«Μια προσευχή πάνω στους τόνους»

Το γρηγοριανό μέλος συνδέεται με το όνομα του Πάπα Γρηγορίου του Μεγάλου. Οι γρηγοριανές μελωδίες αριθμούνται στις τρεις χιλιάδες και πάνω αναπτύσσοντας μια μελωδιακή υφή μονόφωνη και απελευθερωμένη από τον κανονικό τονισμό. Μπορούμε να πούμε ότι η γρηγοριανή μελωδία κυλά αβίαστα στις λέξεις του λατινικού κειμένου και κατορθώνει μια προσευχή πάνω στους τόνους.

Θρήνος, Πάδοβα Παρεκκλήσι της Αρένα

Ένα εξαιρετικό παράδειγμα Γρηγοριανού άσματος είναι το Haec dies (Έφθασε η ημέρα), το Αντίφωνο από την επίσημη Λειτουργία του Πάσχα. Το Αντίφωνο αποδίδεται με τρόπο απαντητικό, δηλαδή με σειρά εναλλαγών ανάμεσα στον τραγουδιστή και τη χορωδία όπου ο ένας απαντάει στον άλλον. Η λατινική ονομασία Gradual (σκαλοπάτι) δείχνει πως μπορούσε να τραγουδηθεί από τα σκαλοπάτια της Αγίας Τράπεζας, τυπικό που απαντάται και στο ασματικό τυπικό της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως σύμφωνα με το οποίο οι Αναγνώστες  εκφωνούσαν και έψελναν στα σκαλοπάτια του άμβωνα που την εποχή εκείνη βρίσκονταν στο κέντρο του ναού.

Να σημειώσουμε ότι οι γρηγοριανές μελωδίες τροφοδότησαν την ευρωπαϊκή μουσική πάνω από χίλια χρόνια. Η πολυφωνία εμφανίστηκε περίπου τον 13ο αι. την ίδια εποχή που ο πατέρας της ευρωπαϊκής ζωγραφικής Τζιότο θα αρχίσει να χρησιμοποιεί τους νόμους της προοπτικής.