ότι υπάρχει «αγώνας» στην Αρκτική, «κάνουν λάθος», διότι δεν ισχύει ο κανόνας ο πρώτος που πάει εκεί παίρνει και τους πόρους. Είπε επίσης ότι ρωτήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ποιες θα είναι οι συνέπειες εάν η Ρωσία φυτέψει τη σημαία της στο Βόρειο Πόλο.

«Απάντησα στο ερώτημα- λοιπόν, ένας Νορβηγός [Roald Amundsen] φύτεψε τη σημαία στο Νότιο Πόλο το 1911: δεν έγινε όπως νορβηγικός ο Νότιος Πόλος».

Υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων για ένα νέο γύρο εξορύξεων στην Αρκτική, αλλά δεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ χωρών να κατακτήσουν τη γη, είπε.

Ποιος εξαρτάται από ποιόν;

Ερωτηθείς εάν ο ρόλος της Νορβηγίας στην παροχή 20% του φυσικού αερίου της ΕΕ- και το 1/3 της παροχής της Βρετανίας, Γαλλίας και Γερμανίας- τους καθιστά «εξαρτώμενους» από τη Νορβηγία, είπε: «Δείτε αντίστροφα- εξάγουμε σχεδόν το 100% του φυσικού μας αερίου στην Ευρώπη, επομένως ποιος εξαρτάται περισσότερο;».

«Εάν η Ευρώπη κάνει την επανάστασή της στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας βασισμένη στη γνώση ότι υπάρχει μόνιμη και σταθερή παροχή φυσικού αερίου, τότε χρειαζόμαστε μακροπρόθεσμες προοπτικές σε αυτό», τόνισε.

Πηγή: EurActiv.gr