Κερκυραϊκά Θουκυδίδη: οι ακρότητες και ωμότητες ενός εμφυλίου πολέμου

(Προηγούμενη δημοσίευση http://www.pemptousia.gr/?p=324196 )

Γ΄ Μέτωπο Κέρκυρα

Η πολιτική σκηνή στην Κέρκυρα αποκτά «διεθνείς» (για την εποχή) διαστάσεις, με άλλα λόγια η εσωτερική πολιτική σκηνή της Κέρκυρας γίνεται πεδίο της εξωτερικής πολιτικής των άλλων πόλεων. Ήδη περιφέρονται άνθρωποι που εκπροσωπούν ξένα συμφέροντα.

Οι ολιγαρχικοί Κερκυραίοι στέλνουν στο δικαστήριο τον Πειθία, τον αρχηγό των δημοκρατικών, με την κατηγορία ότι ενεργεί ώστε η Κέρκυρα να υποδουλωθεί στους Αθηναίους. Εκείνος όμως απαλλάχτηκε από την κατηγορία και στέλνει στο δικαστήριο πέντε πλούσιους αντιπάλους με την κατηγορία της βεβήλωσης ενός ιερού. Τελικά οι πλούσιοι καταδικάστηκαν να πληρώσουν πολλά τάλαντα, επειδή όμως δεν μπορούσαν να τα πληρώσουν ούτε με δόσεις, αυτοί με οπλισμένους ορμούν μέσα στη βουλή και σκοτώνουν τον Πειθία και άλλους βουλευτές και πολίτες. Οι Αθηναίοι πάλι πιάνουν τους ολιγαρχικούς Κερκυραίους που είχαν πάει στην Αθήνα και τους βάζουν φυλακή.

Οι ολιγαρχικοί της Κέρκυρας επιτίθενται κατά των δημοκρατικών, οι οποίοι οχυρώνονται στο λιμάνι, ενώ οι ολιγαρχικοί γύρω στην Αγορά. Όταν ξέσπασε η μάχη μεταξύ δημοκρατικών και ολιγαρχικών, νικητές αναδείχτηκαν οι δημοκρατικοί, λόγω καλύτερων θέσεων, αριθμητικής υπεροχής και βοήθειας σημαντικής από τις γυναίκες. Οι ολιγαρχικοί έκαψαν την πόλη, για να εμποδίσουν την εχθρική προέλαση, χωρίς να λυπηθούν ούτε και τα σπίτια τους.

    Ο στρατηγός Νικόστρατος, που τον έστειλαν οι Αθηναίοι, συνετός και μετριοπαθής πιστεύοντας ότι η βία δε λύνει τα προβλήματα, προσπαθεί να συμφιλιώσει τους Κερκυραίους, διότι ομονοούντες θα ήταν αποτελεσματικότεροι ως σύμμαχοι παρά διχασμένοι.

Οι χειρισμοί του Αθηναίου στρατηγού εξυπηρετούσαν το συμφέρον των Αθηναίων αλλά συγχρόνως ευνοούσαν και τους δημοκρατικούς. Οι ολιγαρχικοί αντέδρασαν προσπέφτοντας ως ικέτες στο ναό των Διοσκούρων αλλά οι δημοκρατικοί τους αφοπλίζουν και επιχειρούν να τους εξοντώσουν. Στην ενέργεια αυτή αντιδρά η μετριοπάθεια και ο ανθρωπισμός του Νικόστρατου.        

  Εδώ αξίζει να τονίσουμε τον χαρακτήρα του Νικόστρατου, ο οποίος κράτησε την ανθρωπιά του μέσα σε αυτό το απάνθρωπο κλίμα του Πελοποννησιακού πολέμου. Ήταν ένας άνθρωπος ευφυής, ικανός διπλωμάτης, άνθρωπος που εκτιμά σωστά τις καταστάσεις, που ξέρει να ελίσσεται διπλωματικά, για να πετύχει το καλύτερο αποτέλεσμα για την ικανοποίηση των συμφερόντων του και των συμφερόντων της Αθήνας. Οπωσδήποτε, πέραν της διπλωματικής στάσης του, δεν πρέπει να παραβλεφθεί και ο μετριοπαθής και ο διαλλακτικός του χαρακτήρας. Βλέπουμε ότι προσπαθεί να δείξει μια ανθρώπινη στάση και να αποφύγει οποιεσδήποτε ακρότητες. Βρίσκεται μακριά από τα πάθη και από τα μίση των αντιμαχόμενων παρατάξεων και έτσι μπορεί να λειτουργήσει με περισσότερη ψυχραιμία και συμφιλιωτική διάθεση.

      Πελοποννήσιοι και Αθηναίοι εμπλέκονται ενεργά στη διαμάχη αυτή στηρίζοντας η κάθε μια το αντίστοιχο πολιτικό φορέα, οι Πελοποννήσιοι τους ολιγαρχικούς, οι Αθηναίοι τους Δημοκρατικούς.

Οι Πελοποννήσιοι, μόλις πληροφορήθηκαν ότι έφθανε ο αθηναϊκός στόλος, έσπευσαν να φύγουν για την πατρίδα τους. Οι δημοκρατικοί Κερκυραίοι, αισθανόμενοι πλέον κυρίαρχοι του νησιού άρχισαν να εξοντώνουν τους αντιπάλους τους,  ακόμα και αυτούς που είχαν πεισθεί να συνεργαστούν μαζί τους. Έντρομοι  οι ολιγαρχικοί, άρχισαν να αυτοκτονούν, για να μην πέσουν στα χέρια των δημοκρατικών.  Για επτά μέρες οι δημοκρατικοί φόνευαν όποιον αντίπαλό τους συνελάμβαναν, ενώ διαπράχθηκαν πολλοί φόνοι και για άλλες αιτίες, όπως με το πρόσχημα της κατάλυσης της δημοκρατίας. Γενικά οι δημοκρατικοί προέβησαν σε βαρβαρότητες κάθε μορφής. Το ίδιο έκαναν και οι ολιγαρχικοί, όταν τους δίδονταν η ευκαιρία.

Ο Θουκυδίδης περιγράφει με τα πιο μελανά χρώματα αυτές τις αγριότητες και την πτώση των ηθικών αξιών, πράγμα που χαρακτηρίζει, όπως ισχυρίζεται, όλον τον εμφύλιο Πελοποννησιακό σπαραγμό. Ας δούμε μερικές τέτοιες αναφορές.

Άγρια πάθη στα Κερκυραϊκά γεγονότα

«(3.84.1)Στην Κέρκυρα, λοιπόν, έγιναν, για πρώτη φορά, τα φοβερά αυτά πράγματα στα οποία μπορούν να οδηγηθούν άνθρωποι που ζουν κάτω από καθεστώς τυραννικό, όταν τους δοθεί η ευκαιρία να εκδικηθούν τους άρχοντές τους. Άλλοι, κινήθηκαν για ν᾽ απαλλαγούν από την φτώχεια τους επιδιώκοντας να πάρουν τις περιουσίες των άλλων. Άλλοι χτυπούσαν άγρια και αλύπητα ανθρώπους της ίδιας τάξης, όχι από πλεονεξία, αλλά από το τυφλό πάθος του πρωτόγονου ανθρώπου.

 [3.84.2] Ολόκληρη η ζωή της πολιτείας αναστατώθηκε και η ανθρώπινη φύση, η οποία, κι όταν ακόμα υπάρχει ευνομία, έχει την τάση να παρανομεί, ξεχείλισε, και ανατρέποντας τους νόμους, έδειξε με ικανοποίηση όλη της την ασυγκράτητη έχθρα εναντίον κάθε εξουσίας. Αν προτίμησαν την άνομη εκδίκηση από την δικαιοσύνη, αν προτίμησαν την πλεονεξία από την ευνομία, τούτο συνέβη επειδή ο φθόνος είχε διαβρώσει την ψυχή τους. 

[3.84.3] Για να εκδικηθούν τους εχθρούς τους οι άνθρωποι, σε τέτοιες περιστάσεις, αγνοούν τους κανόνες επάνω στους οποίους στηρίζονται οι κοινωνίες, κανόνες όμως επάνω στους οποίους μπορούν να στηριχτούν για να σωθούν, αν βρεθούν στην ανάγκη. Αλλά αδιαφορούν ξεχνώντας ότι, αν καταλύσουν όλους τους κανόνες, τότε κι οι ίδιοι θα στερηθούν από την προστασία τους, αν έρθει στιγμή που θα την έχουν ανάγκη».

(Συνεχίζεται)