Η «Καππαδοκία» της Κύπρου

Από το αδιάκοπο σφυροκόπημα της θάλασσας και του αέρα τα βράχια αυτά έχουνε καταφαγωθεί και χιλιοτρυπηθεί. Φαίνονται έτσι σαν πέτρινα σφουγγάρια κολλημένα πάνω σε μια απέραντη πουρόπετρα. Είναι αδύνατο να περπατήσεις άνετα πάνω σ’ αυτά τα πέτρινα σφουγγάρια. Κάπου θα παγιδευτεί το πόδι σου και θα σκοντάψεις. Τα πατάς, για να περάσεις και νιώθεις τις προεξοχές τους κάτω από τα παπούτσια σου. Είναι αδύνατο να τρέξεις χωρίς να πέσεις. Γιατί σπάει καμιά προεξοχή και ταλαντεύεσαι.

Αυτή είναι η μορφολογία της ακτής ανατολικά του κάστρου της Κερύνειας. Μα η μορφολογία αυτή διακόπτεται πού και πού από παμπάλαια ορθογώνια λατομεία, στο σχήμα και το μέγεθος ποδοσφαιρικού γηπέδου. Έχουνε λατομηθεί τα κομμάτια αυτά της ακτής, για να μεταφερθεί η κομμένη πέτρα ποιος ξέρει πού, ίσως στο κάστρο της Κερύνειας, όταν κτιζόταν. Ίσως στην αρχαία πόλη που, όπως λέγει η παράδοση, βρισκόταν κάπου εδώ κοντά. Αυτά τα αρχαία λατομεία μοιάζουνε σαν τεράστιες πισίνες πάνω στην ακτή. Βάθους ίσα με το μπόι τεσσάρων – πέντε ανθρώπων. Εντυπωσιάζει το κανονικό ορθογώνιο σχήμα τους. Στον πυθμένα τους δεν υπάρχει νερό. Έχει όμως μαζευτεί αρκετό χώμα κατάλληλο για διάφορες καλλιέργειες.

Σε μια από αυτές τις πισίνες, ή καλύτερα σε έναν απ’ αυτούς τους ημιυπόγειους κήπους, καλλιεργούσαν δημητριακά. Και σ’ ένα άλλο, περάσανε νερό μέσα από μιαν είσοδο-στοά σκαμμένη μέσα στο βράχο και καλλιεργούσανε λαχανικά. Το πέτρινο τοίχωμα που περιβάλλει τους κήπους αυτούς, τους παρέχει μια θαυμάσια προστασία από τους ανέμους. Σε κάποιο από τα τοιχώματα αυτά έχει δημιουργηθεί μια σπηλιά, που έγινε μάντρα για πρόβατα. Και σε άλλα βρίσκονται σκαμμένες μέσα στο βράχο χριστιανικές κατακόμβες. Η Αγία Μαύρη. Η Παναγία η Χρυσοκάβα, με τις τοιχογραφίες που είχανε σχεδόν καταστραφεί. Ένα καντήλι δεν έπαυε να καίει εδώ πριν την εισβολή. Όλο και κάποιος ή κάποια θα ‘σερνε ως εδώ τα βήματά του από την Κερύνεια ή το Καράκουμι, για να προσευχηθεί, να παρακαλέσει και ν’ ανάψει ένα κερί. Αυτά όσο υπήρχανε Χριστιανοί στην περιοχή να επισκέπτονται τις κατακόμβες και να κάνουνε τάματα στη χάρη της Αγίας Μαύρης ή της Παναγίας της Χρυσοκάβας. (από κείμενο του Γλαύκου Σ. Κρίστη).