Το Άγιο Όρος στη σύγχρονη εποχή. Το Άγιο Όρος τα χρόνια της Γερμανικής κατοχής
4 Μαρτίου 2022Το Άγιο Όρος κατά τον 20ο αιώνα έχει να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις και γεγονότα. Στα αξιοσημείωτα γεγονότα αυτής της περιόδου εντάσσονται η περίοδος της γερμανικής κατοχής κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο εορτασμός για τα 1000 χρόνια της μοναστικής πολιτείας και η ανανέωση του εμψύχου δυναμικού, μέσω της εγκατάστασης μοναχών στο Άγιο Όρος προερχόμενων από άλλα μοναστήρια εκτός αυτού και κυρίως από τα μοναστήρια των Μετεώρων.
Όπως προαναφέρθηκε, το Άγιο Όρος αποτέλεσε στόχο των Ρώσων και γενικότερα των Σλάβων σε μια γενικότερη προσπάθεια εξάπλωσης της επιρροής τους και εξόδου τους στη Μεσόγειο μέσω της επιβολής του Πανσλαβισμού. Στο Άγιο Όρος οι Σλαβικής καταγωγής μοναχοί (ιδιαιτέρως οι Ρώσσοι και οι Βούλγαροι) χρησιμοποιήθηκαν σαν εργαλείο επίτευξης αυτού του στόχου. Στην περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι Βούλγαροι προσπάθησαν να ηγηθούν αυτής της προσπάθειας εκμεταλλευόμενοι τη συμμαχία τους με τους Γερμανούς κατακτητές.
Δύο Γερμανοί στρατιώτες στον ελαιώνα έξω από τη Μονή Σταυρονικήτα
Η πτώση του Ελληνικού μετώπου τον Απρίλιο του 1941, προκάλεσε μεγάλο φόβο στους Αγιορείτες όσον αφορά την ασφάλεια των χειρογράφων, των κειμηλίων και των ιερών προσκυνημάτων με αποτέλεσμα να ξεκινήσει μια προσπάθεια να τα κρύψουν σε μέρη ασφαλή. Με την κατάληψη του Αγίου Όρους από τους Γερμανούς, ο φρούραρχος Λαγκαδά (στον οποίο υπάγονταν το Άγιο Όρος) εμφανίστηκε καθησυχαστικός προς τους μοναχούς. Οι μοναχοί του εξέφρασαν τον φόβο τους ότι λόγω της καθόδου των Βουλγάρων στην Ανατολική Μακεδονία θα καταλάβουν και το Άγιο Όρος. Ο Γερμανός ταγματάρχης συνέστησε στην Ιερά Κοινότητα να ζητήσει από τον Χίτλερ να διατηρήσει το υφιστάμενο καθεστώς. Έτσι, στις 26 Απριλίου του 1941 η Ιερά Κοινότητα (δια του φρούραρχου Λαγκαδά) απέστειλε επιστολή[1] με την οποία ζήτησε από τον Χίτλερ να αναλάβει υπό την προσωπική του προστασία το Άγιο Όρος σύμφωνα με τα ισχύοντα του καταστατικού χάρτη του 1926, πράγμα που συνέβη την 4η Μαΐου του 1941, καθώς πλέον απαιτείτο για την είσοδος στο Άγιο Όρος γραπτή άδεια από τη γερμανική διοίκηση. Η πρωτοβουλία αυτή δεν είχε ιδεολογική συνάφεια με τους Γερμανούς κατακτητές αλλά αποσκοπούσε στην σωτηρία του Αγίου Όρους από μια έλευση των Βουλγάρων, η οποία θα επέφερε καταστροφές, φόνους και λεηλασίες. Απόδειξη αυτού αποτελεί το γεγονός ότι οι Αγιορείτες μοναχοί διασώσαν εκατοντάδες στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων από τα χέρια των Γερμανών.[2]
Οι Βούλγαροι και οι Ρώσοι μοναχοί, λειτουργώντας σαν κρατικό υποχείριο, εξακολουθούσαν να προσπαθούν με δόλιους τρόπους να πετύχουν τους σκοπούς τους που ήταν είτε η σλαβική κατοχή του Αγίου Όρους είτε η διεθνοποίησή του μέσω της προπαγάνδας που ασκούσαν, είτε με μοναχούς-πράκτορες, είτε εκμεταλλευόμενοι την επισιτιστική κρίση, καθώς μέσω αυτής προσπάθησαν να προσεγγίσουν τους μη Σλάβους μοναχούς προσφέροντας αφειδώς τρόφιμα που προέρχονταν από τις παραπάνω χώρες σε μια περίοδο σκληρής δοκιμασίας. Τα πανσλαβικά σχέδια Ρώσων και Βουλγάρων απέτυχαν, διότι το μέτωπο δεν ήταν αρραγές μιας και οι Βούλγαροι μοναχοί είχαν κακή σχέση με τους Ρουμάνους και επίσης οι Σέρβοι διατηρούσαν φιλική σχέση με τους Έλληνες[3].
Όμως με την αποχώρηση των Γερμανών τον Μάιο του 1944, τα προβλήματα δεν τελείωσαν καθώς επακολούθησε ο εμφύλιος πόλεμος και μέχρι την εγκατάσταση της χωροφυλακής στα τέλη Απριλίου του 1945, μεσολάβησε μια περίοδος ανασφάλειας και κενού δημόσιας τάξης την οποία προσπάθησε να εκμεταλλευτεί το ΕΑΜ το οποίο ήθελε να επιβάλει ένα καθεστώς συγγενές προς την ιδεολογική του κατεύθυνση, ευνοώντας τη διεθνοποίηση του Αγίου Όρους αλλά και να μεταβάλει τη διαμορφωθείσα κατάσταση θέλοντας να επιβάλει έναν νέο καταστατικό χάρτη[4]. Τελικώς, η συνεπής στάση και η φιλοπατρία των Ελλήνων μοναχών συντέλεσαν τόσο στην απομάκρυνση του κινδύνου της Βουλγαρικής κατοχής όσο και στην αποφυγή της αλλοίωση του χαρακτήρα του Αγίου Όρους.
Τα γεγονότα αυτά διήρκησαν έως το 1949 οπότε και το Όρος διήλθε και αυτών των δυσκολιών, οδεύοντας πλέον προς τη συμπλήρωση των 1.000 χρόνων ζωής του, τα οποία γιορτάστηκαν το 1963.
Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ
