Θέση, ιστορική διαδρομή και διοικητική διάρθρωση του Αγίου Όρους
7 Φεβρουαρίου 2022H γεωγραφία του Αγίου Όρους
Το Άγιο Όρος αποτελεί τη μία από τις τρεις χερσονήσους του Νομού Χαλκιδικής, τη χερσόνησο του Άθωνα, η οποία εκτείνεται σε μια έκταση 335 τετραγωνικών χιλιομέτρων και είναι η ανατολικότερη εκ των τριών. Το μήκος της χερσονήσου ξεπερνάει τα 57 χλμ. ενώ το πλάτος της (αναλόγως του σημείου) κυμαίνεται από 7 έως 12 χλμ.[1]. Οι άλλες δυο χερσόνησοι του Νομού Χαλκιδικής είναι η Κασσάνδρα (στα δυτικά) και η Σιθωνία (κεντρική χερσόνησος) οι οποίες εισέρχονται στο Αιγαίο Πέλαγος (γειτνιάζοντας με τις βόρειες Σποράδες) στα νότια της ορεινής Χαλκιδικής, πρωτεύουσα της οποίας αποτελεί ο Πολύγυρος.
Στα αρχαία χρόνια η χερσόνησος του Άθωνα ονομάζονταν Ακτή λόγω του απότομου του εδάφους της, ενώ Άθως ονομάζονταν η υψηλότερη κορυφή της (ύψους 2.033 μέτρων) η οποία με την πάροδο του χρόνου δάνεισε το όνομά της σε ολόκληρη τη χερσόνησο. Με την επικράτηση του μοναχισμού η ανατολική αυτή χερσόνησος ονομάστηκε Άγιο Όρος ή απλά Όρος[2]. Την ονομασία αυτή, την οποία έδωσε πρώτα ο λαός, λόγω των πολλών Μονών αλλά και των μοναχών που αγίασαν σε αυτό, επικύρωσε και επισήμως με ιδιαίτερο χρυσόβουλο ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ΄ ο Μονομάχος στα μέσα του 11ου αιώνα[3].
Λόγω του απότομου των ακτών οι προσέγγισή του γίνεται από τους λεγόμενους αρσανάδες[4] των Μονών και των σκητών με κυριότερους αυτούς της Δάφνης, της Μεγίστης Λαύρας και του Βατοπαιδίου.
Εικόνα 1 Χάρτης Χαλκιδικής και Αγίου Όρους
Η μορφολογία του εδάφους αλλά και το φυσικό κάλος[5] προσφέρει πεδίο δράσης τόσο σε επιστήμονες (γεωλόγους, δασολόγους, βοτανολόγους κλπ.) όσο και σε φυσιολάτρες. Η μορφολογική εικόνα ομοιάζει πολύ με αυτήν του Πηλίου (Ν. Μαγνησίας) όπου και εκεί είχαν αναπτυχθεί μοναστικά κέντρα τα οποία όμως συν τω χρόνω μετατράπηκαν από πνευματικά σε κοσμικά και φυσιολατρικά κέντρα σε αντίθεση με το Άγιο Όρος[6],[7]
2. Ιστορία του Αγίου Όρους
Μυθολογικά για το όνομα του Άθωνα υπάρχουν τρεις εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη, η γιγαντομαχία μεταξύ των ολύμπιων Θεών και των θρακών γιγάντων, είχε ως αποτέλεσμα ο θρακιώτης γίγαντας Άθως, στη διαμάχη που είχε με τον Ποσειδώνα, να πετάξει από τη Θράκη έναν τεράστιο ογκόλιθο εναντίον του. Αστόχησε όμως και ο ογκόλιθος έπεσε στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το όρος Άθως. Κατά τη δεύτερη εκδοχή, ο Ποσειδώνας πέταξε τον ογκόλιθο και πλάκωσε τον Άθωνα στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το Όρος, ενώ η τρίτη εκδοχή θέλει το βουνό να πήρε το όνομά του από τον υιό του Ποσειδώνα, τον Άθωνα.
Πληροφορίες σχετικές με τη χερσόνησο μας δίνουν πολλοί αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Όμηρος , ο Πλούταρχος ο Ηρόδοτος, ο Θουκυδίδης κ.α. από τις οποίες μπορούμε να αλιεύσουμε στοιχεία για τις πολίχνες της εποχής που υπήρχαν στη χερσόνησο του Άθωνα όπως η Σάνη, το Δίον, η Θύσσος κ.α..
Οι πρώτοι κάτοικοι της χερσονήσου πιθανολογείται ότι ήταν Θράκες ενώ στη συνέχεια αποίκησαν Έλληνες από τη Χαλκίδα[8] και την Άνδρο. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη οι κάτοικοι της χερσονήσου ήταν δίγλωσσοι (θράκες ως ντόπιοι και οι Χαλκιδείς ως άποικοι) και ασχολούνταν με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία[9].
β) Προχριστιανικά χρόνια
Στα προχριστιανικά χρόνια μαρτυρούνται οι περσικοί πόλεμοι στην περιοχή του Άθωνος στις αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα με τον στρατηγό Μαρδόνιο και τον βασιλιά Ξέρξη. Η ταραγμένη, τις περισσότερες φορές, θάλασσα στα ακροανατολικά της χερσονήσου είχε σαν αποτέλεσμα ο στόλος του Μαρδονίου να πέσει σε θαλασσοταραχή και να συντριβεί σχεδόν όλος στα απότομα βράχια του Άθωνα αφήνοντας πνιγμένους ή τσακισμένους στα βράχια περίπου είκοσι χιλιάδες ναύτες. Μετά από μια δεκαετία ο Ξέρξης θέλοντας να μην επαναλάβει τα λάθη του Μαρδονίου αποφασίζει ότι η μόνη ασφαλής λύση είναι η κατασκευή μιας στενής διώρυγας στον λαιμό της χερσονήσου από όπου θα περνούσε ο στρατός του. Έτσι λίγο έξω από τη σημερινή Ουρανούπολη διανοίχθηκε η «διώρυγα του Ξέρξη» της οποίας ίχνη διατηρούνται μέχρι και σήμερα[10].
Εικόνα 2 Η διώρυγα του Ξέρξη
Στα μετέπειτα χρόνια ο Άθωνας με τις πολίχνες του υπήχθησαν στο μακεδονικό κράτος του Φιλίππου και μετέπειτα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το 168 π.Χ. έρχεται στην κατοχή των Ρωμαίων ως φόρος υποτέλειας ενώ το 146 π.Χ. μαζί με όλη τη Μακεδονία και την υπόλοιπη Ελλάδα γίνονται επαρχία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ
