Αρχ. Ανανίας Κουστένης, Αγίου Ρωμανού Μελωδού: Κοντάκια Χριστουγέννων στην νεοελληνική

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

 

Εόρτιον
Ήχος γ´. Αυτόμελον. Ποίημα Ρωμανού του Μελωδού.

Η Παρθένος σήμερον, τον υπερούσιον τίκτει,
και η γη το Σπήλαιον, τω απροσίτω προσάγει.
Άγγελοι μετά Ποιμένων δοξολογούσι.
Μάγοι δε μετά αστέρος οδοιπορούσι.
Δι’ ημάς γαρ εγεννήθη, Παιδίον νέον,
ο προ αιώνων Θεός.

Η Παρθένος (Μαρία) σήμερα τον Υπερούσιο (Θεό) τίκτει
και η γη το σπήλαιο πηγαίνει και προσφέρει στον Απρόσιτο.
Οι Άγγελοι μαζί με τους Βοσκούς δοξολογούν
και οι Μάγοι μαζί με το άστρο οδοιπορούν,
επειδή για εμάς εγεννήθη (σαν) Παιδί Νέο
ο Θεός που πριν από τους αιώνες ήταν και είναι.

***

 

Μηνί Δεκεμβρίω κε’, κοντάκιον της Χριστού γεννήσεως,
ήχος γ´, φέρον ακροστιχίδα· του ταπεινού Ρωμανού ύμνος

Προοίμιον

Η παρθένος σήμερον * τον υπερούσιον τίκτει,
και η γη το σπήλαιον * τω απροσίτω προσάγει·
άγγελοι μετά ποιμένων * δοξολογούσι,
μάγοι δε μετά αστέρος * οδοιπορούσι·
δι’ ημάς γαρ * εγεννήθη
παιδίον νέον, * ο προ αιώνων Θεός.

 

Στην αγία και πάνσεπτη Γέννησι του Κυρίου μας Ιησού Χριστού

Η Παναγία σήμερα στον κόσμο φέρνει ως άνθρωπο τον Άκτιστο Θεό,
και η γη το Σπήλαιο στον Απροσπέλαστο παρέχει.
άγγελοι με τους βοσκούς δοξολογούνε
και μάγοι έρχονται στο δρόμο με τ’ αστέρι.

***

 

Οίκοι

Την Εδέμ Βηθλεέμ * ήνοιξε, δεύτε ίδωμεν·
την τρυφήν εν κρυφή * ηύραμεν, δεύτε λάβωμεν
τα του παραδείσου * εντός του σπηλαίου·
εκεί εφάνη * ρίζα απότιστος * βλαστάνουσα άφεσιν,
εκεί ηυρέθη * φρέαρ ανόρυκτον,
ου πιείν Δαυίδ * πριν επεθύμησεν·
εκεί παρθένος * τεκούσα βρέφος
την δίψαν έπαυσεν ευθύς * την του Αδάμ και του Δαυίδ·
διά τούτο προς τούτο * επειχθώμεν που ετέχθη
παιδίον νέον, * ο προ αιώνων Θεός.

 

Την Εδέμ Βηθλεέμ * ήνοιξε, δεύτε ίδωμεν·
την τρυφήν εν κρυφή * ηύραμεν, δεύτε λάβωμεν
τα του παραδείσου * εντός του σπηλαίου·
εκεί εφάνη * ρίζα απότιστος * βλαστάνουσα άφεσιν,
εκεί ηυρέθη * φρέαρ ανόρυκτον,
ου πιείν Δαυίδ * πριν επεθύμησεν·
εκεί παρθένος * τεκούσα βρέφος
την δίψαν έπαυσεν ευθύς * την του Αδάμ και του Δαυίδ·
διά τούτο προς τούτο * επειχθώμεν που ετέχθη
παιδίον νέον, * ο προ αιώνων Θεός.

***

 

α´. Η Βηθλεέμ άνοιξε τον Παράδεισο, ελάτε να δούμε.
την απόλαυσι κρυμμένη βρήκαμε, ελάτε να πάρουμε
του παραδείσου τα δώρα μέσα στο Σπήλαιο.
εκεί εφανερώθηκε δέντρο Υπερφυσικό που προσφέρει άφεσι,
εκεί μέσα ευρέθηκε πηγάδι αχειροποίητο,
απ’ όπου ο Δαβίδ παλιά επιθύμησε να πιη.
εκεί μέσα βρίσκεται Κόρη που εγέννησε Βρέφος
και σταμάτησεν αμέσως τη δίψα του Αδάμ και του Δαβίδ.
για τούτο προς το Σπήλαιο ας τρέξουμε, εκεί που εγεννήθη
Νέο Παιδί, ο Άχρονος Θεός.

Ο πατήρ της μητρός * γνώμη υιός εγένετο,
ο σωτήρ των βρεφών * βρέφος εν φάτνη έκειτο·
ον κατανοούσα * φησίν η τεκούσα·
«Ειπέ μοι, τέκνον, * πώς ενεσπάρης μοι * η πώς ενεφύης μοι·
ορώ σε, σπλάγχνον, * και καταπλήττομαι,
ότι γαλουχώ * και ου νενύμφευμαι·
και σε μεν βλέπω * μετά σπαργάνων,
την παρθενίαν δε ακμήν * εσφραγισμένην θεωρώ·
συ γαρ ταύτην φυλάξας * εγεννήθης ευδοκήσας
παιδίον νέον, * ο προ αιώνων Θεός.

***

 

β´. Ο Δημιουργός της μητέρας Γιος της θέλησε κι έγινε.
ο προστάτης των βρεφών Βρέφος στη φάτνη πλαγίαζε.
και προσπαθώντας να τον καταλάβη Του ‘λεγεν η Μητέρα Του:
«Πες μου, παιδί μου, πώς μέσα μου ήρθες;
Σε κοιτάζω, Σπλάχνο μου, και μένω κατάπληκτη,
γιατί Σε θηλάζω και γάμο δεν έκανα.
κι ενώ Σε βλέπω σπαργανωμένο
την παρθενίαν μου ακόμα απείραχτην θωρώ.
γιατί Εσύ την εφύλαξες που διάλεξες κι έγινες
Νέο Παιδί, ο Άχρονος Θεός.

Υψηλέ βασιλεύ, * τι σοι και τοις πτωχεύσασι;
Ποιητά ουρανού, * τι προς γηίνους ήλυθας;
Σπηλαίου ηράσθης * η φάτνη ετέρφθης;
Ιδού ουκ έστι * τόπος τη δούλη σου * εν τω καταλύματι·
ου λέγω τόπον, * αλλ’ ουδέ σπήλαιον,
ότι και αυτό * τούτο αλλότριον·
και τη μεν Σάρρα * τεκούση βρέφος
εδόθη κλήρος γης πολλής, * εμοί δε ουδέ φωλεός·
εχρησάμην το άντρον * ο κατώκησας βουλήσει,
παιδίον νέον, * ο προ αιώνων Θεός».

***

 

γ´. Υπέροχε Βασιλιά, ποια σχέση έχεις Εσύ μ’ εκείνους που επτώχευσαν;
Δημιουργέ του ουρανού, γιατί στους χωματένιους ήρθες;
Αγάπησες το Σπήλαιο η ζήλεψες τη Φάτνη;
Να που δεν βρίσκεται ούτε δωμάτιο για τη δούλη Σου στον χώρο που ξεπεζέψαμε.
δεν λέω μόνο δωμάτιο μα ούτε και σπήλαιο,
γιατί κι αυτό εδώ ‘ναι ξένο.
και στη Σάρα σαν έγινε μητέρα
εδόθηκε κληρονομιά μεγάλη, σε μένα όμως ούτε φωλιά.
Χρησιμοποίησα το Σπήλαιο που θεληματικά κατοίκησες
Εσύ, Νέο παιδί, ο Άχρονος Θεός».

 

Τα τοιαύτα ρητά * εν απορρήτω λέγουσα
και τον των αφανών * γνώστην καθικετεύουσα,
ακούει των μάγων * το βρέφος ζητούντων·
ευθύς δε τούτοις· * «Τίνες υπάρχετε;» * η κόρη εβόησεν·
οι δε προς ταύτην· * «Συ γαρ τις πέφυκας,
ότι τον τοιούτον απεκύησας;
Τις ο πατήρ σου, * τις η τεκούσα,
ότι απάτορος υιού * εγένου μήτηρ και τροφός;
Ου το άστρον ιδόντες * συνήκαμεν ότι ώφθη
παιδίον νέον, * ο προ αιώνων Θεός.

***

 

δ´. Ενώ έκανε αυτόν τον νοερό διάλογο
και καθικέτευε Εκείνον, που ξέρει όλα τα μυστικά,
ακούει τους Μάγους το Βρέφος να ζητάνε.
Κι αμέσως τους είπε «Ποιοί είσθε;»
κι αυτοί τη ρωτάνε. «Αλήθεια Ποια είσαι Συ,
που γέννησες Τέτοιο Παιδί;
Ποιος είναι ο πατέρας σου και ποια η μητέρα σου;
Γιατί έγινες Μητέρα και τροφός Παιδιού χωρίς πατέρα,
του Οποίου καθώς είδαμε το άστρο καταλάβαμε πως ήρθε στον κόσμο
Νέο Παιδί, ο Άχρονος Θεός.

 

Ακριβώς γαρ ημίν * ο Βαλαάμ παρέθετο
των ρημάτων τον νούν * ώνπερ προεμαντεύσατο,
ειπών ότι μέλλει * αστήρ ανατέλλειν,
αστήρ σβεννύων * πάντα μαντεύματα * και τα οιωνίσματα·
αστήρ εκλύων * παραβολάς σοφών,
ρήσεις τε αυτών * και τα αινίγματα·
αστήρ αστέρος * του φαινομένου
υπερφαιδρότερος πολύ, * ως πάντων άστρων ποιητής,
περί ου προεγράφη· * εξ Ιακώβ ανατέλλει
παιδίον νέον, * ο προ αιώνων Θεός».

***

 

ε´. Γιατί καθαρά ο Βαλαάμ μας παρουσίασε
το νόημα εκείνων που προφήτεψε,
είπε δηλ. ότι άστρο θ’ ανατείλη,
άστρο που σβήνει όλα τα μαντέματα και τα προοιωνίσματα.
άστρο που καταργεί των σοφών τις παραβολές,
τις γνώμες και τους γρίφους.
Άστρο απ’ τ’ αστέρι που φαίνεται
ασύγκριτα λαμπρότερο, γιατί είναι όλων των άστρων Ποιητής,
περί του οποίου έγιναν προφητείες. Απ’ τον Ιακώβ ανατέλλει
Νέο Παιδί, ο Άχρονος Θεός.

 

Από το βιβλίο «Ρωμανού Μελωδού Ύμνοι», απόδοση στην νεοελληνική, Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κυπρής.