Το ήθος της παρηγορητικής φροντίδας
4 Μαρτίου 2020Σήμερα η παρηγορητική φροντίδα θεωρείται κάτι περισσότερο από μια αποδεκτή εναλλακτική λύση, όταν το θεραπευτικό μοντέλο υγείας παρουσιάζει ελλείψεις. Οι τέσσερις περίπου δεκαετίες εφαρμογής της παρηγορητικής φροντίδας απέδειξαν ότι αυτή είναι η πιο κατάλληλη και ανθρώπινη βοήθεια που μπορούμε να προσφέρουμε σε κάποιον ασθενή που βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο της αρρώστιάς του. (Clark, 2007). Πλέον, έχει καταστεί μια ιατρική ειδικότητα που αποσκοπεί στην ανακούφιση του ασθενούς από τα βάσανά του, στον έλεγχο των συμπτωμάτων του και στην καλύτερη δυνατή διαχείριση της ζωής που του απομένει.
Η παρηγορητική φροντίδα έχει χαρακτηριστεί ως «η ενεργή νοσηλεία των ασθενών με προχωρημένη προοδευτική νόσο». Ο Cecily Saunders περιέγραψε 4 ευρείς τομείς (σωματική, ψυχολογική, κοινωνική και πνευματική) της παρηγορητικής φροντίδας. (Saunders, D.C., 1982). Πράγματι, το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό που απασχολείται σ’ αυτή, ειδικεύεται στο να εξυπηρετεί τις σωματικές, ψυχολογικές, κοινωνικές και πνευματικές απαιτήσεις των ασθενών και των οικογενειών τους. Στην πράξη, η παρηγορητική φροντίδα παρέχεται σε διαφορετικά επίπεδα: Και από τους γιατρούς που κατέχουν απλώς τις βασικές ιατρικές δεξιότητες και στη δευτεροβάθμια περίθαλψη από εξειδικευμένους ιατρούς και οργανισμούς και στην τριτοβάθμια περίθαλψη, στα ακαδημαϊκά ιατρικά κέντρα. (Gunten, 2002).
Το ήθος της παρηγορητικής φροντίδας δεν αντιμετωπίζει τον ασθενή ξεχωριστά από την οικογένειά του, αλλά τους βλέπει όλους σαν αναπόσπαστο σύνολο. Σέβεται την προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια όλων. Οι παθολόγοι που αναλαμβάνουν την ευθύνη της παρηγορητικής φροντίδας διατηρούν σε τακτά διαστήματα επικοινωνία με τα μέλη της οικογένειας του ασθενούς σχετικά με τις κλινικές, τις ηθικές και τις πνευματικές ανάγκες του ανθρώπου τους και παίρνουν μαζί τους αποφάσεις για τη συνέχεια της διαδικασίας. Στις συζητήσεις λαμβάνονται πάντοτε υπόψη οι προσωπικές, οι πολιτιστικές και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις και πρακτικές του ασθενούς και της οικογένειάς του και, όποιες κι αν είναι, ποτέ δεν στέκονται εμπόδιο για την παροχή της παρηγορητικής φροντίδας. Ακόμη, υπάρχει πάντα σεβασμός στη νόμιμη αυτονομία και ελευθερία του ασθενούς και της ελευθερίας του στο κλινικό πλαίσιο. Βέβαια, μπροστά την ανθρώπινη αδυναμία που μπορεί να νιώσει, τόσο ο ασθενής, όσο και οι συγγενείς του, ενδέχεται να προκύψουν διλήμματα σχετικά με το αν πρέπει να διακοπεί η ζωή του ασθενούς ή αν πρέπει να παραταθεί και πόσο. Ωστόσο, όλα τα διλήμματα λύνονται με σωστό και γόνιμο διάλογο ανάμεσα στον ασθενή, στους συγγενείς του και τους λειτουργούς της παρηγορητικής φροντίδας.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα του ήθους της παρηγορητικής φροντίδας είναι η αναγνώριση του θανάτου ως φυσικού γεγονότος, σαν ένα μέρος της ανθρώπινης ζωής και συγκεκριμένα ο τελευταίος της σταθμός. Συνεπώς, επιβεβαιώνεται η αξία της ζωής και η διαδικασία του θανάτου ούτε επιταχύνεται, ούτε παρατείνεται. Μολονότι σε ορισμένες περιπτώσεις ασθενών ο θάνατος δείχνει να είναι αναπόφευκτος, ο σκοπός της παρηγορητικής φροντίδας είναι να βοηθήσει τον ασθενή και την οικογένειά του να διατηρήσουν ποιότητα στη ζωή τους, λαμβάνοντας πάντα υπόψη την ψυχική αναστάτωση, στην οποία έχουν περιέλθει όλοι τους και την οποία προσπαθεί να απαλύνει. Παρόλο που στην παρηγορητική φροντίδα η αξιολόγηση και η διαχείριση των συμπτωμάτων είναι η πρώτη έγνοια, δίνεται και η κατάλληλη προσοχή στη λειτουργία των γιατρών, του νοσηλευτικού προσωπικού, των κοινωνικών λειτουργών και των θεραπευτών, ως μια ολοκληρωμένη διεπιστημονική ομάδα που συντονίζει τη φροντίδα και εξασφαλίζει την ομαλή συνέχισή της. Όμως, παρά το πλήθος όσων εμπλέκονται σ’ αυτή, η παρηγορητική φροντίδα μπορεί να εφαρμοστεί με επιτυχία, ακόμη κι αν οι πόροι είναι περιορισμένοι, αφού υπάρχουν παντού στον κόσμο σχετικές μονάδες που προσφέρουν δωρεάν τις υπηρεσίες τους ή με χαμηλό κόστος.
Πρέπει, ακόμη, να σημειωθεί ότι το ήθος της παρηγορητικής φροντίδας δεν κρατά παθητική στάση απέναντι στο θάνατο, όπως ίσως θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει από αυτό που είπαμε παραπάνω ότι ούτε επιταχύνει ούτε παρατείνει τη διαδικασία του θανάτου. Συχνά αναφέρεται η πιθανή συντόμευση της ζωής, προκειμένου να σταματήσει ο ασθενής να υποφέρει από τους πόνους του, ωστόσο σπάνια αναφέρεται ότι η ζωή μπορεί να επεκταθεί σαν αποτέλεσμα της παρηγορητικής αγωγής. Επιπλέον, συμβαίνει η σωματική και η συναισθηματική υποστήριξη κάποιων ασθενών να τους καθιστά ικανούς να ανεχτούν ορισμένες αυστηρές θεραπείες που συμβάλλουν στην παράταση ζωής τους και στη βελτίωση της ποιότητάς της. (Herranz, 2008:80-82).
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι το ήθος της παρηγορητικής φροντίδας συνδέεται με το σεβασμό προς τη ζωή και ακριβώς γι’ αυτό το λόγο αποκλείει κάθε σκόπιμη συντόμευση της έλευσης του θανάτου. Οι ισχυρισμοί που ακούγονται από κάποιους, ότι η επίσπευση του θανάτου μπορεί να συμπεριληφθεί ως μια πτυχή της παρηγορητικής φροντίδας, απορρίπτονται χωρίς συζήτηση. (Herranz, 2008: 82).
