Θρησκείες και Πολιτική στη Νεωτερικότητα [3]

Κεφάλαιο Β΄: Θρησκείες και Πολιτική στη Νεωτερικότητα

1. 1.   Η σχέση θρησκειών και Πολιτικής στην Ευρώπη από την εποχή του Διαφωτισμού και της Βιομηχανικής Επανάστασης έως το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

            Η ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης, όπως ατομική ελευθερία, αυτονομία,  και κυριαρχία αντιμάχονταν τις θρησκείες και τις Εκκλησίας που υποστήριζαν αυτά τα πιστεύω. Θεωρούσαν τις θρησκείες συνώνυμο της αυθεντίας, της μη κριτικής σκέψης, της παράδοσης του κατεστημένου φεουδαρχικού καθεστώτος[1].

            Η αμφισβήτηση φέρνει τον κεκαλυμμένο αθεϊσμό πίσω από διάφορες θεωρίες, όπως εκείνη του deismus. Σε αυτήν υποστηριζόταν ότι ναι μεν ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο αλλά δεν τον απασχολεί από εκεί και ύστερα η τύχη του. Κατά συνέπεια δεν έχουν καμμία αξία οι προσευχές, τα μυστήρια, οι λειτουργίες αλλά και οι ναοί. Ο ανοιχτός αθεϊσμός[2] ήταν σπάνιος, όπως και ο ανοικτός χριστιανισμός.

            Το 18^ο αιώνα ο Χριστιανισμός δίνει τη θέση του στην αθεΐα και τον αγνωστικισμό[3]. Οι γενιές που ακολουθούν στη Γαλλία μετά την Επανάσταση του 1789 προσπαθούν να συνθέσουν μία αστική ηθική που θα αντικαταστήσει επάξια τη χριστιανική. Αυτό δεν επιτεύχθηκε. Το μόνο που κατάφεραν ήταν να υποκαταστήσουν τη χριστιανική θρησκεία με διάφορες ψευδοθρησκείες ή την εγκαθίδρυση μίας κοσμικής ηθικής[4].

            Οι άνθρωποι της εποχής των επαναστάσεων από το 18^ο αιώνα έως τα μισά του 19^ου στρέφονται με πάθος προς τα εγκόσμια. Αν και οι μάζες παρέμεναν θρησκευόμενες, εντούτοις, ο δεσπόζων κοσμικός χαρακτήρας των νέων εργατικών και σοσιαλιστικών κινημάτων εστίαζε στη θρησκευτική αδιαφορία, χαρακτηριστικό του προλεταριάτου[5].

            Αντίθετα οι κυρίαρχες χώρες της Ευρώπης το 19^ο αιώνα που αποτελούσαν την Ιερά Συμμαχία, με αρχηγό της τον Αυστριακό Μέττερνιχ θεωρούσε ότι ήταν θεϊκή βούληση η διατήρηση των καθεστώτων της τυραννίας και της απολυταρχίας και μοναρχίας. Αντίθετα κάθε επανάσταση εθνική ή κοινωνική αποτελούσε έργο του Σατανά.

            Η άρνηση των θρησκειών αρχίζει να γίνεται γνωστή με δυναμικό τρόπο μέσα από τα έργα του Μάρξ. Αυτός χαρακτηρίζει τη θρησκεία ως όπιο των λαών. Η ίδεα της αρνήσεως κάθε θρησκείας αρχίζει όχι μόνο να ωριμάζει αλλά και να βρίσκει και οπαδούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αρνήσεως κάθε θρησκευτικής ιδεολογίας αποτελεί η Επανάσταση των Μπολσεβίκων στη Ρωσία το 1917.

            Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι αποτελούν και συνέπεια της απομακρύνσεως του ανθρώπου από τις θρησκείες. Περιθωριοποιώντας τη διδασκαλία των θρησκειών και δη του χριστιανισμού, στην πραγματικότητα παραγκωνίζει την ανθρωπιά του ένας λαός και χάνει την ηθική του. Έτσι η Γερμανία δε δίστασε στο όραμα της δημιουργίας της Άριας φυλής να «αποθηκεύσει» στους κλίβανους για τους ανθρώπους, εκατομμύρια ανθρώπους  χωρίς το παραμικρό ίχνος δισταγμού από το σύνολο των Γερμανών.

1. 2.                  Θρησκείες και πολιτική σήμερα.

Στις μέρες μας η πολιτική της παγκοσμιοποίησης αποτελεί το σημαντικότερο κίνδυνο για την πολτοποίηση των διαφόρων θρησκειών. Ο άνθρωπος, μέσα από την τεχνολογική εξέλιξη θεωρεί ότι το κράτος του είναι ένα μικρό χωριό σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Αρχικά η παγκοσμιοποίηση θεωρούνταν ευεργετική, ως βροχή που θα γονιμοποιούσε ολόκληρη την οικουμένη[6], γρήγορα, όμως αποδείχτηκε ως μέσο των δυνατών (κρατών –οργανισμών) για να επιβάλλουν τα δικά τους θέλω σε όλες τις γωνιές του πλανήτη. Τα ποικίλα μέσα ενημέρωσης προσπαθούν να οδηγήσουν τις μάζες των λαών στην υιοθέτηση συμπεριφορών που εξυπηρετούν κάποια σχέδια[7].

Η παγκοσμιοποίηση με τις μετακινήσεις των ιδεών και ιδεολογιών βοήθησε την επιστήμη και την κοινωνία να προοδεύσουν γρηγορότερα. Δυστυχώς, όμως, η παγκοσμιοποίηση δεν έφερε μόνο θετικά αποτελέσματα αλλά και αρνητικά. Οι λαοί αναγκάζονται να δεχθούν κάποιους δήθεν καλύτερους πολιτισμούς, νέες ιδεολογίες με σκοπό την καταστροφή και απαξίωση της ιστορίας των λαών, των εθίμων και της παραδόσεώς τους. Αυτό, όμως θα έχει ως αποτέλεσμα το χάσιμο της πολιτιστικής και εθνικής ταυτότητας του εκάστοτε λαού. Το οδυνηρό στην υπόθεση είναι αυτό που τονίζει ο Θουκυδίδης ότι, δηλαδή, ένας λαός που αποκόβεται από τις ιστορικές ρίζες του γρήγορα εξαφανίζεται.

Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει αναφορά και στη σχέση της θρησκείας με την παγκοσμιοποίηση. Σήμερα αντί οι θρησκείες να διατηρούν ανόθευτες τις διδασκαλίες τους περνούν στο στάδιο του συγκρητισμού από τους οπαδούς τους. Παρατηρείται, συχνά, στις μέρες μας ένας Βουδδιστής να δέχεται κάποιες θρησκευτικές ορθόδοξες διδασκαλίες αλλά και το αντίθετο.

Η μετανάστευση πολλών ανθρώπων δημιουργεί και νέες εστίες στις ήδη υπάρχουσες θρησκείες, όπως το Ισλάμ. Πολλές φορές Ισλαμιστές και Μουσουλμάνοι καλούνται να ανεχτούν ο ένας τον άλλο έχοντας όμως διαφορετική κοσμοθεωρία. Η συνύπαρξη, άλλοτε, δεν είναι πετυχημένη, γιατί κάποιοι μετατρέπουν τους πιστούς σε φανατικούς με αποτέλεσμα τη δημιουργία τρομοκρατών.

Εν κατακλείδι, οφείλουμε να τονίσουμε ότι οι θρησκείες αποτελούν μέρος της ταυτότητας ενός λαού. Διατηρώντας τη θρησκεία τους οι λαοί ίσως μπορέσουν να αποφύγουν την πολτοποίηση της παγκοσμιοποίησης και να πετύχουν με τη θρησκεία ότι δεν μπόρεσε να τους προσφέρουν οι διάφορες πολιτικές ιδεολογίες.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

             Στην ανθρώπινη ιστορία η πολιτική με τη θρησκεία βρέθηκαν πολλές φορές σύμμαχοι αλλά και πολλές  πάλι εχθροί. Στην Ευρώπη κυρίαρχη είναι η θρησκεία του Χριστιανισμού –αν και υπάρχουν σήμερα πολλά δόγματα.

            Πολλές φορές, εξαιτίας και λανθασμένων χειρισμών της Εκκλησίας, κυρίως της Ρωμαιοκαθολικής, ο άνθρωπος καλείται να ακολουθήσει την εκάστοτε πολιτική ιδεολογία της νεωτερικότητας. Αυτή έρχεται σε σύγκρουση με τη μέχρι τότε παράδοση.

            Στην Ελλάδα ακόμα και σήμερα η σύγκρουση του λαού με τη θρησκεία του θεωρείται σε ήπια μορφή. Αυτό συμβαίνει, πιθανώς, γιατί οι Έλληνες έχουν ζυμωθεί με τη θρησκεία τους. Φυσικά πολλοί είναι και αυτοί που έχουν πέσει θύματα της παγκοσμιοποίησης και του συγκρητισμού, προσπαθώντας να προβάλλουν πιο εκσυγχρονισμένο προφίλ.

            Σήμερα η παγκόσμια οικονομική κρίση έρχεται να επιβεβαιώσει ότι υποταγή στην παγκοσμιοποίηση είναι ένα παιχνίδι των δυνατών της γης να επιβάλλουν τις απόψεις του στους αδύναμους.