Η πορεία προς Εμμαούς, το διακύβευμα των δύο Αποστόλων και η επέμβαση του Χριστού

Η πορεία προς Εμμαούς.

 Σχόλιο στο ε’ εωθινό Ευαγγέλιο

Το πέμπτο Εωθινό ευαγγέλιο καταγράφει ένα πολύ συγκινητικό περιστατικό, όταν ο αναστάς Κύριος Ιησούς Χριστός παρουσιάζεται σε δυο ανθρώπους, καθώς περπατούσαν από τα Ιεροσόλυμα πρός το γειτονικό χωριό Εμμαούς (μια απόσταση 10 χλμ), το απόγευμα της Κυριακής του πρώτου Πάσχα. Ο ένας απ’ αυτούς κατονομάζεται ως ο Κλεόπας, ενώ ο δεύτερος παραμένει ανώνυμος. Η Ορθόδοξη παράδοση, όμως, όπως εκφράζεται στο αντίστοιχο πέμπτο Δοξαστικό, τον αναγνωρίζει ως τον συγγραφέα του κείμενου, τον ευαγγελιστή Λουκά.

Ποιοι ήσαν αυτοί οι δυο, και γιατί η παρουσία τους στο περιστατικό αυτό είναι σημαντική; Τις απαντήσεις μας δίνει και πάλιν η Ορθόδοξη παράδοση, βασισμένη όπως είναι και στα αγιογραφικά κείμενα.

Ας αρχίσουμε από τον Λουκά, για τον οποίο η παράδοση λέει ότι πέθανε σε ηλικία 84 ετών στην Βοιωτία. Καταγόταν από την Αντιόχεια, και ήταν Συριακής καταγωγής προσήλυτος Ιουδαίος, δηλαδή εθνικός που ασπάσθηκε τον Ιουδαϊσμό. Η παρουσία του στην Ιερουσαλήμ μπορεί να ερμηνευτεί στο πλαίσιο της επιθυμίας του να γνωρίσει καλύτερα τον Ιουδαϊσμό καθώς και της γενικότερης υποχρέωσης των Ιουδαίων να βρίσκονται στο Ναό του Σολομώντος κατά την εορτή του Ιουδαϊκού Πάσχα.

Συνέγραψε το Ευαγγέλιο που φέρει το όνομά του γύρω στο 85 μ.Χ., και τις Πράξεις των Αποστόλων λίγο αργότερα, γύρω στο 90 μ.Χ. Το όνομα του Λουκά αναφέρεται στην προς Κολασσαείς (62 μ.Χ.), όπου και χαρακτηρίζεται σαν ιατρός, μέλος της συνοδείας του Απ. Παύλου.

Λίγο νωρίτερα, ο Λουκάς αναφέρεται και στην Προς Φιλήμονα επιστολή (59 μ.Χ.), σαν ένας από τους συνεργάτες του Απ. Παύλου, καθώς και αργότερα στην Β’ Προς Τιμόθεον επιστολή (65 μ.Χ.), σαν κάποιος από του ελαχίστους που παρέμειναν με τον Απ. Παύλο μέχρι τον μαρτυρικό θάνατο του τελευταίου. Αυτά καταδηλούν ότι ο Λουκάς ήταν αυτόπτης μάρτυς της δράσης του Απ. Παύλου.

Αν μάλιστα λάβουμε υπ΄ όψιν ότι ο Άγιος Επιφάνιος συγκαταλέγει τον Λουκάν ανάμεσα στους 70 αποστόλους, τότε συμπεραίνουμε ότι ο Λουκάς ήταν επίσης αυτόπτης μάρτυς των δρωμένων του ιδίου του Ιησού Χριστού.

Η Ορθόδοξη παράδοση υπογραμμίζει την ζεστή, προσωπική σχέση του Λουκά με την Θεοτόκο, ιδίως μετά την Ανάσταση του Κυρίου, και του αποδίδει την ιστόρηση της εικόνας της Οδηγήτριας. Ο σεβασμός του Λουκά στο πρόσωπό της Παναγίας είναι διάχυτος στο Ευαγγέλιό του, στο οποίο προφανώς συμπεριέλαβε αυτά που η Παρθένος είχε συντηρήσει στην καρδιά της.

Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι ο Λουκάς όντας στην Ιερουσαλήμ, ζούσε κοντά στην οικογένεια του Κυρίου και σχετιζόταν με τους συγγενείς του Ιησού Χριστού, οι οποίοι πιθανώς να συνέχιζαν την κατήχησή του στον Ιουδαϊσμό.

Ένας από τους πιο σεβάσμιους και ηλικιωμένους συγγενείς του Κυρίου ήταν και ο Κλεόπας. Αυτός ήταν νεώτερος ετεροθαλής αδελφός του Ιωσήφ του Μνήστορος, προφανώς από δεύτερο γάμο του πατέρα τους, Ιακώβ, ο οποίος αναφέρεται στη γενεαλογία του Ευαγγελιστού Ματθαίου.

Η σημαντική θέση που κατείχε ο Κλεόπας στον περίγυρο του Κυρίου καταφαίνεται και από την μαρτυρία του Ευσεβίου Καισαρείας ότι ο γυιός του Κλεόπα, Σίμων (ο Ζηλωτής), ανεδείχθη διάδοχος του Ιακώβου του Αδελφοθέου ως επίσκοπος Ιεροσολύμων, μετά τον μαρτυρικό θάνατο του τελευταίου.

Η σύζυγος του Κλεόπα, Μαρία, ήταν παρούσα δίπλα από την Παναγία κατά την Σταύρωση του Ιησού. Σύμφωνα με την Ορθόδοξη παράδοση, η Μαρία (η του Κλωπά, κατά τον Ευαγγελιστή Ιωάννη) ήταν θυγατέρα του Ιωακείμ, πατρός και της Θεοτόκου, όταν ο Ιωακείμ τεκνοποίησε με την γυναίκα του αποθανόντος ατέκνου αδελφού του, σύμφωνα με τον νόμο του Λευιτικού.

Γι’ αυτό και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης αναφέρει την Μαρία του Κλωπά ως αδελφήν της μητρός αυτού (του Ιησού). Μπορούμε να υπολογίσουμε ότι η Μαρία του Κλωπά γεννήθηκε γύρω στο 37 π.Χ., και άρα ήταν 69 ετών κατά την Σταύρωση, ενώ η Παναγία ήταν 52, σε σύγκριση με την Μαρία Μαγδαληνή, η οποία θα πρέπει να ήταν περίπου 23 ετών.

Επίσης υπολογίζω ότι ο Κλεόπας ήταν 10 χρόνια μεγαλύτερος της συζύγου του, και άρα στην πορεία προς Εμμαούς θα ήταν περίπου 79 ετών. Για τον Λουκά, υπολογίζω ότι γεννήθηκε γύρω στο 9 μ.Χ. (αφού μάλλον πέθανε πριν τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, το 93 μ.Χ. και 100 μ.Χ., αντιστοίχως). Άρα στους Εμμαούς, ο Λουκάς ήταν 24 χρονών.

Ένας ογδοντάρης, λοιπόν, συνοδεύεται (πιθανώς λόγω ηλικίας) από ένα εικοσιπεντάχρονο νέο, καθώς επιμένει να πάει να φροντίσει τους αγρούς του, και στην πορεία, ο γηραιότερος βρίσκει την ευκαιρία να κατηχήσει τον νεαρότερο για τις προφητείες που -δυστυχώς- μάλλον διεψεύσθησαν με τον άδοξο σταυρικό θάνατο του αναμενόμενου Μεσσίου.

Το διακύβευμα είναι η πίστη και των δύο, η οποία έχει κλονισθεί σε σημείο που τους προκαλεί επώδυνη θλίψη και σκυθρωπότητα. Σ’ αυτή την κρίσιμη καμπή της προσωπικής τους ιστορίας, επεμβαίνει ο Κύριος, και μαζί με τον δικό τους, καταστέλλει και τον τάραχο της ψυχής αμέτρητων κλονισμένων πιστών από τότε.

Αυτώ η δόξα εις τους αιώνας. Αμήν.

Δεκέμβριος 2022