Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς: Αυτός που έλαμψε μ’ αυτό το φως, απέδειξε από πριν ότι αυτό είναι άκτιστο!

Μεταμόρφωσις του Σωτήρος. (Ψηφιδωτό) Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης Σινά.

 (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, Ομιλία στην σεπτή Μεταμόρφωση του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος μας Ιησού Χριστού, Στην οποία αποδεικνύεται ότι το κατ’ αυτήν φως είναι άκτιστο (ομιλία 34η)

Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=319351

12. Εκείνοι όμως που μας προβάλλουν την Ελληνική παιδεία και τη σοφία του κόσμου τούτου και δεν πειθαρχούν καθόλου στους πνευματικούς άνδρες επί των ζητημάτων του Πνεύματος, (αλλά και προτιμούν να διαφωνούν), αυτοί επειδή είναι πεσμένοι κάτω και δεν μπορούν να αντιληφθούν τίποτε πάνω από τα γήινα, ακούγοντας για φως της μεταμορφώσεως του Κυρίου επάνω στο όρος, που είδαν τα μάτια των Αποστόλων, κατέρχονται αμέσως στο αισθητό και κτιστό φως· και υποβιβάζουν σε τέτοιο, εκείνο το άυλο και ανέσπερο και αΐδιο φως, που είναι όχι μόνο πάνω από τις αισθήσεις, αλλά και πάνω από τη νόηση.

Κι όλα αυτά, παρά το ότι Αυτός που έλαμψε μ’ αυτό το φως, απέδειξε από πριν ότι αυτό είναι άκτιστο, αφού το αποκάλεσε «βασιλεία του Θεού»· γιατί η βασιλεία του Θεού δεν είναι δούλη και κτιστή, αλλά αυτή μόνη απ’ όλες είναι ανυπότακτη και αήττητη, και πέρα από κάθε χρόνο και αιώνα, και δεν είναι δίκαιο να λέγεται, ότι άρχισε ή ότι καταλαμβάνεται από αιώνες και χρόνους η βασιλεία του Θεού.

Και αυτή πιστεύομε ότι είναι η κληρονομιά των σωζόμενων.

13. Αλλά μήπως, επειδή ο Κύριος, όταν μεταμορφώθηκε, έλαμψε κι έδειξε τη δόξα και τη λαμπρότητα και το φως εκείνο, και θα έλθει πάλι όπως τον είδαν οι μαθητές στο όρος, σημαίνει ότι προσέλαβε και θα έχει στους αιώνες κάτι που δεν είχε προηγουμένως; Μακριά από αυτή τη βλασφημία! Επειδή όποιος θα πει κάτι τέτοιο, θα υποδείξει τρεις φύσεις στο Χριστό: τη θεία, την ανθρώπινη και τη φύση εκείνου του φωτός.

Άρα δεν φανέρωσε άλλη λαμπρότητα, αλλά εκείνη που είχε αφανώς. Και είχε κρυμμένη κάτω από τη σάρκα τη λαμπρότητα της θείας φύσεως. Επομένως το φως εκείνο είναι της θεότητας και είναι άκτιστο· επειδή, κατά τους θεολόγους11, ο Χριστός μεταμορφώθηκε, όχι προσλαμβάνοντας ό,τι δεν ήταν, ούτε μεταβαλλόμενος σε κάτι που δεν ήταν, αλλά φανερώνοντας στους μαθητές Του ό,τι ήταν, ανοίγοντάς τους τα μάτια και από τυφλούς τους έκανε να βλέπουν.

Βλέπεις ότι τα μάτια που βλέπουν κατά φύση είναι τυφλά προς το φως εκείνο; Επομένως ούτε εκείνο το φως είναι αισθητό ούτε οι βλέποντες έβλεπαν απλώς με σωματικά μάτια, αλλά με μάτια που είχαν μετασκευασθεί με τη δύναμη του θείου Πνεύματος.

14. Εναλλάχθηκαν λοιπόν, κι έτσι είδαν την εναλλαγή, την οποία δεν έλαβε πλήρως το φύραμά μας, αλλά θεώθηκε από την πρόσληψή του, μέσω της ενώσεως με τον Λόγο του Θεού.

Με τον ίδιο τρόπο και εκείνη που συνέλαβε παρθενικώς και γέννησε παραδόξως επέγνωσε τον απ’ αυτήν τεχθέντα ως σαρκοφόρο Θεό, καθώς και ο Συμεών που τον πήρε στα χέρια του ως βρέφος και η ηλικιωμένη Άννα που τον συναπάντησε· επειδή η θεία δύναμη διακρινόταν απ’ αυτούς που έχουν καθαρά τα μάτια της καρδιάς, σαν να έλαμπε μέσα από γυάλινα περιβλήματα.

15. Και γιατί παίρνει από τους άλλους τους κορυφαίους και τους ανεβάζει, και μάλιστα ιδιαιτέρως μόνους τους;

Οπωσδήποτε για να υποδείξει κάτι σπουδαίο και μυστικό. Πώς λοιπόν θα ήταν σπουδαίο και μυστικό το θέαμα του αισθητού φωτός, ένα θέαμα που είχαν οι ίδιοι οι διαλεγμένοι και πριν ανεβασθούν και που το είχαν μαζί με αυτούς και οι απομείναντες κάτω;

Και σε τι θα τους χρειαζόταν η δύναμη του Αγίου Πνεύματος και η προσθήκη ή εναλλαγή των ματιών τους με τη δύναμη αυτή, προκειμένου να δουν εκείνο το φως, αν ήταν αισθητό και κτιστό;

Και πώς μπορεί να είναι λάμψη και βασιλεία του Πατρός και του Πνεύματος το αισθητό φως;

Και πώς θα έλθει ο Χριστός κατά τον μέλλοντα αιώνα σε μια τέτοια λάμψη και βασιλεία, όταν δεν θα υπάρχει ανάγκη ούτε αέρα, ούτε φωτός, ούτε τόπου, ούτε άλλων ομοίων, αλλά σύμφωνα με τον Απόστολο αντί όλων θα είναι για μας ο Θεός12;

Εάν δε θα είναι αντί όλων, θα είναι οπωσδήποτε και αντί του φωτός. Κι από αυτά πάλι αποδεικνύεται, ότι το φως εκείνο είναι της θεότητας, επειδή και ο θεολογικότατος από τους ευαγγελιστές Ιωάννης δια της Αποκαλύψεως φανερώνει ότι η μέλλουσα και μένουσα εκείνη πόλη «δεν έχει ανάγκη του ηλίου ούτε της σελήνης για να φέγγουν σ’ αυτήν διότι τη φώτισε η δόξα του Θεού και ο λύχνος της, το Αρνί»13.

Άρα δεν μας υπέδειξε φανερά κι εκεί, τον Ιησού που τώρα μεταμορφώθηκε με θείο τρόπο στο Θαβώρ, ο Οποίος έχει μεν ως λυχνάρι το σώμα, αλλά αντί για φως έχει τη δόξα της θεότητας που φανερώθηκε επάνω στο όρος στους συνοδούς που ανέβηκαν μαζί του;

Αλλά και για τους κατοικούντες σ’ εκείνη την πόλη λέγει ο Ίδιος ότι «δεν θα έχουν ανάγκη φωτός λυχναριού και φωτός ηλίου, διότι θα φωτίσει σ’ αυτούς ο Κύριος ο Θεός, και δεν θα υπάρχει πλέον νύχτα»14. Τι είναι λοιπόν αυτό το φως, στο οποίο δεν υπάρχει παραλλαγή ούτε σκιώδης μετατροπή15; Τι είναι το αμετάτρεπτο και ανέσπερο τούτο φως; Δεν είναι της θεότητας;

16. Αλλά και ο Μωυσής και ο Ηλίας, και μάλιστα ο Μωυσής, που ήταν ψυχή χωρίς σώμα, πώς φάνηκαν και φωτίσθηκαν μέσω αισθητού φωτός; Επειδή και αυτοί, που φάνηκαν μέσα σε λάμψη, έλεγαν εκείνη την ώρα την έκβαση που έμελλε να εκπληρωθεί στην Ιερουσαλήμ.

Και πώς και οι Απόστολοι αναγνώρισαν εκείνους που δεν είχαν δει προηγουμένως, αν όχι δια της αποκαλυπτικής δυνάμεως του φωτός εκείνου;

17. Αλλά, για να μη ταλαιπωρούμε για πολύ τη διάνοιά σας, τα μεν υπόλοιπα των ευαγγελικών λόγων θα επιφυλάξουμε για την ώρα της πανίερης και θείας Λειτουργίας. Πιστεύοντας δε, όπως διδαχθήκαμε από τους φωτισθέντες από τον Χριστό, που μόνοι γνωρίζουν ακριβώς (διότι τα μυστήρια μου, λέγει ο Θεός δια του προφήτου16, είναι για μένα και για τους ιδικούς μου).

Πιστεύοντας λοιπόν σωστά, όπως διδαχθήκαμε, και κατανοώντας το μυστήριο της μεταμορφώσεως του Κυρίου, ας βαδίσουμε προς τη λάμψη εκείνου του φωτός· και, αφού αγαπήσουμε την ομορφιά της αναλλοίωτης δόξας, ας καθαρίσουμε το μάτι της διανοίας από τους γήινους μολυσμούς, περιφρονώντας κάθε τερπνό και ωραίο, που δεν είναι μόνιμο· το οποίο, και αν ακόμη φαίνεται γλυκό, προξενεί την αιώνια οδύνη, και αν φέρνει τέρψη στο σώμα, ντύνει όμως την ψυχή μ’ εκείνο τον άσχημο χιτώνα της αμαρτίας, εξ αιτίας του οποίου, αφού δέθηκε χειροπόδαρα αυτός που δεν είχε το ρούχο της άφθαρτης ομοιότητας, διώχνεται έξω, σ’ εκείνο το πυρ και το σκότος το εξώτερο.

18. Από αυτό μακάρι να ελευθερωθούμε όλοι με την έλλαμψη κι επίγνωση του άυλου και αϊδίου φωτός της μεταμορφώσεως του Κυρίου, σε δόξα Αυτού και του ανάρχου Πατρός και του ζωοποιού Πνεύματος, των οποίων μία και μοναδική είναι η λαμπρότητα και θεότητα και δόξα και βασιλεία και δύναμη, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο.

10. Ιω. Δαμασκηνού, Εις την Μεταμόρφωσιν 12, PG 96, 564c
11. Κορ. 15: 28
12. Αποκ. 21: 23
13. Αποκ. 22: 5
14. Ιακ. 1: 17
15. Δαν. 2: 27 εε…

Απόσπασμα από την ιστοσελίδα: http://www.oodegr.com/oode/pateres1/palamas/metamorfwsi_2.htm#1. Όπως αναφέρουν οι υπεύθυνοι της ιστοσελίδας, για το αρχαίο κείμενο χρησιμοποιήσαμε το έργο: Παναγιώτη Χρήστου «Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας», τόμος 10, σελ. 354-378 των Πατερικών εκδόσεων «Γρηγόριος ο Παλαμάς», Θεσσαλονίκη 1985. Η μετάφραση του ιδίου έργου χρησιμοποιήθηκε ως βάση της δικής μας απόδοσης λόγω της ακριβείας της. Όμως στην προσπάθειά μας να την αποδώσουμε σε ακόμα απλούστερο γλωσσικό τύπο, χρησιμοποιήσαμε υλικό και από την εξαιρετικά γλαφυρή μετάφραση αποσπάσματος, που συλλέξαμε από τον ιστότοπο: http://www.pemptousia.gr