Αναξίµανδρος, ο οραµατιστής της Νευροφιλοσοφίας
2 Ιουνίου 2021Αι σύγχρονοι απόψεις των Νευροεπιστηµών, αι οποίαι υπογραµµίζουν τας πολυµόρφους, απείρους λειτουργικάς δυνατότητας του ανθρωπίνου εγκεφάλου, πολλαί των οποίων δεν εκφράζονται λόγω του περιωρισµένου χρονικού φάσµατος της ανθρωπίνης ζωής, καταδεικνύουν την αξίαν των φιλοσοφικών θέσεων του Αναξιµάνδρου, αι οποίαι διετυπώθησαν τον 6ον π.Χ αιώνα.
Η προηγµένη σκέψις του Αναξιµάνδρου υπερέβη την αντίληψιν του υλικού κόσµου, ο οποίος είναι σχηµατοποιηµένος, πεπερασµένος, υποκείµενος εις την αλλοίωσιν και την φθοράν και προέβη εις ανάβασιν εις τον κόσµον της αφθαρσίας, του απείρου, η ουσία του οποίου παραµένει άγνωστος, ενώ το ενεργειακόν δυναµικόν αυτού παραµένει αιώνιον, πολυδύναµον και απέραντον, διαφοροποιούµενον µεν, αλλά µη αλλοιούµενον.
Το άπειρον, κατά τον Αναξίµανδρον, εκφράζει την δηµιουργικότητα, την αναγεννητικήν δυνατότητα, την εξελικτικήν δυνατότητα, παραλλήλως προς την προσαρµοστικότητα και την επίτευξιν λειτουργικών ισοζυγίων. Το άπειρον αποτελεί την κυρίαν αρχήν, αφ’ ενός µεν υπό την έννοιαν της κοσµογονικής ενάρξεως, αφ’ ετέρου δε υπό την έννοιαν της επικρατήσεως και καθοδηγήσεως του Γίγνεσθαι εις την όλην πορείαν του διά µέσου του χρόνου. Το άπειρον αποτελεί, κατ’ ουσίαν, την απολύτως απέραντον έννοιαν, η οποία περιλαµβάνει την παντοδυναµίαν της ενεργειακής υποστάσεως και εκ παραλλήλου την µοναδικήν ισχύν του ανθρωπίνου νου, ο οποίος αφ’ ενός µεν συλλαµβάνει την έννοιαν του απείρου, αφ’ ετέρου δε έχει απείρους δυνατότητας, πολλάς µεν των οποίων δεν έχει ακόµη εξιχνιάσει και άλλας δε δεν έχει ακόµη ενεργοποιήσει.
Ο Αναξίµανδρος,χωρίς να αναφέρεται ειδικώς εις τον εγκέφαλον ή να εξειδικεύει τας θεωρίας του επί των νοητικών και ψυχικών λειτουργιών του Ανθρώπου, κατά το µέτρον ετέρων φιλοσόφων,διετύπωσεν απόψεις, αι οποίαι συνέβαλον ουσιωδώς εις την διαµόρφωσιν του θεωρητικού υποβάθρου των Νευροεπιστηµών και της ιδίως της Νευροφιλοσοφίας.
∆ιά της εννοίας του απείρου, η οποία έχει πρωταρχικήν βαρύτητα, ο Αναξίµανδρος εκφράζει συγχρόνως την άπειρον και απεριόριστον λειτουργικήν δυνατότητα, την οποίαν έχει ο νους, µέρος µόνον της οποίας καθίσταται συνειδητή, καθ’ όλην την διάρκειαν της επιγείου ζωής. Πρακτικώς ο απεριόριστος αριθµός συνάψεων µεταξύ των νευρώνων και τα πολυάριθµα νευρωνικά δίκτυα, τα οποία, δοµούνται αναδοµούνται, µεταβάλλονται, φθίνουν ή ενισχύονται απεικονίζουν την δυναµικήν του απείρου, διά της αϊδίου κινήσεως, όπως αύτη έχει διατυπωθή υπό του Αναξιµάνδρου.
Εκ παραλλήλου, η απέραντος και συνεχής συναπτική πλαστικότης, διά της οποίας µεταβάλλεται τόσον ο αριθµός των νευρωνικών συνάψεων, όσον και ο λειτουργικός χαρακτήρ αυτών εις τον ανθρώπινον εγκέφαλον, εναρµονίζεται προς την µεταβλητότητα, η οποία εκφράζεται εις τα πλαίσια της δυναµικής του απείρου κατά τον Αναξαγόραν , χωρίς εν τούτοις να µεταβάλλεται το επιδιωκόµενον ισοζύγιον και η υπάρχουσα εσωτερική αρµονία.
Απόσπασμα από την μελέτην: «Ο Αναξίµανδρος, ο οραµατιστής της Νευροφιλοσοφίας» ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ 58, 32-41, 2021
