Ρεκόρ στο λιώσιμο των πάγων της Αρκτικής

Οι πάγοι της αρκτικής καταλάμβαναν έκταση 4,10 εκ. km2 στις 26 Αυγούστου 2012 (αριστερά) και 4,17 εκ. km2 στις 18 Σεπτεμβρίου του 2007. Η πορτοκαλί γραμμή δείχνει την έκταση των πάγων την ίδια μέρα, το 1979. Με μαύρο σταυρό σημειώνεται ο βόρειος πόλος. (Γράφημα: NSIDC)

Κάθε προηγούμενο ξεπέρασε η συρρίκνωση των πάγων στο βόρειο πόλο, αφού αυτοί καλύπτουν πλέον λιγότερο από το 30% της επιφάνειας του Αρκτικού Ωκεανού. Οι ειδικοί, που παρακολουθούν το φαινόμενο, πιστεύουν ότι αποτελεί προάγγελο άλλων μεγαλύτερων μεταβολών που θα δούμε στο μέλλον.

 Συγκεκριμένα οι θαλάσσιοι πάγοι της Αρκτικής κάλυπταν την Κυριακή 26η Αυγούστου έκταση μόλις 4,10 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων (km²) με βάση τα στοιχεία του αμερικανικού Εθνικού Κέντρου Δεδομένων Χιονιού και Πάγου (NSIDC), της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Εξερεύνησης του Διαστήματος καθώς και νορβηγικών, δανικών και άλλων εθνικών οργανισμών που παρακολουθούν την εξέλιξή τους. Ο αριθμός είναι κατά 70.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα μικρότερος από το ιστορικό χαμηλό που είχε παρατηρηθεί το 2007, όταν οι πάγοι είχαν μειωθεί στα 4,17 εκατομμύρια km².

Συνολικά οι ερευνητές, με τη βοήθεια των δορυφόρων της NASA, διαπίστωσαν ότι η ποσότητα θαλάσσιων πάγων στην περιοχή, κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών, μειώθηκε κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 40% από την εποχή που άρχισαν οι μετρήσεις και τηρούνται αρχεία, δηλαδή, από τις αρχές της δεκαετίας του 1970.

Το NSIDC παρατήρησε μια απότομη αύξηση του ρυθμού τήξης των πάγων από τον Ιούλιο και μετά και υπολογίζει ότι η παγοκάλυψη του αρκτικού ωκεανού μειώνεται κατά 75.000 km² την ημέρα (έκταση που αντιστοιχεί στη μισή Ελλάδα), όταν ο φυσιολογικός ρυθμός μείωσης για την εποχή είναι 40.000 km² την ημέρα.

Ο Γουόλτ Μάιερ ερευνητής του NSIDC τόνισε σχολιάζοντας τη νέα αρνητική επίδοση: «Από μόνο του είναι απλώς ένα νούμερο και κατά καιρούς σημειώνονται διάφορα ρεκόρ. Αν το δούμε όμως μέσα στο πλαίσιο του τι έχει συμβεί μέσα στα τελευταία χρόνια και του τι δείχνουν οι δορυφορικές εικόνες αποτελεί μια ένδειξη ότι οι θαλάσσιοι πάγοι της Αρκτικής αλλάζουν ριζικά».

Ο ρυθμός τήξης των πάγων: με μπλε βλέπουμε τη μεταβολή κατά το 2012, με πράσινο κατά το 2007 και με πορτοκαλί κατά το 1980, ενώ με σκούρο γκρι απεικονίζεται ο μέσος ρυθμός για την περίοδο 1979-2000, με γαλάζιο για το 1981-2010.

Τι είναι αυτό που επηρεάζει τόσο αρνητικά την περιοχή;

Κατά τους επιστήμονες, η δραματική τήξη των πάγων οφείλεται στην υπερθέρμανση του πλανήτη, συνέπεια της αλόγιστης ανθρώπινης δραστηριότητας και της εκπομπής αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Με την τήξη των θαλάσσιων πάγων βλέπουμε την κλιματική αλλαγή να λαμβάνει σάρκα και οστά μπροστά στα μάτια μας. Οι μέχρι σήμερα επιστημονικές προβλέψεις υποδεικνύουν ότι μελλοντικά, πιθανότατα πριν από το 2050, ο Αρκτικός Ωκεανός δεν θα έχει πάγους το καλοκαίρι. Η φετινή συρρίκνωση των θαλάσσιων πάγων στην πραγματικότητα καθιστά αξιόπιστες τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις, που θέλουν την εξαφάνιση των θαλάσσιων πάγων πριν από το τέλος της δεκαετίας.

Γιατί βλέπουμε σήμερα η τήξη των πάγων να σπάει κάθε προηγούμενο ρεκόρ;

Κατά πάσα πιθανότητα σε αυτή την εξέλιξη συνέβαλε μια ισχυρή θύελλα στις αρχές του μήνα. Βέβαια, δεν μπορεί να είναι αυτό το μοναδικό αίτιο. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι η ταχύτητα με την οποία λιώνουν οι πάγοι έχει αυξηθεί. Οι επιστήμονες διστάζουν να προβούν σε προβλέψεις για τις μελλοντικές εξελίξεις, αφού η κατάσταση των θαλάσσιων πάγων είναι ευμετάβλητη εξαιτίας φυσικών παραγόντων που δεν ρυθμίζονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα.

Πόσο ανησυχητικό είναι αυτό που συμβαίνει τώρα;

Οι θαλάσσιοι πάγοι της Αρκτικής δεν έχουν σταθερή έκταση: αυξάνονται σε έναν βαθμό περιμετρικά με το κρύο κατά τη διάρκεια του χειμώνα και υποχωρούν λιώνοντας με τη ζέστη κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Ενα μέρος της παγοκάλυψης όμως – οι μόνιμοι πάγοι – διατηρείται καθόλη τη διάρκεια του χρόνου. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες οι δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι η έκταση των θαλάσσιων πάγων κατά τους θερινούς μήνες συρρικνώνεται όλο και περισσότερο, με ρυθμό μείωσης περίπου 13% ανά δεκαετία, ενώ παράλληλα μειώνεται και το πάχος τους.

«Αντίθετα με το 2007 οι θερμοκρασίες δεν ήταν ασυνήθιστα υψηλές στην Αρκτική εφέτος το καλοκαίρι» τόνισε ο Τζόι Κομίζο, ερευνητής του Κέντρου Διαστημικών Πτήσεων Γκοντάρ της NASA. «Χάνουμε τους μόνιμους πάγους, το πυκνό συστατικό της παγοκάλυψης. Και όταν χάνεται αυτό το πυκνό συστατικό οι πάγοι γίνονται πολύ ευάλωτοι».

H τήξη των θαλάσσιων πάγων δεν πρόκειται να προκαλέσει σημαντική άνοδο της στάθμης των θαλασσών παγκοσμίως, αφού ήδη ακόμα και με τη στέρεα μορφή τους εκτοπίζουν όγκο ύδατος ίσο με το βάρος τους. Η απότομη αύξηση της θερμοκρασίας στον Αρκτικό, όμως, απειλεί και τους πάγους που καλύπτουν την ξηρά, ιδιαίτερα αυτούς της Γροιλανδίας. Το νερό που θα προέλθει από την τήξη τους είναι ικανό να προκαλέσει αύξηση της στάθμης των υδάτων σε θάλασσες και ωκεανούς.

Η απώλεια των θαλάσσιων πάγων μεταβάλλει εξάλλου τις κλιματικές συνθήκες στην περιοχή, ασκώντας πιέσεις στα οικοσυστήματα και διαβρώνοντας τις ακτογραμμές, που πλέον είναι εντελώς εκτεθειμένες στα ανηλεή κύματα. Από την άλλη η τήξη των θαλάσσιων πάγων θα βοηθήσει στη δημιουργία νέων διαύλων ναυσιπλοΐας και ευκολότερη πρόσβαση σε πετρέλαιο και τον ορυκτό πλούτο.

Η μέση θερμοκρασία στην περιοχή αυξάνεται με διπλάσια ταχύτητα από ό,τι στον υπόλοιπο κόσμο, πρόβλεψη που έγινε για πρώτη φορά το 1896. Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν ότι η τήξη των θαλάσσιων πάγων ήδη επηρεάζει τις μετεωρολογικές συνθήκες στο βόρειο ημισφαίριο, ιδιαίτερα στη ζώνη ήπιου κλίματος και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η μεταβολή ευνοεί τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως τους καύσωνες και τις περιόδους μεγάλης ξηρασίας.

Συντάχθηκε με στοιχεία από: www.kathimerini.gr -The New York Times, nsidc.org, www.tovima.gr