Θεραπείες σε ογκολογικούς ασθενείς και ιατρικοί προβληματισμοί
3 Απριλίου 20212) Η χημειοθεραπεία: Όπως είδαμε, έτσι ονομάζεται η χρήση των περισσότερων από 80 ειδών φαρμάκων, τα οποία μπορούν να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα, ενδέχεται όμως να επηρεάσουν και τα υγιή.
Τα υγιή κύτταρα συχνά αναρρώνουν μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. Η χορήγηση περισσότερων φαρμάκων στον ασθενή αυξάνει και τις ελπίδες θεραπείας. Πολλές φορές η χημειοθεραπεία εφαρμόζεται αμέσως μετά την επέμβαση για αφαίρεση καρκινικού όγκου, ακόμη κι όταν ο καρκίνος δεν έχει κάνει μετάσταση. Σ’ αυτήν την περίπτωση ονομάζεται «επικουρική χημειοθεραπεία». Τα φάρμακα της χημειοθεραπείας χωρίζονται σε διάφορες ομάδες, οι οποίες θεραπεύουν συγκεκριμένα είδη καρκίνου. Οι ομάδες αυτές είναι: α) Αλκυλιούντες παράγοντες, β) Αντιμεταβολίτες, γ) Αντικαρκινικά αντιβιοτικά, δ) Αναστολείς της τοποϊσομεράσης, ε) Αναστολείς της μίτωσης, στ) Κορτικοστεροειδή και ζ) Διάφορα άλλα χημειοθεραπευτικά φάρμακα.
Πολλά από τα παραπάνω φάρμακα είναι ακριβά, με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολη η πρόσβαση σ’ αυτά για όλους τους ασθενείς.
3) Η ακτινοθεραπεία: Πρόκειται για μια ασφαλή, όσο και αποτελεσματική μέθοδο αντιμετώπισης του καρκίνου. Περιλαμβάνει διάφορες μορφές ακτινοβολίας, οι οποίες καταστρέφουν το γενετικό υλικό (DNA) των καρκινικών κυττάρων, έτσι ώστε να εμποδιστεί η αναπαραγωγή και η επέκτασή τους. Πράγματι, αν η θεραπεία εξουδετερώσει επιτυχώς τα καρκινικά κύτταρα, τότε με τη σειρά του ο οργανισμός τα εξαφανίζει τελείως μέσα από μια φυσιολογική διεργασία. Βέβαια, η ακτινοβολία επηρεάζει και τα υγιή κύτταρα, αυτά όμως ανακατασκευάζονται μετά το πέρας της θεραπείας.
Η ακτινοθεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί είτε μόνη της είτε σε συνδυασμό με τη χημειοθεραπεία και τη χειρουργική επέμβαση. Συνίσταται στη χρήση υψηλής ενέργειας Ακτίνων – Χ (φωτονίων) και εφαρμόζεται από μια ομάδα ειδικών επιστημόνων, η οποία περιλαμβάνει τον Ιατρό Ογκολόγο Ακτινοθεραπευτή, τον Ακτινοφυσικό και τον Τεχνολόγο Ακτινοθεραπείας. Προσαρμόζεται στην τοποθεσία, στο μέγεθος και στον τύπο του καρκίνου.
4) Η ανοσοθεραπεία: Πρόκειται για μια μέθοδο γνωστή εδώ και πολλές δεκαετίες, έστω και εμπειρικά. Οι πρόσφατες εξελίξεις στη μοριακή βιολογία συντέλεσαν ώστε να γνωρίζουμε λεπτομερώς τη δομή και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και να εκμεταλλευθούμε τις δυνατότητες που μας παρέχει για τη θεραπεία του καρκίνου. Αυτές είναι διάφορες ουσίες που ονομάζονται «αντιγόνα».
Γενικά η ανοσοθεραπεία συνίσταται στην ενεργοποίηση και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού μηχανισμού που συντελεί στην εξαφάνιση του καρκίνου. Μερικές φορές έχει παρενέργειες, οι οποίες είναι συνήθως ήπιες. Όπως η χημειοθεραπεία, χρησιμοποιεί κι αυτή φάρμακα, τα οποία όμως είναι, επίσης, ακριβά. Τα φάρμακα αυτά είναι: α) οι ιντερφερόνες, β) οι ιντερλευκίνες, γ) οι αυξητικοί παράγοντες, δ) τα μονοκλωνικά αντισώματα και ε) τα εμβόλια.
Στο ειδικό μέρος της διπλωματικής παρουσιάσαμε και αναλύσαμε τους προβληματισμούς που προκαλούνται από την κατάσταση των ογκολογικών ασθενών με μικρό προσδόκιμο επιβίωσης. Οι προβληματισμοί αυτοί κατατάσσονται σε τρεις μεγάλες ομάδες:
1) Ιατρικοί: Ένας από τους μεγαλύτερους προβληματισμούς που απασχολεί το ιατρικό και το νοσηλευτικό προσωπικό, είναι η άσχημη ψυχολογία, στην οποία περιέρχονται οι ογκολογικοί ασθενείς, καθώς και οι φόβοι που αρχίζουν να τους καταδιώκουν: Ο φόβος της ταπείνωσης, της απώλειας της αξιοπρέπειας, του πόνου, της απόρριψης, του αποχωρισμού από τα αγαπημένα τους πρόσωπα, ο φόβος για το τι υπάρχει μετά το θάνατο κλπ. Όλοι αυτοί οι φόβοι, οι οποίοι έχουν μελετηθεί πολύ από την ιατρική κοινότητα, καλείται το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό να τους διαχειριστεί και να τους απομυθοποιήσει στα μάτια των ασθενών.
Εκτός όμως από τους φόβους, ο ασθενής εκδηλώνει και κάποιες ψυχολογικές αντιδράσεις, οι οποίες εκδηλώνονται ως άρνηση πως η μοιραία διάγνωση αληθεύει και καταλήγει στην αποδχή από μέρους του της κατάστασής του.
Ένας άλλος προβληματισμός που απασχολεί πάρα πολύ την ιατρική κοινότητα, είναι εάν θα πρέπει να ενημερώνεται ο ογκολογικός ασθενής ότι πάσχει από καρκίνο και ότι βρίσκεται σε τελικό στάδιο. Πολλές απόψεις έχουν διατυπωθεί πάνω σ’ αυτό το θέμα, οι οποίες συνοψίζονται στα εξής τρία σημεία: α) Ο ογκολογικός ασθενής δεν πρέπει να ενημερώνεται για την ασθένειά του, β) Ο ασθενής πρέπει να ενημερώνεται και μάλιστα λεπτομερώς και γ) Οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνονται, αλλά όχι όλοι με την ίδια έκταση και με τον ίδιο τρόπο, επειδή ο καθένας έχει τις ιδιαιτερότητές του. Ο καθένας από τους παραπάνω τρόπους έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του. Είναι γεγονός ότι δεν αντιδρούν όλοι οι ογκολογικοί ασθενείς με τον ίδιο τρόπο, όταν πληροφορούνται ότι πάσχουν από καρκίνο και ιδιαίτερα, όταν το προσδόκιμο επιβίωσής τους είναι μικρό. Ο καθένας έχει το χαρακτήρα του, την ιδιοσυγκρασία του και το βαθμό αντοχής του. Έτσι, απαιτείται μεγάλη προσοχή και δικαιολογείται ο έντονος προβληματισμός του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού σχετικά με το θέμα.
Ο πόνος που νιώθει ο ογκολογικός ασθενής, όταν γίνεται χρόνιος και καθημερινός, γίνεται αβάσταχτος, καταρρακώνει την ψυχολογία του, τον βυθίζει σε κατάθλιψη και επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την κατάστασή του. Έτσι, ένας νέος ιατρικός προβληματισμός γεννιέται: Πως θα αντιμετωπιστεί ο πόνος αυτός, όχι μόνο για να ανακουφιστεί σωματικά ο ασθενής, αλλά και ψυχικά, έτσι ώστε να αποκτήσει ποιότητα η ζωή που του απομένει. Για την αντιμετώπιση του πόνου έχουν διατυπωθεί κάποια μοντέλα που στοχεύουν το καθένα με τον τρόπο του στην ανακούφιση του ασθενούς. Μερικά από αυτά είναι το βιοϊατρικό και το βιοψυχοκοινωνικό.
Τέλος, έντονοι προβληματισμοί προκαλούνται ως προς τη μέθοδο ίασης. Πρέπει οι γιατροί να αποφασίσουν ποια μέθοδο θεραπείας θα εφαρμόσουν – γιατί κάθε είδος καρκίνου απαιτεί άλλη θεραπεία – αν ίσως χρειαστεί συνδυασμός μεθόδων και αν ναι, τότε σε ποιο βαθμό θα χρησιμοποηθεί κάθε μέθοδος. Αυτό που αναφέρθηκε στα μοντέλα του πόνου ισχύει και στις μεθόδους θεραπείας: Στόχος είναι η διαφύλαξη της ποιότητας της ζωής του ασθενούς, καθώς ο ασθενής μέχρι το τέλος της ζωής του παραμένει ανθρώπινη προσωπικότητα που δικαιούται σεβασμό.
Στυλιανή Π. Στυλιανίδου, Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος MD, MSc,PhD(c), Eπιμελήτρια Α΄,Επιστημονικά Υπεύθυνη Τμήματος Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας Π.Γ.Ν.Θ. ΑΧΕΠ, Θεολόγος MSc, Θεολογική Σχολή ΑΠΘ, MSc Ιατρικής ΔΠΜΣ, Βιοηθική, ΑΠΘ, MSc Nομικής ΑΠΘ PhD(c) Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ
