Η κατήχηση ως μέσο διαμόρφωσης της ψυχοσύνθεσης του εφήβου: Η παιδαγωγική διαδικασία
14 Δεκεμβρίου 2021Όπως έχουμε προειπεί και θέλουμε να τονίσουμε ιδιαιτέρως είναι το εξής στοιχείο: η εφηβεία είναι εκείνο το στάδιο ανάμεσα στην παιδική ηλικία και την ενηλικίωση. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια παλαίστρα εσωτερική και εξωτερική του εκάστοτε νεανία, ο οποίος οσονούπω θα μεταμορφωθεί σε ένα νεαρό ενήλικα. Έτσι και η κατηχητική αγωγή θα πρέπει να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη φυσική εξέλιξη του ανθρώπου και να προσαρμόζεται στις ανάγκες της εκάστοτε ηλικίας και να δείχνει το έμπρακτο ενδιαφέρον της για την ομαλή ένταξη του εφήβου στα κοινωνικά δεδομένα που πρέπει ν’ αντιμετωπίσει. Έτσι και η θρησκευτική ανάπτυξη αποτελεί ένα σύνολο θεμελιωδών αλλαγών και εμπεριέχονται σ’ αυτή θρησκευτικές εμπειρίες, συναισθήματα, σχέσεις και πράξεις και οτιδήποτε μπορεί να χαρακτηριστεί ως θρησκευτικό.
Η κατηχητική αγωγή ενδιαφέρεται και για την ανάπτυξη μιας θρησκευτικής κοινωνικοποίησης ως τρόπου και στάσης ζωής. Το κατηχητικό της εκάστοτε τοπικής ενορίας αποτελεί ένα σημαίνοντα χώρο λήψης θρησκευτικών εμπειριών από τον έφηβο. Η κατηχητική διαδικασία για τον έφηβο είναι πολύ σημαντική γιατί ο νέος αποκτά εκείνα τα ερεθίσματα με τα οποία συγκροτεί το δικό του προσωπικό θρησκευτικό συναίσθημα. Το οποίο έχει ως κύρια χαρακτηριστικά το συγκεκριμένο προσανατολισμό, τη σταθερότητα, την διάρκεια και τη μονιμότητα. Η κατανόηση της εικόνας που έχει ο άνθρωπος για τον Θεό πηγάζει από το σύνολο των θρησκευτικών εμπειριών που έχει προσλάβει κατά τη διάρκεια της ζωής του. Αυτή η προσπάθεια κατανόησης του θρησκευτικού βιώματος χαρακτηρίζει την εφηβική ηλικία. Αυτή η ηλικία είναι μια ηλικία εσωτερικής αντιπαράθεσης με τον τρόπο κατανόησης του Θεού. Άρα για ν’ αναπτυχθεί αυτή η εικόνα πρέπει να δεχθεί ο νέος μια διδασκαλία της θρησκευτικής του πίστης. Αυτό ακριβώς το ρόλο τον αναλαμβάνει η κατηχητική αγωγή. Η θρησκευτική ανάπτυξη του νέου επομένως είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ηθική τελείωση του πιστού. Η επίτευξη της εν Χριστώ μόρφωσης είναι η πυραμίδα και το επιστέγασμα των παιδαγωγικών προσπαθειών της Εκκλησίας και η πνευματική επιβράβευση του νέου. Σημαντικό ρόλο παίζει και το αυτεξούσιο και ανάλογα με την αρνητική ή θετική χρήση του μπορεί να διασωθεί το πρόσωπο και με την κατηχητική μόρφωση να επιτεύξει τον τελικό του στόχο, που είναι η εν Χριστώ θέωση. Ο κυριότερος σκοπός της χριστιανικής αγωγής είναι το πέρασμα του πιστού από την ανθρωποκεντρικότητα στην χριστοκεντρικότητα και αποτελεί μια δυναμική διαδικασία. Στην κατηχητική αγωγή διακρίνονται τρείς ποιοτικές βαθμίδες που βρίσκονται σε άμεση σύνδεση με την πνευματική πρόοδο που έχει ο κάθε πιστός και οι οποίες αναδεικνύουν την ποιοτική σχέση ανάμεσα στο Χριστό και στη μορφωμένη εν Χριστώ συνείδηση του πιστού.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Στην παρούσα μελέτη αναλύσαμε τις δυσκολίες και τους προβληματισμούς που ανακύπτουν κατά την εφηβική ηλικία. Θέσαμε στον ερευνητικό συλλογισμό μας την ταχύτατες μεταβολές που υφίσταται η κοινωνία και προβληματίζουν τους νέους. Συνδέσαμε οργανικά το επιστημονικό μας τρίπτυχο ως εξής τις εσωτερικές και εξωτερικές οργανικές μεταβολές, τις αλματώδεις μεταβολές που απαντώνται στο περιβάλλον μας και το ρόλο της χριστιανικής αγωγής. Ως άνωθεν, είδαμε το καταλυτικό ρόλο του κατηχητικού έργου ως κοινωνικοποιητή, διαμορφωτή ενός αρμονικού θρησκευτικού συναισθήματος, πνευματικού καταφυγίου και τροφού, Και επιταχυντή μιας ισορροπημένης ατομικής ταυτότητας. Η κατήχηση ήταν εξ ανέκαθεν το παιδαγωγικό και πνευματικό εργαλείο του Ζώντος Σώματος του Χριστού. Μια δεύτερη λειτουργία που έρχεται να συμπληρώσει την πρώτη αρμονικά. Θέλοντας να αποσαφηνοποιήσουμε την σκέψη μας θα πρέπει να μελετήσουμε υπό των επιστημονικών πορισμάτων την ψυχοσύνθεση ενός εφήβου. Καταρχάς, στην εφηβική ηλικία του ο άνθρωπος έρχεται σε μια άμεση επαφή και επιρροή πέραν του γονικού και εκπαιδευτικού προτύπου, με το κοινωνικό και αρχίζει ν’ αλληλοεπιδρά με τους γύρω του. Κατά δεύτερον, είναι η ηλικία όπου το άτομο αρχίζει να έχει μια πρώτη θολή εικόνα ότι οι παράγοντες (κοινωνικοί,οικονομικοί,πολιτιστικοί κοκ) που περικλείουν το άτομο, καθώς και οι προγενέστερες αναμνήσεις έρχονται ως επιδραστικοί παράγοντες της αναπτύξεως. Ο έφηβος πλέον μετακυλύεται από ένα συγκροτημένο τρόπο σκέψης σ’ ένα πιο αφηρημένο και αφαιρετικό, κατανοώντας σταδιακά και αφηρημένες έννοιες όπως τι είναι ο Θεός. Η εφηβεία είναι μια δυναμική παλαίστρα όπου ο εσωτερικός και εξωτερικός μανδύας βρίσκονται σε μια διαρκή διαμάχη με την επικείμενη πορεία της ενηλικίωσης. Η κατηχητική αγωγή της Εκκλησίας βρίσκεται μπροστά σ’ ένα τρομακτικό σταυροδρόμι, ποιον παιδαγωγικό τρόπο θα εφαρμόσει ώστε να επιτευχθεί ομαλά ο στόχος της που είναι η διαμόρφωση μιας υγιούς ατομικής θρησκευτικής συνείδησης και αφετέρου η εν Χριστώ τελείωση που οδηγεί στην σωτηρία της ψυχής. Η Εκκλησία στις μέρες μας όπου το γονικό κενό είναι μεγάλο, θα μπορούσε σαν μια άλλη οικογένεια να διαπλάσει τους νέους και τις νέες και να τους καταστήσει υγιείς και ισορροπημένους πολίτες μιας οργανωμένης κοινωνίας.
