Συνομιλία με τον π. Ζαχαρία περί Μοναχισμού

Ερώτηση: Γιατί έχει περιληφθεί ο γάμος στα Μυστήρια της Εκκλησίας και όχι ο μοναχισμός;

Απάντηση: Ο Άγιος Σωφρόνιος μου είπε κάποτε: «Φαντάσου, να μη δέχονται τον μοναχισμό ως Μυστήριο της Εκκλησίας και ο γάμος να είναι ένα από τα Μυστήρια!» Και τα δύο θα έπρεπε να θεωρούνται Μυστήρια, διότι αυτή είναι η οδός του Χριστού. Οι εικόνες, για παράδειγμα, δεν είναι Μυστήριο, αλλά είναι ένα πολύ ισχυρό μέσο μεταδόσεως της χάριτος του Θεού σε μας. Ίσως δεν έχουν περιλάβει τον μοναχισμό στα Μυστήρια επειδή οι μοναχοί ήταν ταπεινοί και δεν επέβαλαν τη θέση τους. Όντως ο μοναχισμός είναι η χαρισματική μίμηση της ζωής του Χριστού που διακρίνεται από την ταπείνωση. Ο μοναχισμός μαρτυρεί την ανεστραμμένη προοπτική του Ευαγγελίου και φανερώνει την ετερότητα του προσώπου του Χριστού στη ζωή των μοναχών, και αυτό είναι ακριβώς εκείνο που αναζητούν οι άνθρωποι στις μέρες μας για να στερεωθούν στην πίστη του Ευαγγελίου. Οι μοναχοί αποφεύγουν την επιδίωξη να γίνουν θεσμικό φαινόμενο της Εκκλησίας για να είναι ελεύθεροι από κάθε κενοδοξία και ιδέα για οποιοδήποτε είδος καριέρας μέσα στην Εκκλησία. Θέλουν να διατηρήσουν απόλυτη ελευθερία για να μπορέσουν να φτάσουν την ακρότητα της ταπεινώσεως του Χριστού που μπορεί να φέρει τον άνθρωπο μέχρι το μηδέν της ταπεινώσεως για να μπορεί να μιλήσει με παρρησία στον Θεό λέγοντάς Του: «Εκολλήθη τω εδάφει η ψυχή μου ζήσόν με κατά τον λόγον σου» (Ψαλμ. 118.25). Δηλαδή, τότε ο άνθρωπος είναι κατάλληλο υλικό στα χέρια του Θεού για αναδημιουργία. Αυτός είναι ο σκοπός του μοναχισμού. Πολλοί άνθρωποι δεν κατανοούν ότι ο μοναχισμός είναι ένα πραγματικά περιεκτικό χάρισμα του Αγίου Πνεύματος, διότι παρόλο που δεν μπορούμε να φτάσουμε στα μέτρα του Χριστού, η εγγύτερη μίμηση της ζωής Του βρίσκεται στον μοναχισμό μόνο με την βαθειά ταπείνωση που δίνεται «εν Πνεύματι Αγίω».

Πηγή: www.asceticexperience.com

Η Εκκλησία θέλησε πραγματικά να ευλογήσει τον γάμο πιθανόν για λόγους ποιμαντικούς, διότι ήταν μεγάλος αγώνας να κρατήσουν τίμιο γάμο σε ένα τέτοιο κόσμο που μόλις έβγαινε από την ειδωλολατρία. Ο Απόστολος λέει ότι είναι μεγάλο το μυστήριο αυτό μέσα στην Εκκλησία (βλ. Εφεσ. 5,32). Για να δυναμώσει τους Χριστιανούς, ο Απόστολος κάνει μία προσπάθεια να τους πει ότι ο γάμος είναι ιερός και «η κοίτη αμίαντος» (Εβρ. 13,4), αλλά «μέσα στην Εκκλησία» – τι σημαίνει αυτό; Ότι πρέπει να διατηρηθεί πάνω από όλα δυνατή η ένωση με τον Χριστό μέσα στην Εκκλησία που σώζει τους εγγάμους Χριστιανούς. Ωστόσο, η υπεροχή του μοναχισμού δεν συγκρίνεται. Ο Απόστολος Παύλος λέει: «Θελω δε πάντας ανθρώπους είναι ως και εμαυτόν», δηλαδή θα ήθελε όλοι να είναι μοναχοί.  «Αλλά έκαστος ίδιον έχει χάρισμα εκ Θεού» (Α’ Κορ. 7,7). Δεν μπορούν όλοι να έχουν το χάρισμα του μοναχισμού. Και ο Κύριος λέει: «Ος έχει ώτα ακούειν ακουέτω» (Μαρκ. 4,9), επειδή δεν μπορούν όλοι να το βαστάξουν. Ο Απόστολος Παύλος ακολουθεί ακριβώς τη διδασκαλία αυτή. Ο Χριστός λέει ότι αυτό είναι για εκείνους «οις δέδοται» (Ματθ. 19,11), είναι η κληρονομιά που δίνει ο Θεός στον άνθρωπο, προβλέποντας την ανταπόκρισή του στην κλήση Του.

Ερώτηση: Δεν θα μπορούσε ο Θεός να καλέσει τον Απόστολος Παύλο πριν διώξει τους Χριστιανούς και πριν τον θάνατο του Αγίου Στεφάνου; Ήταν μήπως μία πρόνοια, για να κρατήσει την ταπείνωσή του όταν μετά θα γινόταν τόσο μεγάλος;

Απάντηση: Ο Απόστολος Παύλος λέει: «Εγώ ειμι ο ελάχιστος διότι εδίωξα την εκκλησίαν του Θεού» (Α’ Κορ. 15,9), «έσχατον δε πάντων ωσπερεί τω εκτρώματι ώφθη καμοί» (Α’ Κορ. 15,8), επειδή ποτέ δεν ξέχασε ότι υπήρξε διώκτης. Αν και από άποψη ηθικής πρέπει να ήταν απόλυτα ακέραιος, ωστόσο διέπραξε έγκλημα: συμμετείχε στον θάνατο του Αγίου Στεφάνου, του πρωτομάρτυρα (βλ. Πραξ. 7,58). Όπως ο Απόστολος Παύλος, ο Άγιος Σωφρόνιος ήταν άμεμπτος στη ζωή του. Κάποτε ο ίδιος μου εξομολογήθηκε ότι ποτέ δεν είχε πέσει ηθικά, ούτε κατ’ ελάχιστον, και όμως, επειδή ελκύστηκε από τις ανατολικές θρησκείες, θεωρούσε τον εαυτό του παραβάτη και μετανόησε καθ’ όλη τη ζωή του σαν παράφρων. Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος λέει ότι τέτοιου είδους πτώσεις, στην πίστη η στη θεωρία, μπορούν να αποκατασταθούν πολύ πιο γρήγορα από ότι οι ηθικές πτώσεις. Έχουμε όμως παραδείγματα στην ιστορία της Εκκλησίας, στους βίους των Αγίων, τα οποία μας δείχνουν ότι η αληθινή μετάνοια υπερνικά κάθε είδους πτώση και φέρνει τη χάρη του αγιασμού. Διαβάζουμε στην «Κλίμακα»: «Ποιός είναι πιο μακάριος, εκείνος που δεν έχει πέσει ποτέ η εκείνος που έχει πέσει και σηκώθηκε πάλι; Μάλλον ο δεύτερος», λέει, «κατ’ εικόνα Εκείνου, ο Οποίος πέθανε και πάλι αναστήθηκε» (βλ. Λόγος 15, 32).

Ο πρώτος ευαγγελισμός του Παύλου ήταν το μαρτύριο του Στεφάνου, ο οποίος προσευχόταν για τους φονιάδες που τον λιθοβολούσαν. Είμαι σίγουρος ότι αυτό άφησε μεγάλο σημάδι στην καρδιά και τον νου του, ώστε, όταν του μίλησε ο Κύριος στην οδό προς Δαμασκό, ήταν εύκολο να Τον αναγνωρίσει και συνδεθεί με τα λόγια Του. Ο Στέφανος ήταν μία εκπληκτική μίμηση του Χριστού, αμέσως μετά από την Ανάστασή Του: ήταν ο πρώτος μάρτυρας, ο οποίος πέθανε με ακριβώς τον ίδιο τρόπο όπως ο Κύριος, προσευχόμενος για εκείνους που τον θανάτωναν. «Κυριε, μη στήσης αυτοίς την αμαρτίαν ταύτην» (Πραξ. 7,60), είπε ο Άγιος Στέφανος, όπως προσευχήθηκε ο Κύριος πάνω στον Σταυρό: «Άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» (Λουκ. 23,34). Επίσης, πριν τον θάνατό Του, ο Κύριος είπε: «Όψεσθε τον υιόν του ανθρώπου εκ δεξιών καθήμενον της δυνάμεως» (Μαρκ. 14,62), και βλέπουμε ότι στον θάνατό του, ο Άγιος Στέφανος λέει: «Ιδού θεωρώ τους ουρανούς διηνοιγμένους και τον υιόν του ανθρώπου εκ δεξιών εστώτα του Θεού» (Πραξ. 7,56), επιβεβαιώνοντας κατά κάποιο τρόπο τον λόγο του Χριστού. Ο Άγιος Στέφανος επικύρωσε την ομολογία του μέσα από το δικό του μαρτύριο.

[page_end]

Ερώτηση: Γιατί ο σύγχρονος άνθρωπος δυσκολεύεται πολύ να ασκήσει την υπακοή και τι επιτυγχάνεται με αυτήν;

Απάντηση: Όταν θέλει κάποιος να διαλέξει ένα μοναστήρι, πρέπει να έχει μάτια να δει που έγκειται η δύναμη της ζωής της ακαταλύτου και όχι το εξωτερικό περίβλημα. Μερικές φορές η ζωή μπορεί να φαίνεται τέλεια στην επιφάνεια, αλλά εσωτερικά να υπάρχουν τόσες παρεκκλίσεις και τόση αδιανόητη διαφθορά. Για παράδειγμα, μολονότι η Μονή Στουδίου, όπου ζούσαν ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος και ο Γέροντάς του, ο Συμεών ο Ευλαβής, ήταν ανοιχτή στον κόσμο στο κέντρο της Κωνσταντινουπόλεως, υπήρχε εκεί μεγάλη υπεροχή ζωής. Το κριτήριο δεν είναι η εξωτερική εμφάνιση. Η απλότητα είναι σημαντική στη μοναχική ζωή, και προπανός η ασκητική εκπλήρωση της υπακοής, μέσω της οποίας γνωρίζεται η ταπείνωση του Χριστού και ελκύεται η χάρη του Αγίου Πνεύματος. Αυτό όμως απαιτεί και λεπτότερη συνείδηση, οφείλουμε να είμαστε πιο αυστηροί με τους εαυτούς μας και πάντα έτοιμοι, αν λίγο παρεκκλίνουμε από την οδό, να επαναφέρουμε τον εαυτό μας σε τροχιά. Έτσι φυλάγουμε το πνεύμα και είναι τόσο όμορφο διότι βιώνουμε την πληρότητα της ανθρωπότητας.

Για τον Γέροντα Σωφρόνιο, η κατεξοχήν δραστηριότητα της Μονής ήταν να κάνει γνωστή τη διδασκαλία του Αγίου Σιλουανού. Προς το τέλος είπε μία φορά: «ακόμη και τη δική μου», αλλά πάντα έλεγε: «τη διδασκαλία του Αγίου Σιλουανού». Στο μοναχισμό πάντα «ρίχνουμε την ευθύνη» στους Πατέρες μας και έτσι περιφρουρούμε την ταπείνωσή μας, είναι ο μόνος τρόπος. Γι’ αυτό η αυτονομία και η ανεξαρτησία είναι καταστροφικές γιατί τότε δεν έχουμε καμία δυνατότητα να κρατήσουμε ταπείνωση. Όπως λένε οι Γραφές, ο Θεός μας είναι «ο Θεός των Πατέρων ημών» (βλ. Δευτ. 26,7, Πραξ. 3,13). Όσοι είναι πολύ δυνατοί στο ίδιον θέλημα, είναι πολύ ευάλωτοι στο πάθος της σαρκός. Δεν είναι ο βολονταρισμός (= βουλησιαρχία, να θέλουμε να γίνεται το δικό μας θέλημα) που θα μας σώσει από το πάθος της σαρκός, αλλά η ταπείνωση. Αν είμαστε ταπεινοί, αν εξομολογούμαστε ειλικρινά και ταπεινά, θα είμαστε δυνατοί. Δεν θα υποφέρουμε ποτέ καμία ζημιά διότι η χάρη του Θεού θα μας βοηθά. Αλλά αν νομίζουμε ότι μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας, θα συντριβούμε πολύ γρήγορα. Επίσης, όσοι καταφέρνουν να είναι υπάκουοι έχουν πολύ πλούσια πνευματική ζωή, ενώ εκείνοι που έχουν την τάση να είναι ανεξάρτητοι παραμένουν εγκλωβισμένοι στον μικρό τους κύκλο.

Δεν μπορούμε να κάνουμε πρόοδο χωρίς τη σχέση αυτή με τον Γέροντά μας. Διαβάζουμε τα πράγματα αυτά στους Πατέρες της ερήμου, τα ακούμε, αλλά δεν τα εμπεδώνουμε. Ωστόσο, αν βιώσουμε μία φορά τη δύναμη του μυστηρίου που κρύβεται πίσω από τα λόγια αυτά, τότε γνωρίζουμε, τότε μπορούμε να μιλήσουμε όπως ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, ο Άγιος Βαρσανούφιος ο Μέγας η ο Άγιος Σωφρόνιος. Ο Γέροντας Σωφρόνιος ήταν ένας μοναχός πλήρης ζήλου, έκαιγε το πνεύμα του, αλλά η ζωή του πολλαπλασιάστηκε και επιβεβαιώθηκε από τη στιγμή που γνώρισε τον Άγιο Σιλουανό. Έτσι πηγαίνει η ζωή αυτή. Δεν μπορείς απλά «να το ρουφήσεις από τον αγκώνα σου» (ρωσσικό λόγιον), όπως μου είπε ο Γέροντας Σωφρόνιος μία φορά. Πρέπει να κάνουμε φίλους «εκ του μαμωνά της αδικίας» (Λουκ. 16, 9), με εκείνους τους πολίτες της ανώτερης Σιών, ώστε να μας δεχθούν εκείνοι την ημέρα της εκδημίας μας. Γι’ αυτό λέει η Γραφή: «Μακάριος ος έχει εν Σιών σπέρμα και οικείους εν Ιερουσαλήμ» (Ησ. 31,9).

Ερώτηση: Όταν ο Άγιος Σιλουανός λέει: «Κράτα τον νου σου στον άδη και στην καρδιά σου», σημαίνει ότι η καρδιά μας είναι ο άδης;

Απάντηση: Όχι. Όταν καταδικάζεις τον εαυτό σου στον άδη, για να «πιάσει», για να γίνει με δύναμη και να φέρει καρπούς, δηλαδή την άφεση αμαρτιών και τη συντριβή, πρέπει να φέρεις τον νου στην καρδιά και να πεις την προσευχή σου από εκεί – τότε έχει ισχύ. Αν απλά μουρμουρίζεις, μπορεί να λάβεις κάτι, αλλά δέρεις μόνο τον αέρα.

Ερώτηση: Ώστε καταδικάζοντας τον εαυτό σου στον άδη, μπαίνεις στην καρδιά;

Απάντηση: Πρέπει να καταδικάσεις τον εαυτό σου από την καρδιά, έχοντας την προσοχή σου στην καρδιά, ακόμη και στη θέση της φυσικής καρδιάς – αφού δεν έχουμε όλοι ένωση νου και καρδιάς. Αλλά ακόμα και αν φέρνεις τον νου σου στο μέρος που είναι η καρδιά και μέμφεσαι τον εαυτό σου με συγκέντρωση από εκεί, η προσευχή πιάνει, έχει δύναμη. Έτσι, η αυτομεμψία και η ακραία μορφή της, η αυτοκαταδίκη στον άδη, είναι ισχυρή όταν γίνεται από την καρδιά. Γι’ αυτό λέει ο Άγιος Σιλουανός, «Κράτα τον νου σου στον άδη και στην καρδιά», δηλαδή, «Καταδίκασε τον εαυτό σου ως άξιο του άδη, αλλά από την καρδιά σου».

Επίσης, στην Καινή Διαθήκη διαβάζουμε ότι η επίκληση του Ονόματος του Κυρίου Ιησού Χριστού είναι πολύ ισχυρή, αλλά «εκ καθαράς καρδίας» (Β’ Tιμ. 2,22). Ακόμα και ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος στην γνωστή 30η Κατήχησή του συνιστά στον μοναχό να πάει στο κελλί του, να γονατίσει, να δέσει τα χέρια του πίσω, να χαμηλώσει το κεφάλι του και να φέρει τον νου του ακόμα χαμηλότερα, πιο βαθειά στην καρδιά και να αρχίσει να προσεύχεται από εκεί. Δίνει την αρχή της προσευχής και δεν την τελειώνει, αλλά προσθέτει, «και μετά συνεχίσετε με ο,τι θα σας δώσει ο Κύριος εκείνη τη στιγμή». Πράγματι, η αληθινή μετάνοια είναι μία προφητική πράξη. Αν ανοίξουμε το στόμα μας με την επιθυμία να μετανοήσουμε, προσελκύουμε το Πνεύμα του Θεού (Ψαλμ. 118,131), το Οποίο βάζει στο στόμα μας λόγο μετάνοιας που μας δικαιώνει. Γι’ αυτό ο Κύριος λέει: «Όταν επιβαλούσιν εφ ημάς τας χείρας αυτών και διώξουσι … θέσθε ουν εις τας καρδίας ημών μη προμελετάν απολογηθήναι· εγώ γαρ δώσω υμίν στόμα και σοφίαν η ου δυνήσονται αντειπείν». (πρβλ. Λουκ. 21,12-15).

Ο Κύριος μιλά εδώ για την ομολογία πριν το μαρτύριο. Ωστόσο, ο λόγος Του ισχύει και για τους ειρηνικούς καιρούς στους οποίους ζούμε τώρα, γιατί ο λόγος του Θεού είναι αληθινός για όλους τους αιώνες και για όλους τους καιρούς, διότι «το ρήμα Κυρίου μένει εις τον αιώνα»(Α’ Πέτρ. 1,25). Για εμάς αυτός ο λόγος ισχύει με αυτόν τον τρόπο: Όταν θέλουμε να μετανοήσουμε και βάζουμε τον εαυτό μας ενώπιον του βήματος του Χριστού, με την επιθυμία να κατηγορήσουμε τον εαυτό μας για όλη την άθλια ζωή μας, θα μας δώσει λόγο και σοφία. Δηλαδή, θα μας δώσει προσευχή μετάνοιας που θα μας δικαιώσει και στην οποία οι αντικείμενοί μας «ου δυνήσονται αντιστήναι». Όπως λέει ο Γέροντας Σωφρόνιος, κανείς δεν μπορεί να καταδιώξει ένα μοναχό περισσότερο από ότι διώκει ο ίδιος τον εαυτό του στην πράξη αυτή της μετάνοιας με αυτοκαταδίκη μέχρι τέλους. Είναι μία προφητική πράξη γιατί αν ο μοναχός βάλει τον εαυτό του στην κατάσταση αυτή ενώπιον του προσώπου του Χριστού και υπό το φως των εντολών Του, καταδικάζοντας τον εαυτό του εις τέλος, τότε γίνεται αληθινός και προσελκύει το Πνεύμα του Κυρίου, το Πνεύμα της αληθείας, το Οποίο του δίνει στόμα και σοφία που θα τον δικαιώσει. «Προφητικό», σημαίνει να είμαστε αληθινοί, να ευθυγραμμιζόμαστε με το Άγιο Πνεύμα, να εκφράζουμε την αλήθεια με όρους που έχουν αιώνια αξία και παραμένουν για πάντα.

Ερώτηση: Σχετικά με το «Κράτα το νου σου στον άδη και στην καρδιά», κανείς δεν μπορεί να είναι προφητικός αν δεν μιλήσει από την καρδιά. Συνδέεται το προφητικό πνεύμα με την καρδιά;

Απάντηση: «Στην καρδιά» σημαίνει με όλο μας το είναι, επειδή η καρδιά είναι το κέντρο του είναι: αν μιλάμε από την καρδιά, αυτό σημαίνει ότι όλο μας το είναι βρίσκεται εκεί. Σε όλη τη Γραφή απαιτείται αυτή η συμμετοχή της καρδιάς. Πρέπει να πιστέψουμε με την καρδιά μας και μετά να ομολογήσουμε με το στόμα μας «εις σωτηρίαν» (βλ. Ρωμ. 10,9-10). Πρέπει να προσευχόμαστε «εκ καθαράς καρδίας» (Β’ Tιμ. 2,22) και να συγχωρούμε από την καρδιά (Ματθ. 18,35). Όλα όσα κάνουμε πρέπει να τα κάνουμε από την καρδιά μας και τότε μόνο αναγνωρίζονται από τον Θεό.

Πηγή: www.asceticexperience.com

Ερώτηση: Λέμε ότι ο νους έχει την ικανότητα να γνωρίσει τον Θεό, αλλά φαίνεται ότι μόνο ο νους που είναι ενωμένος με την καρδιά έχει την ικανότητα αυτή.

Απάντηση: Οι πρωτόπλαστοι είχαν την ενότητα αυτή του νου και της καρδιάς. Μόνο όταν αμάρτησαν ο νους τους χωρίστηκε από την καρδιά. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε πολλά δάκρυα, διότι έχουν την ιδιότητα αυτή: λίγες σταγόνες αλλοιώνουν την καρδιά. Η καρδιά ζωντανεύει, εμπνέεται, θερμαίνεται, γλυκαίνει, γίνεται πιο ελαφριά και τότε είναι εύκολη η προσευχή. Ο νους είναι εκεί και μπορεί να μιλήσει στον Θεό από την καρδιά. Γι’ αυτό τα δάκρυα είναι τόσο θαυμάσια. Όντως είναι το ψωμί του μοναχού και κάθε Χριστιανού, το οποίο δεν είναι άγνωστο μυστήριο –  όλοι οι Πατέρες μίλησαν γι’ αυτό.  Οι πραγματείες του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά πάνω στον ησυχασμό είναι πραγματικά γάλα καθαρό. Αλλά και μόνο να διαβάσουμε την επιστολή του στη μοναχή Ξένη, εκεί εκφράζει όλη τη θεωρία του. Εκεί μιλά για τα δάκρυα. Και ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος λέει ότι εκείνοι που κρατάνε το χάρισμα των δακρύων είναι μεγαλύτεροι από τους μάρτυρες. Κανένας δεν μπορεί να βαστάξει το πνεύμα της μετάνοιας χωρίς να καταστραφεί, αν δεν το συνοδεύουν τα δάκρυα, επειδή τα δάκρυα φέρνουν και την παρηγοριά του Αγίου Πνεύματος και η καρδιά παραμένει δυνατή να αντέχει τον πόνο της μετάνοιας. Χωρίς δάκρυα ο άνθρωπος θα καταρρεύσει μπροστά στο μεγάλο πυρ της μετάνοιας.

Ερώτηση: Εννοείτε ότι θα πέσει σε απελπισία;

Απάντηση: Ακόμη και αν δεν πέσει σε απελπισία, δεν θα επιβιώσει. Τα δάκρυα είναι το λάδι που ανακουφίζει την καρδιά και ελκύει την χάρη του Θεού. Ο Γέροντας Σωφρόνιος λέει ότι όταν πενθούμε, όλες οι δυνάμεις του είναι μας μετέχουν στην προσευχή και γι’ αυτό είναι πιο ωφέλιμο. Το ερώτημα τώρα είναι πως να είμαστε προφητικοί σε έναν κόσμο σαν τον δικό μας που είναι τόσο υλιστικός και όλα αποπειρώνται να αιχμαλωτίσουν τον νου μας, την προσοχή μας, και τα κινητά είναι στις τσέπες μας…

Ερώτηση: Μπορείτε να πείτε κάτι για την αγάπη του Θεού;

Απάντηση: Κύριε ελέησον. Δεν υπάρχει τίποτα πιο άγιο και πιο ισχυρό από την αγάπη του Θεού και για να έρθουμε σε αυτήν, πρέπει όντως να εξαγνίσουμε την καρδιά μας από κάθε κηλίδα αμαρτίας. Η αγάπη του Θεού δεν θα κατοικήσει έτσι τυχαία στον καθένα. Όπως με τη θεωρία του ακτίστου Φωτός, μόνο όσοι είναι καθαροί στην καρδιά μπορούν να το ατενίσουν. Αν ένας άνθρωπος έχει μία τέτοια θεωρία, σημαίνει ότι έχει καθαρίσει τον εαυτό του με φλογερή μετάνοια για πολλά χρόνια και έχει γίνει άσπιλος. Ακόμη και αυτό μπορεί να μην είναι αρκετό, ο Θεός με τη  σοφία Του ίσως φέρει κάποια δοκιμασία στη ζωή του για να τον φέρει στο κατώφλι του θανάτου, στο τέλος της υπάρξεώς του. Και όταν κάθε ανθρώπινη δυνατότητα έχει εξαντληθεί, τότε ο Κύριος απλώνει το χέρι Του. Εκεί που τελειώνει ο ανθρώπινος παράγοντας, απλώνεται το θεϊκό χέρι να τον σηκώσει. Θυμάστε την ιστορία στο «Η Ζωή Του ζωή μου» (‘His Life Is Mine’, σελ. 56-57) όπου ο Άγιος Σωφρόνιος λέει ότι «εκεί που σταματά η επιστήμη, αρχίζει η θεολογία». Η αγάπη του Θεού είναι τόσο αγία και όταν οι άνθρωποι αξιώνονται να την κρατήσουν, γίνονται άφθαρτοι. Δεν είναι μόνο κάποια ευφορία, είναι σαν η καρδιά να τσιτσιρίζει μέχρι τέλους: όπως το ψάρι που τηγανίζεται στο τηγάνι, έτσι και η καρδιά καίγεται συνεχώς από την αγάπη του Χριστού. Αν η αγάπη του Χριστού δεν είναι έτσι, δεν μπορεί να είναι η αγάπη εκείνη για την οποία ο Απόστολος Παύλος έγραψε τον ύμνο στο 13ο κεφάλαιο της Προς Κορινθίους Επιστολής.

Ερώτηση: Παρόλο που δεν βλέπουμε το άκτιστο Φως με τα μάτια μας όπως οι Άγιοι, μπορεί να είναι το ίδιο αυτό άκτιστο Φως που γεννά τον λόγο του Θεού στην καρδιά;

Απάντηση: Υπάρχει μία κλιμάκωση, ναι, έστω και λίγη συντριβή να έχουμε και να μεμφόμαστε τον εαυτό μας ως αμαρτωλούς ενώπιον του Θεού, ζητώντας να μας ελεήσει – και αυτό είναι ένας φωτισμός, αν και σε ελάχιστο μέτρο. Υπάρχουν άλλοι που έχουν μεγαλύτερο μέτρο και φτάνουν να μισήσουν τον εαυτό τους για το πως είναι, για το ότι δεν πληρούνται εντελώς από την αγάπη του Χριστού. Για να αποκτήσουμε όμως θεωρία του ανοίγματος αυτού στον άλλο κόσμο, για μία τέτοια δωρεά πρέπει να έχουμε τελειοποιηθεί εν τη αγάπη. Στο «Οψόμεθα τον Θεό καθώς εστι» (εκδ. στην καθαρεύουσα, σ. 248), ο Άγιος Σωφρόνιος λέει ότι μέσα στο Φως, το πνεύμα μας βλέπει απεράντους ορίζοντες και βαθμηδόν ανακαλύπτει συνεχώς και νέα βάθη «σε εκείνο το φωτοφόρο ρήγμα του Ουρανού, (ου εστιν ο Θεός( (πρβλ. Έξοδ. 20,21)». Επομένως, πέραν του ανοίγματος αυτού στον Ουρανό υπάρχει το Φως του Θεού.