Ἀπόστιχα Δόξα… Ἦχος πλ. δ’
Ἡ γρήγορος γλῶσσά σου πρός διδασκαλίαν,
ἐν τοῖς ὠσί τῶν καρδιῶν ἐνηχοῦσα
Η γρήγορη γλώσσα σου για διδασκαλία
που ηχεί μέσα στα αυτιά της καρδιάς μας
τάς τῶν ῥαθύμων ψυχάς διανίστησι,
καί θεοφθόγγοις λόγοις σου κλῖμαξ εὑρίσκεται,
τούς ἐκ γῆς πρός Θεόν ἀναφέρουσα·
ξεσηκώνει τις ψυχές των ράθυμων ανθρώπων
και με τα θεοφώτιστα λόγια σου γίνεσαι η σκάλα
που φέρνει τους ανθρώπους της γης προς τον Θεό,
διό Γρηγόριε, Θετταλίας τό θαῦμα,
μή παύσῃ πρεσβεύων Χριστῷ
φωτισθῆναι τῷ θείῳ φωτί τούς τιμῶντάς σε.
Για τον λόγο αυτό Γρηγόριε, το θαύμα της Θεσσαλίας,
μην σταματήσεις να πρεσβεύεις στον Χριστό,
για να φωτιστούν με το θείο φως αυτοί που σε τιμούν.
Σημεία για σχολιασμό
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς θεωρείται από τους στυλοβάτες της Ορθοδοξίας, γιατί αυτός μίλησε για το άκτιστο φως του Χριστού και για την μυστική επαφή του ανθρώπου με τον Θεό. Γι αυτό στο απόστιχο αυτό τονίζεται η σκάλα που έστησε ο Γρ. Παλαμάς με τα θεόπνευστα λόγια του, που μας βοηθούν να ανεβούμε την σκάλα και να συναντήσουμε στην κορυφή της σκάλας τον Χριστό.
Ἦχος πλ. β’ Όρθρος Β΄Κυριακής
Τοῖς ἐν σκότει ἁμαρτημάτων πορευομένοις
φῶς ἀνέτειλας Χριστέ, τῷ καιρῷ τῆς ἐγκρατείας,
Γι αυτούς που βαδίζουν στο σκοτάδι των αμαρτημάτων
ανέτειλες σαν το φως, Χριστέ μου, στην περίοδο της εγκρατείας
καί τήν εὔσημον ἡμέραν τοῦ Πάθους σου δεῖξον ἡμῖν,
ἵνα βοῶμέν σοι· Ἀνάστα ὁ Θεός ἐλέησον ἡμᾶς.
δείξε μας και την ένδοξη ημέρα του Πάθους σου
για να σου αναφωνούμε: Ανάστα, Θεέ μου, και ελέησέ μας.
Κοντάκιον Ἦχος πλ. δ’ Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ
Τό τῆς σοφίας ἱερόν καί θεῖον ὄργανον θεολογίας
τήν λαμπράν συμφώνως σάλπιγγα
ἀνυμνοῦμέν σε Γρηγόριε θεορρῆμον.
Ως το ιερό σκεύος της σοφίας και το θείο όργανο της θεολογίας
σε ανυμνούμε Γρηγόριε Θεολόγε
με μια λαμπρή σάλπιγγα έτσι όπως σου αξίζει.
Ἀλλ’ ὡς νοῦς Νοῒ τῷ πρώτῳ παριστάμενος,
πρός αὐτόν τόν νοῦν ἡμῶν Πάτερ ὁδήγησον,
ἵνα κράζωμεν·
Χαῖρε Κήρυξ τῆς χάριτος.
Αλλά σαν νους που είσαι και παρίσταται δίπλα στον Πρώτο Νου
σε αυτόν τον νου οδήγησε και τον δικό μας νου, Πάτερ,
για να βροντοφωνάζουμε:
Χαίρε σε σένα, που είσαι ο κήρυκας της Χάριτος.
Σημεία για σχολιασμό
Ο Γρηγόριος ο Παλαμάς που η εκκλησία θέλησε να γιορτάζει και αυτήν ημέρα τη μνήμη του χαρακτηρίζεται ως φως γι αυτούς που βαδίζουν στο σκοτάδι της αμαρτίας και ως φάρος στην περίοδο της εγκράτειας που μας οδηγεί στην ένδοξη Ανάσταση του Κυρίου.
Οι χαρακτηρισμοί που αποδίδονται στο Κοντάκιο του Γρηγορίου του Παλαμά ως ιερό σκεύος, ως όργανο θεολογίας, ως σάλπιγγα του πνεύματος θεωρούνται πολύ τιμητικοί για τον Άγιο, ο οποίος είναι θεορρήμων. Εκείνο όμως που τονίζεται είναι η λέξη νους. Νους είναι ο αγ. Γρηγόριος και παρίσταται δίπλα στον Πρώτο Νου, τον Χριστό, γι αυτό και τον δικό μας νου παρακαλούμε τον π. Γρηγόριο να μας τον οδηγεί προς τον Χριστό.
Ὁ Οἶκος (Πρός τό «Ἄγγελος πρωτοστάτης»)
Ἄγγελος ἀνεφάνης ἐπί γῆς τῶν ἀρρήτων,
τά θεῖα τοῖς βροτοῖς ἐξαγγέλλων·
Σαν άγγελος αρρήτων λόγων φάνηκες στη γη
αναγγέλλοντας στους θνητούς τα θεία μηνύματα
ταῖς γάρ τῶν Ἀσωμάτων φωναῖς
ἀνθρωπίνῳ νοῒ τε καί σαρκί χρώμενος,
ἐξέστησας ἡμᾶς καί βοᾶν σοι, Θεορρῆμον,
ἔπεισας ταῦτα·
γιατί με τις φωνές των Ασωμάτων Πνευμάτων
έχοντας ανθρώπινο μυαλό και σώμα
μας ξεσήκωσες, Θεορήτορα, και μας έπεισες
να σου φωνάζουμε αυτά:
Χαῖρε δι’ οὗ τό σκότος ἠλάθη,
χαῖρε, δι’ οὗ τό φῶς ἀντεισῆλθε.
Χαίρε που εξαιτίας σου έφυγε το σκοτάδι
Χαίρε που εξαιτίας σου αντικαταστάθηκε με το φως
Χαῖρε τῆς ἀκτίστου Θεότητος Ἄγγελε,
χαῖρε τῆς κτιστῆς καί μωρᾶς ὄντως ἔλεγχε.
Χαιρε εσύ που είσαι ο Άγγελος της άκτιστης Θεότητας
Χαίρε εσύ που είσαι όντως ο έλεγχος της κτιστής και ανόητης φύσης
Χαῖρε, ὕψος ἀνεπίβατον τήν Θεοῦ φύσιν εἰπών,
χαῖρε, βάθος δυσθεώρητον τήν ἐνέργειαν εἰπών.
Χαίρε εσύ που είπες ότι η φύση του Θεού είναι ύψος δυσανάβατο
Χαίρε εσύ που είπες ότι η ενέργεια του Θεού είναι βάθος δυσθεώρητο.
Χαῖρε ὅτι τήν δόξαν τοῦ Θεοῦ καλῶς εἶπας,
χαῖρε, ὅτι τάς δόξας τῶν κακούργων ἐξεῖπας.
Χαίρε γιατί εσύ που όμορφα μίλησες για τη δόξα του Θεού
Χαίρε γιατί εσύ φανέρωσες τις δοξασίες των κακούργων.
Χαῖρε, φωστήρ ὁ δείξας τόν Ἥλιον,
χαῖρε κρατήρ τοῦ νέκταρος πάροχε.
Χαίρε εσύ που είσαι φωστήρας και έδειξες τον Ήλιο
Χαίρε εσύ που είσαι το ποτήρι που κερνάει το νέκταρ
Χαῖρε, δι’ οὗ ἡ ἀλήθεια λάμπει,
χαῖρε, δι οὗ ἐσκοτίσθη τό ψεῦδος.
Χαίρε εσύ που εξαιτίας σου λάμπει η αλήθεια
Χαίρε εσύ που εξαιτίας σου βυθίστηκε στο σκοτάδι τα ψέμα
Χαῖρε Κήρυξ τῆς χάριτος.
Χαίρε εσύ που είσαι ο κήρυκας της Χάριτος.
Σημεία για σχολιασμό
Στον οίκο αυτόν, που μοιάζει με έναν οίκο Χαιρετισμών, και μάλιστα τον πρώτο, ο υμνωδός προσπαθεί να συνδυάσει τα άρρητα ρήματα των αγγέλων με τις φωνές των Ασωμάτων που μας ξεσηκώνουν, για να φωνάξουν και οι πιστοί για τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, που έλαβε από την άμεση επικοινωνία του με τον Θεό. Σε κάθε επόμενο δίστιχο χαιρετισμών τονίζονται, όπως και στους χαιρετισμούς, δύο αντίθετες έννοιες και τη θετική στάση που κράτησε ο ίδιος. Στο α΄ δίστιχο μιλάει για το σκοτάδι που έδιωξε και το φως που έφερε, στο β΄ για την εξαγγελία για την άκτιστη ενέργεια του Θεού και τον έλεγχο της κτιστής δημιουργίας(γ΄), για το δυσανάβατο ύψος της Θεότητας και το δυσθεώρητο βάθος των ενεργειών του Θεού (δ΄). Μίλησε για τη δόξα του Θεού και για τις δοξασίες των κακούργων(ε΄). Έγινε φωστήρας που δείχνει τον Ήλιο και ποτήρι που κερνάει το νέκταρ (στ΄). Συνέβαλε ώστε να λάμψει η αλήθεια και σκοτισθεί το ψέμα (ζ΄).
