Το Βυζάντιο και ευρωπαϊκός ανθρωπισμός

Ωστόσο η πτώση του Βυζαντίου δε σήμαινε και τον πνευματικό θάνατο του ελληνισμού. Αντίθετα με την μετακίνηση μεγάλου αριθμού Λογίων από την Κωνσταντινούπολη προς τις Ιταλικές πόλεις δημιουργήθηκε μία μεγάλη πνευματική κίνηση που τα επόμενα χρόνια θα κυριαρχήσει πρώτα στην Ιταλία και εν συνεχεία σε όλη την Ευρώπη.

Η κίνηση αυτή ονομάστηκε Ανθρωπισμός επειδή κέντρο του ενδιαφέροντος ήταν ο άνθρωπος , όπως τον εξήτασαν και τον μελέτησαν οι αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι. Από τους πνευματικούς αυτούς ανθρώπους οι σημαντικότεροι ήταν ο Μανουήλ Χρυσολωράς, που δίδαξε τα ελληνικά στη Φλωρεντία, το Μιλάνο, την Πάντοβα, τη Βενετία και σε άλλες μεγάλες πόλεις.

Ακολούθησε ο Ιωάννης Χρυσολωράς και

Ο Κων. Λάσκαρις, που δίδαξε στο Μιλάνο

Ο νεοπλατωνικός διδάσκαλος Γεώργιος Πλήθων ή Γεμιστός, που δημιούργησε μάλιστα την πρώτη Πλατωνική Ακαδημία στη Φλωρεντία και μετέδωσε την αγάπη για την ελληνική Φιλοσοφία στους Φλωρεντινούς και εν συνεχεία σε όλη την Ιταλία (φωτ.3).

Τέλος ο σπουδαίος Έλληνας Λόγιος Βασίλειος Βησσαρίων, νεοπλατωνιστής και αυτός, ο οποίος όμως θαύμαζε και σέβονταν τον Αριστοτέλη.

Ο Βησσαρίων προσχώρησε στον καθολικισμό και έγινε μάλιστα Καρδινάλιος της παπικής εκκλησίας. Συνέχισε όμως να διδάσκει το Πανεπιστήμιο της Μπολώνια και είναι ο σοφός δάσκαλος που αντικατέστησε τα μαθήματα της σχολαστικής φιλοσοφίας με την ελεύθερη πλατωνική συζήτηση.

Η επίδραση όλων αυτών αποτέλεσε την απάντηση του Βυζαντίου στην πνευματική καχεξία της Δύσης και συνετέλεσε ώστε να δημιουργηθεί μια νέα πραγματικότητα για τον άνθρωπο ως πνευματική οντότητα.