Voyager-1: Ένας μοναχικός και πολύ μακρινός ταξιδευτής

Για πρώτη φορά στην ιστορία, ένα αντικείμενο που κατασκεύασε ο άνθρωπος έκανε το «μεγάλο άλμα» και εξήλθε των ορίων του ηλιακού μας συστήματος. Το Voyager 1 είναι ένα διαστημόπλοιο που κατασκεύασε η NASA και εκτόξευσε στις 5 Σεπτεμβρίου 1977. Ένα μήνα αργότερα ακολούθησε το «αδελφό» σκάφος Voyager 2. Η διάρκεια ζωής τους αρχικά υπολογιζόταν στα 5 έτη και η αποστολή τους ήταν να εξερευνήσουν τους πλανήτες του ηλιακού συστήματος. Ωστόσο βρίσκονται ακόμα σε σχετικά καλή κατάσταση και εξακολουθούν να λειτουργούν. Εκτός των επιστημονικών οργάνων, μεταφέρουν και από έναν χρυσό δίσκο επικαλυμμένο με χαλκό που περιέχει 115 φωτογραφίες, διάφορους φυσικούς ήχους καθώς και μηνύματα σε 55 γλώσσες – μεταξύ άλλων και τα μηνύματα του τότε προέδρου των ΗΠΑ, Τζίμι Κάρτερ, και του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, Κουρτ Βαλντχάιμ.

Το 1979 το Voyager 1 έφτασε στον Δία και τον επόμενο χρόνο στον Κρόνο, στέλνοντας στη Γη τις πρώτες λεπτομερείς εικόνες από τους δορυφόρους αυτών των πλανητών. Tο 1990 έστειλε και την πρώτη πλήρη φωτογραφία του ηλιακού συστήματός μας.

Σήμερα απέχει πια πάνω από 18 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από τον Ήλιο και εδώ και ένα χρόνο (από τις 25 Αυγούστου του 2012) έχει βγει από τα όρια που συμβατικά καθορίζουν το ηλιακό μας σύστημα (γνωστά ως ηλιόπαυση), κινούμενο πλέον στο διαστρικό χώρο. Πρόσφατα ανακοινώθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Science η ανάλυση των δεδομένων που είχε στείλει το Voyager στη Γη και επιβεβαιώνουν την έξοδό του από το ηλιακό σύστημα.

Τα στοιχεία αυτά που στάλθηκαν περιλαμβάνουν όμως και κάτι ακόμα πολύ ενδιαφέρον: τους ήχους του διαστρικού χώρου. Σε μια ιστορική ηχογράφηση, για πρώτη φορά μπορέσαμε να ακούσουμε τους απόκοσμους ήχους που παράγονται από δονήσεις του πυκνού πλάσματος ή ιονισμένου αερίου, το οποίο κυριαρχεί στο χώρο ανάμεσα στα άστρα. Καθώς αυτές οι δονήσεις έχουν συχνότητες εντός της ανθρώπινης ακοής, μπορούν να αναπαραχθούν στην πραγματική τους ταχύτητα. Η ηχογράφηση διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.youtube.com/watch?v=LIAZWb9_si4, περιλαμβάνει ήχους που καταγράφηκαν στο εξάμηνο Νοέμβριος 2012 – Μάιος 2013 και από την ανάλυσή τους μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα για την πυκνότητα του διαστρικού πλάσματος.

Τίποτα πλέον δεν μπορεί να σταματήσει την πορεία του Voyager 1 στο διάστημα και θα συνεχίσει το ταξίδι του για πολύ καιρό, ίσως και για δισεκατομμύρια χρόνια. Ωστόσο, θα χρειαστούν εξίσου πολλά χρόνια για να εισέλθουν στην περιοχή γειτονικών μας άστρων.

Μεγάλο ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και η εικόνα του Voyager 1 από την Γη. Συγκεκριμένα, στην παρακάτω εικόνα φαίνεται η θέση του στον ουρανό, όπως αυτό καταγράφηκε από το δίκτυο των ραδιοτηλεσκοπίων Very Long Baseline Array (VLBA) στις 21 Φεβρουαρίου 2013. Η πραγματική εικόνα είναι η κουκκίδα μέσα στο μεγεθυμένο τμήμα. Τότε το Voyager 1 απείχε 18,5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από την Γη.

Τα ραδιοτηλεσκόπια προφανώς δεν βλέπουν το Voyager 1 στο ορατό φως, αλλά το «βλέπουν» στα ραδιοφωνικά κύματα, δηλαδή συλλαμβάνουν τις ραδιοφωνικές συχνότητες που αυτό εκπέμπει. Ο βασικός πομπός που διαθέτει το διαστημόπλοιο εκπέμπει με ισχύ περίπου 22 Watt (όσο ένα ραδιόφωνο αυτοκινήτου ή ένας λαμπτήρας ψυγείου). Όπως προκύπτει, δηλαδή, μολονότι η ακτινοβολία που εκπέμπει ο πομπός είναι εξαιρετικά αδύναμη, το VLBA κατάφερε να την εντοπίσει.

Από τα ραδιοτηλεσκόπια το Voyager 1 φαίνεται να έχει μέγεθος περίπου μισό δευτερόλεπτο του τόξου (ένα δευτερόλεπτο του τόξου είναι το μέγεθος που φαίνεται ένα νόμισμα από 4 χιλιόμετρα μακριά). Το σχήμα του διαστημοπλοίου φέρει μια παραμόρφωση προς το “στενόμακρο”, εξαιτίας της διάταξης των τηλεσκοπίων VLBA.