«Η Παναγιά η Χελιδονού» σε graphic novel

Μια μεγάλη συγγραφέας και ένα σημαντικό κείμενο της γαλλικής λογοτεχνίας συναντούν για πρώτη φορά την τέχνη των comics, με τη βοήθεια του crowdfunding, του πιο σύγχρονου και ταχύτερα διαδιδόμενου τρόπου χρηματοδότησης.

Tο διήγημα της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, «Η Παναγιά η Χελιδονού», γίνεται graphic novel από τον εικονογράφο Γιώργο Τσιαμάντα, στην μετάφραση της αείμνηστης Ιωάννας Χατζηνικολή και παρουσιάζεται στο ελληνικό κοινό από την Comicdom Press.

Το διήγημα περιληπτικά:

Ο καλόγερος Θεράπων, έχοντας αναστήσει μούμιες στην Αίγυπτο και εξομολογήσει αυτοκράτορες στο Βυζάντιο, φτάνει στην Αττική. Έχει ένα όνειρο: να ξορκίσει αυτή τη γη που βρίσκεται ακόμη κάτω από τις γητειές του Πανός.

Στήνει την καλύβα του στις όχθες του Κηφισού κι από κει εξαπολύει την επίθεσή του στις Νύμφες, τα τελευταία απομεινάρια της ράτσας των θεών. Οι φτωχοί και ταλαιπωρημένοι χωρικοί λατρεύουν τον Ιησού, τον Υιό της Μαρίας, αλλά ταυτόχρονα η αγύριστη καρδιά τους μένει πιστή στις θεότητες που φωλιάζουν στα δέντρα. Τις λατρεύουν και τις αγαπούν και συγχωρούν τα κρίματά τους.

Ο καλόγερος φοβάται τις Νύμφες και τον ανησυχούν, όχι γιατί ξυπνάνε μέσα του κάποια ακάθαρτη επιθυμία με τη γύμνια των κορμιών τους, αλλά επειδή τον βάζουν στον μεγαλύτερο πειρασμό: να αμφιβάλλει για την σοφία του Θεούπου έχει πλάσει τόσα άχρηστα και βλαβερά πλάσματα…

Όπως η ίδια η Γιουρσενάρ γράφει στο Υστερόγραφο των «Διηγημάτων», η «Παναγιά η Χελιδονού» είναι μια «προσωπική φαντασία της συγγραφέως που γεννήθηκε από την επιθυμία της να εξηγήσει το γοητευτικό όνομα ενός ξωκλησιού της αττικής υπαίθρου». Παρόλα αυτά, η ιστορία που μας αφηγείται έχει θεωρηθεί ως μια γνήσια λαϊκή παράδοση. Η παρανόηση αυτή δείχνει τη λογοτεχνική δύναμη της Γιουρσενάρ που μπόρεσε να δημιουργήσει μια ιστορία τόσο πειστικά παραδοσιακή και τόσο όμορφη, ώστε να γίνειαποδεκτή και αγαπητή. Όμως, ακόμη και αν δεν υπήρχε η σχετική αναφορά στο Υστερόγραφο, το ίδιο το διήγημα μας βοηθά να καταλάβουμε ότι δεν θα μπορούσε να είναι μια πραγματική λαϊκή παράδοση, μια αυθεντική κληρονομιά του Μεσαίωνα ή της Ύστερης Αρχαιότητας.

Από την άλλη μεριά βρίσκεται ο εικονογράφος και δημιουργός comics Γιώργος Τσιαμάντας  με τον φιλόλογο Βαγγέλη Ψαριανό οι οποίοι προχώρησαν στην απαραίτητη έρευνα, ώστε η αναπαράσταση του τόπου και της εποχής να είναι όσο το δυνατόν πιο ακριβής, προκειμένου το εικονογράφημα να αποκτήσει, εκτός από την ψυχαγωγική του διάσταση, και δυνατότητες για εκπαιδευτική χρήση, μέσα από τις εμπνευσμένες και γοητευτικές εικόνες του comic.

«Για μήνες ολόκληρους κάναμε σειρά επαφών με τη γαλλική εκδοτική που διαχειρίζεται το έργο της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, για να αποκτήσουμε τα δικαιώματα έκδοσης του διηγήματος στα ελληνικά», αναφέρει ο επιμελητής της έκδοσης Ηλίας Κατιρτζιγιανόγλου.

«Δεν ήταν εύκολο, καθώς αυτή είναι η πρώτη φορά που κάποιο έργο αυτής της σπουδαίας Γαλλίδας συγγραφέως επιχειρείται να μεταφερθεί σε κόμικς. Ευτυχώς, η ποιότητα της δουλειάς κατάφερε να πείσει τον Gallimard, έναν από τους μεγαλύτερους εκδοτικούς οίκους της Γαλλίας. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό, αν σκεφτεί κανείς τη μακρά παράδοση της Γαλλίας στα κόμικς. Καθώς το έργο της Γιουρσενάρ είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον ελληνικό πολιτισμό, πιστεύουμε ότι η μεταφορά του διηγήματος σε ένα άλλο καλλιτεχνικό μέσο από έλληνες δημιουργούς ανανεώνει το πλαίσιο της πολιτισμικής ανταλλαγής και συνεχίζει έναν αέναο πολιτισμικό διάλογο.

Αν η έκδοση αυτή πραγματοποιηθεί, το κοινό της λογοτεχνίας θα έχει την ευκαιρία να δει το διήγημα να αποτυπώνεται σε μία άλλη μορφή τέχνης, ενώ παράλληλα οι λάτρεις των κόμικς θα ανακαλύψουν μία σπουδαία λογοτέχνιδα».