Μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα: Ο Χριστός ήταν επαναστάτης και κήρυκας της επανάστασης!

Όλοι εμείς θεωρούμε τους εαυτούς μας άτομα,
ενώ τους άλλους μηδενικά.
Πούσκιν

Εκκλησία και επαναστατική παιδαγωγική

Η Εκκλησία του Χριστού από την αρχή φέρει επαναστατικό χαρακτήρα.

Και όσο πιο πολύ αυτή η Εκκλησία, στο κύλισμα της ιστορίας, στεκόταν πιο κοντά στο ιδανικό του Χριστού, τόσο πιο φανερά έδειχνε αυτόν τον επαναστατικό της χαρακτήρα. Όποτε όμως η Εκκλησία, σκεπασμένη από την ακαταμάχητη σκόνη του καιρού, στοιχιζόταν στη μακρά σειρά των συνηθισμένων ανθρώπινων ιδρυμάτων, το επαναστατικό της χρώμα ξεθώριαζε.

Στην επανάσταση βασισμένη, από τους επαναστάτες χτισμένη, στην επαναστατικότητα της ανθρωπότητας έδειξε η Εκκλησία την πιο μεγάλη της λαμπρότητα. Η χριστιανική παιδαγωγική είναι εξίσου επαναστατική όσο και η χριστιανική Εκκλησία γενικά. Το να παιδαγωγείς σήμαινε πάντα, για την πραγματική χριστιανική Εκκλησία, επανάσταση. Όταν
στην Εκκλησία γίνεται λόγος περί αγωγής, γίνεται χωρίς αμφιβολία και σύγχυση. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τα σχολικά βιβλία περί παιδαγωγίας.

Η αγωγή στην Εκκλησία μπορεί να σημαίνει μόνο ένα πράγμα: επανάσταση.

Το προσωπικό ιδεώδες της Εκκλησίας είναι ο Χριστός.

Η Εκκλησία πάντα δείχνει στους πιστούς αυτό το ιδεώδες. Ο σχηματισμός και ο τονισμός του σχεδιαγράμματος στην αγωγή θεωρείται σ’ όλες τις παιδαγωγίες ως απαραίτητος.

Το σχεδιάγραμμα της χριστιανικής αγωγής είναι ο Χριστός. Η Εκκλησία εξισώνει τη χριστιανική αγωγή με την επαναστατικότητα, αφού ο Χριστός ήταν επαναστάτης.

Ήταν ο Χριστός επαναστάτης, αδέλφια; Τούτο το ερώτημα λογικά επιβάλλεται.

Είναι ο Χριστός επαναστάτης και κήρυκας της επανάστασης;
Εάν επανάσταση σημαίνει το γκρέμισμα και την καταστροφή, τότε θα ήταν ύβρις να ονομάσουμε τον Χριστό επαναστάτη.

Εάν η επανάσταση σημαίνει εκδίκηση για την εκδίκηση και αίμα για το αίμα και φωτιά για τη φωτιά, τότε οι επαναστάτες θα μπορούν να ονομάζουν κάθε άνθρωπο στον κόσμο αδελφό τους, αλλά όχι τον Χριστό.

Εάν ως επαναστάτη εννοούμε έναν άνθρωπο υπηρέτη των αδυναμιών του και δικαστή του
άλλου, έναν άνθρωπο που για να ζεσταθεί είναι ικανός να κάψει όλο τον κόσμο και για να τραφεί είναι ικανός να καταπιεί όλο τον κόσμο, τότε ο Χριστός πράγματι δεν είναι επαναστάτης.

Εάν επαναστάτες είναι μόνο οι δολοφόνοι, φανεροί ή αφανείς, και οι επαγγελματίες δημαγωγοί της ανατροπής, τότε μόνο οι άπιστοι θα μπορούσαν να λογαριάσουν τον Σωτήρα σ’ αυτή την άπιστη συντροφιά.

Και όμως μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα: Ο Χριστός ήταν επαναστάτης και κήρυκας της επανάστασης.

Η επανάσταση, την οποία ο Χριστός έφερε στον κόσμο, είναι η μέγιστη και η πιο
πετυχημένη απ’ όλες τις επαναστάσεις.

Ο Χριστός ξεκίνησε την επανάστασή του ανάβοντας τη μικρή φλόγα μέσα στις ψυχές μερικών πιστών. Αυτές οι μικρές φλόγες βαθμιαία αναφλέγονταν και εξαπλώνονταν, ανάβοντας και άλλες κοντινές μικρές φλόγες, ώσπου τελικά άναψε φωτιά, στην οποία καίγονταν τα ισχυρά βασίλεια των απίστων και από την οποία σηκώνονταν καινούργιες δημιουργίες, πολιτικές, καλλιτεχνικές και κοινωνικές.

Θα πει κάποιος ότι ο Χριστός ήταν ενάντια στην εξωτερική επανάσταση, ότι αυτός προσπαθούσε μόνο να εναντιώσει την ανθρώπινη ψυχή στην αδυναμία του εαυτού της και στην αμαρτία της, ώστε μ’ αυτό τον τρόπο να προκαλέσει μόνο μία εσωτερική, ηθική επανάσταση, που φέρει αποκλειστικά ατομικό χαρακτήρα, χωρίς να αγγίζει την κοινωνική ζωή στην ολότητά της.

Όμως, αυτό θα το πει εκείνος που δεν γνωρίζει την ψυχολογία των επαναστάσεων, ειδικά των επαναστάσεων με θρησκευτική έμπνευση. Σε κάθε τέτοια εξωτερικη επανάσταση προηγείται μία εσωτερική, μέσα στις ψυχές των ανθρώπων. Η εξωτερική επανάσταση που ο χριστιανισμός έφερε στον κόσμο είναι μόνο η φυσική συνέπεια της εσωτερικής επανάστασης, που έσπειρε ο θεμελιωτής του χριστιανισμού στα τρία χρόνια της δημόσιας δράσης του.

Ο Χριστός δεν σήκωνε εξεγέρσεις ενάντια στην εξουσία του κράτους, με στόχο μία εφήμερη αλλαγή τοπικής σημασίας· ο Χριστός εργαζόταν για μια επανάσταση που είχε ως στόχο την καθολική παγκόσμια ανατροπή. Ο Χριστός δεν δημαγωγούσε ενάντια στις δυναστείες του Ηρώδη και του Αυγούστου -αυτή θα ήταν μια μικρή «αντάρτικη» δουλειά- αλλά έθετε τα θεμέλια σ’ ένα πολύ μεγαλύτερο έργο. Πήγε πέρα και βαθύτερα απ’ όλους τους επαναστάτες του κόσμου.

Στο δένδρο του κακού δεν κλάδευε κλαριά και δεν καθάριζε τα φύλλα, αλλά έβαζε το τσεκούρι στην ίδια τη ρίζα. Δεν βιαζόταν να δει γρήγορα την επιτυχία του έργου Του· Του αρκούσε η πίστη Του στην επιτυχία.

Ήξερε ότι ο Θεός τον επέλεξε για μάστορα ενός μεγάλου κτίσματος, που δεν μπορεί να κτιστεί σε έναν ανθρώπινο αιώνα. Το τελείωμα του οικοδομήματός Του ο Χριστός το προέβλεψε στο τέλος της ιστορίας του κόσμου. Για ένα τέτοιο οικοδόμημα μπορούσε στο λίγο χρόνο της ζωής Του να λαξεύσει μόνο μερικές πέτρες.

Οι άνθρωποι που ακολούθησαν τον Χριστό ήταν εκείνες οι ζωντανές πέτρες που λάξευε ο μεγάλος Μάστορας για την Εκκλησία, το οικοδόμημά Του. Με επιμέλεια λάξευε και λείαινε ο Μάστορας αυτές τις ζωντανές πέτρες, οι οποίες έπρεπε πάλι να λαξεύουν και να λειαίνουν με τον εαυτό τους άλλες πέτρες.

«Επαναστατήστε πρώτα εναντίων του εαυτού σας και ύστερα ενάντια στον κόσμο» – αυτό το μήνυμα θα μπορούσε να βγει από το κύριο κήρυγμα του Χριστού. Τούτο ήταν το εργαλείο για λάξευμα και για λείανση.

Από το βιβλίο του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, «Αργά βαδίζει ο Χριστός», και το κεφάλαιο «Εκκλησία και επαναστατική παιδαγωγική». Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εν πλω. Μετάφραση από τα σερβικά Σβετλάνα Πέτσιν, Ηλίας Σαραγούδας, Νεφέλη Σαραγούδα-Πέτσιν. Θεολογική επιμέλεια Αλέξιος Π. Παναγόπουλος.