Όσιος Σωφρόνιος, Ο εκλεκτός χώρος για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας

Όσιος Σωφρόνιος (Σαχάρωφ) ο Αθωνίτης και του Έσσεξ (1896-1993).

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

[Γράφει η Μοναχή Γαβριηλία]: Ο Γέροντας Σωφρόνιος [νυν όσιος Σωφρόνιος] είχε πάντοτε την επιθυμία να δημιουργήσει «έναν εκλεκτό χώρο για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας».

«Μπορεί κανείς να τελέσει τη Λειτουργία οπουδήποτε1, αλλά αν έχει τη δυνατότητα, γιατί να μην την τελέσει σε ένα τόπο που να είναι όσο το δυνατόν τελειότερος; Η Λειτουργία δεν είναι μια είδηση από τις εφημερίδες που την διαβάζεις και την πετάς μέχρι το βράδυ – η Λειτουργία είναι αιώνιο γεγονός».

Έγραψε στην αδελφή του:

«Πριν από μερικά χρόνια, κυριευμένος από την επιθυμία να κτίσω ναό για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας, ‘έκτισα’ με τον νου μου όχι ένα αλλά δεκάδες. Κι αυτό, γιατί σε κάθε ναό είναι δυνατόν να εκφράσεις καλλιτεχνικά μόνο κάποιο μέρος, κάποια μοναδική (μάλλον μεμονωμένη, συγκεκριμένη περίπτωση).

Είναι αδύνατον ανθρωπίνως να χωρέσουν μέσα σε ένα και τον αυτό χώρο όλοι οι συνδυασμοί των μορφών και των χρωμάτων.

Οι απόπειρες των παλαιών ζωγράφων-θεολόγων να συγκροτήσουν ένα θεολογικό σύνολο που να εκφράζεται με χρώματα, τοιχογραφίες, οδήγησαν σε απίστευτη τελειότητα, σε ανυπέρβλητη από οτιδήποτε στη συνέχεια ομορφιά…

Στην Ευρώπη [μετά την ζωή του στο Άγιον Όρος], αφού έχασα την ησυχία της πολύτιμης ερήμου, … παραδόθηκα ολοκληρωτικά στη Λειτουργία, αφήνοντας τις άλλες μορφές προσευχής ή περιορίζοντας τες στο ελάχιστο.
[…]

Οι περιστάσεις λοιπόν αυτές με οδήγησαν στη μεγάλη επιθυμία να συλλάβω την ιδέα για να πραγματοποιήσω τέτοιον ναό, τέτοιες ‘συνθήκες’ για τη Λειτουργία, που έστω και σε μικρό βαθμό να εκφράζουν την πνευματική ουσία της Θείας αυτής Πράξεως.

Τα τελευταία χρόνια ταξίδεψα σχεδόν σε όλη την Ευρώπη και την Αγγλία. Είδα σημαντικό αριθμό καθεδρικών ναών, μικρών εκκλησιών, αλλά μάλλον σπάνια αισθάνθηκα ικανοποίηση στο επίπεδο της ιερουργίας της Θείας Λειτουργίας […]

Ορισμένοι ναΐσκοι [μικροί ναοί] είναι πιο κοντά στην ψυχή μου».

1. Ο Γέροντας Σωφρόνιος αναφέρεται σε ακραίες συνθήκες σε φυλακές και στρατόπεδα συγκεντρώσεως.
2. Αρχιμανδρίτης Σωφρόνιος (Σαχάρωφ), «Γράμματα στη Ρωσία», σ. 144.
3. «Γράμματα στη Ρωσία», σσ. 145-146.

Απόσπασμα από το βιβλίο της Μοναχής Γαβριηλίας, «Αναζητώντας το τέλειο στον κόσμο της τέχνης, Η καλλιτεχνική πορεία του Γέροντος Σωφρονίου», έκδοση Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ.