«Άγιον Όρος και Λογιοσύνη»

Με 37 επιστημονικές ανακοινώσεις και μία στρογγυλή τράπεζα θα επιχειρηθεί για πρώτη συνθετική προσέγγιση του φαινομένου της Λογιοσύνης στο Άγιον Όρος, στα πλαίσια του  Η´ Διεθνές Συνέδριο με θέμα οι εργασίες του οποίου αρχίζουν την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου στις 13:00 και συνεχίζονται το Σάββατο 23 και την Κυριακή 24 Νοεμβρίου. Το Συνέδριο θα πραγματοποηθεί στην αίθουσα Συνεδρίων της Κεντρικής Δημοτικής Βιβλιοθήκης (Εθνικής Αμύνης 27 – Θεσσαλονίκη). 

Προηγήθηκε ήδη στις 15 Νοεμβρίου η Έκθεση «Λόγιοι και Λογιοσύνη στο Άγιον Όρος» που επιμελούνται ο αρχειτέκτονας-συντηρητής Φαίδων Χατζηαντωνίου και ο Προϊστάμενος Διοικητικών & Οικονομικών Υπηρεσιών της Αγιορετικής Εστίας Αναστάσιος Ντούρος.

Η Επιστημονική Επιτροπή του Συνεδρίου, με Πρόεδρο τον Αναπλ. Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ κ. Συμεών Πασχαλίδη, έχει καθορίσει πέντε θεματικές ενότητες για την πληρέστερη δυνατή προσέγγιση και μελέτη του θέματος:

• Η Λογιοσύνη στον Βυζαντινό Άθωνα: Φορείς και Ρεύματα.
• Αγιορείτες Λόγιοι και Βιβλιοθήκες στο Άγιον Όρος: Μία σχέση αμφίδρομη.
• Το Άγιον Όρος κοιτίδα της Λογιοσύνης κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
• Λογιοσύνη και Τέχνη στο Άγιον Όρος.
• Λογιοσύνη και Άγιον Όρος κατά τη νεότερη περίοδο (19^ος – αρχές 20^ου αιώνα).

Η Στρογγυλή Τράπεζα με συντονιστή τον κ. Κρίτωνα Χρυσοχοΐδη, Δ/ντη Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών / ΕΙΕ έχει ως θέμα «Πνευματικά Ρεύματα, Νεοελληνικός Διαφωτισμός και Λογιοσύνη στο Άγιον Όρος». Την κεντρική εισήγηση επίσης του Συνεδρίου θα κάνει ο κ. Κρίτων Χρυσοχοΐδης με θέμα ««Η Αθωνική Λογιοσύνη (10^ος-19^ος αι.). Απόπειρα για ένα ιστορικό διάγραμμα».

Στο πλαίσιο του Προγράμματος έχουν ενταχθεί και δύο σημαντικές εκδόσεις

•  Το Αγιορειτικόν Πανάγιον, καρπός συνεργασίας 8 επιστημόνων υπό την εποπτεία του Προέδρου της Επιστημονικής Επιτροπής κ. Συμεών Πασχαλίδη
• Η φωτοαναστατική έκδοση «ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΒΟΥΛΓΑΡΕΩΣ ΕΡΓΑ. Θεολογικά-Ιστορικά-Μεταφράσεις», με κείμενα και αποσπάσματα από έργα του Ευγενίου Βουλγάρεως και εκτεταμένο εισαγωγικό σημείωμα για τον Ευγένιο Βούλγαρη και το έργο του από τον κ. Σ. Πασχαλίδη.

Στη σημασία του Συνεδρίου και του θέματος που έχει επιλεγεί αναφέρεται η Επιστημονική Επιτροπή του Συνεδρίου: Ήδη από τις απαρχές της κοινοβιακής ιστο­ρίας του Αγίου Όρους καταγράφεται στις πηγές μια ιδιαίτερη όψη του, ενταγμένη στην ευρύτερη πνευματική υπόσταση του Αγιορειτικού μοναχισμού, με την εμφάνιση λογίων μοναχών που συχνά προέρχονταν από αριστοκρατικά περιβάλλοντα και είχαν λάβει κατά τον πρότερο βίο τους υψηλή παιδεία στα μεγάλα κέντρα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όπως η Κωνσταντινούπολη και η Θεσσαλονίκη. Το στοιχείο αυτό λειτούργησε καθοριστικά στα πνευματικά και λογοτεχνικά ενδιαφέροντά τους και αποτυπώθηκε στο έργο τους και μετά την έλευσή τους στο Άγιον Όρος».

Επιπλέον, η λογιοσύνη προσώπων που εγκαταβίωσαν στον Άθωνα και που ενίοτε σχετίζονται με την ίδρυση μονών εντός και εκτός αυτού, επέδρασε στην όλη πνευματική συγκρότηση και φυσιογνωμία του Αγιο­ρει­τι­κού μοναχισμού και σχετίζεται άμεσα με την πνευματική και καλλιτεχνική ανάπτυξη που γνώρισε το Άγιον Όρος ανά τους αιώνες. Συχνά τα πρόσωπα αυτά επιδόθηκαν σε σημαντικό συγγραφικό και μεταφραστικό έργο που, παράλληλα με την πρωτεύουσα στόχευσή του, αναδεικνύει με έμφαση σημαντικές συνιστώσες της βυζαντινής λογιοσύνης. Άμεσος μάρτυρας αυτής της τάσεως καθίστανται και οι Αγιορειτικές Βιβλιοθήκες, ταμεία όχι μόνο πνευματικής παιδείας και θεολογικής σοφίας αλλά και θύραθεν, αφού αρκετά χειρόγραφα, ήδη από την αφετηρία της κοινοβιακής ιστορίας του Άθωνος, έχουν αποκλειστικά «κοσμικό» περιεχόμενο (λογοτεχνικό, ιατρικό, γεωγραφικό, μαθηματικό, νομικό κ.ά.).