Χρόνος  ζωής, χρόνος μετανοίας

Ο χρόνος της παρεπίδημης στην γη ζωής μας είναι άπιαστος. Τρέχει γρήγορα και εμείς ασθαίνοντες τον κυνηγούμε, για να τον πιάσουμε, να χαρούμε τις όμορφες, πολύ λίγες αλήθεια, στιγμές του, και να ξεχάσουμε με την παροδό του τις θλίψεις, τα βάσανα, τους πόνους μας. Κάθε πρωΐ έρχεται το ξημέρωμα ελπιδοφόρο και χωρίς να το αντιληφθούμε βραδυάζει και οι προσδοκίες μας μένουν, δυστυχώς, ανεκπλήρωτες. 

Προβληματιζόμαστε για το πόσο γρήγορα φεύγει ο χρόνος της ζωής μας χωρίς να μπορούμε να τον συγκρατήσουμε, να τον σταματήσουμε.  Τρέχουμε πίσω του χωρίς ανάπαυλα. Τρέχουμε, άραγε να κατακτήσουμε τις ομορφιές της ζωής η να φύγουμε γερασμένοι και απογοητευμένοι από αυτήν; Και ποιες χαρές της ζωής ζητούμε να απολαύσουμε; Τις πρόσκαιρες, αυτές που μας παρασύρουν σαν ψόφια ψάρια στο ρεύμα του ποταμού και μας εκβράζουν στην θάλασσα της απωλείας, η τις ουράνιες, τις αιώνιες, αυτές για τις οποίες μας έπλασε ο Δημιουργός μας;  Κυλάει σαν ποτάμι ορμητικό και στο πέρασμά του παρασύρει τις χαρές και τις λύπες μας. Μέχρι να ξημερώσει βλέπουμε τον ήλιο να μεσουρανεί και πάλι να δύει χωρίς να μπορούμε να τον συγκρατήσουμε, να τον σταματήσουμε, για να απολαύσουμε τις ευχάριστες στιγμές του, τις μοναδικές και ανεπανάληπτες στιγμές του σήμερα, που ήδη έγινε παρελθόν, έγινε χθες.

Ως ανθρώπινο κατασκεύασμα ο χρόνος δεν έχει καμιά σχέση με τον άχρονο Θεό μας, αφού όπως λέει και ο ποιητής Παναγιώτης Σούτσος στο ποίημά του «Εις τον Θεόν»,

Το φως υπάρχει σώμά σου

ο ήλιος δε όμμα σου,

ο κεραυνός φωνή σου.

Το άπειρον διάστημα

το μέγα σου ανάστημα,

και ο αιών στιγμή σου.

ο αιώνας είναι στιγμή του Θεού. Και όμως ο άχρονος Λόγος του Θεού του Υψίστου καταδέχθηκε σε κάποια χρονική στιγμή να γίνει άνθρωπος, να φορέσει την ανθρώπινη σάρκα, χωρίς βέβαια να χάσει κάτι από την θεική Του υπόσταση, για να θεώσει όλους εμάς, που μας φθείρει ο πανδαμάτορας χρόνος· αυτός που περνά από πάνω μας και αφήνει έντονα τα σημάδια του περάσματός του. Όλοι μας απορούμε βλέποντας τον χρόνο να μας στιγματίζει και προβληματιζόμαστε για την ταχύτητά του. Το παρελθόν συνεχώς μεγαλώνει, το παρόν μένει άπιαστο, το μέλλον γίνεται παρόν και παρελθόν σε κλάσματα δευτερολέπτου. Τρέχουμε άραγε να κατακτήσουμε την ζωή η να φύγουμε από την ζωή; Μία είναι η ζωή· η ζωή κοντά στον Χριστό, αυτόν που είναι η όντως «Ζωή» (Ιω. ια΄25) και ο σκοπός της πρόσκαιρης ζωής μας είναι η θέωση, δηλαδή, η αιώνια ζωή κοντά Του, εάν του ομοιάσουμε στην αγάπη, και ο αγώνας μας στην γη έχει όνομα: «Όλα για την δόξα του Χριστού». Και αν το χρόνο της πρόσκαιρης ζωής μας τον εκμεταλλευθούμε για απόκτηση της κατά Θεόν αρετής και σοφίας, με αγάπη, ειρήνη και μετάνοια, τότε η χαρά μας θα είναι ανυπέρβλητη, γιατί θα έχουμε επιτύχει το εφετό, την ένωσή μας με τον άχρονο Θεάνθρωπο Ιησού. Όμως, το κύλισμα του χρόνου προκαλεί θλίψη βαθύτατη. Θλίψη για δύο λόγους: Πρώτα γιατί δεν εκμεταλλευόμαστε σωστά το χρόνο που μας αξίωσε ο Θεός να ζήσουμε και δεύτερο γιατί οι καλές στιγμές του δεν επαναλαμβάνονται. Ένα μας μένει να πράξουμε. Να εκμεταλλευτούμε τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής μας επαναλαμβάνοντες το αίτημα: » Τον υπόλοιπον χρόνον της ζωής ημών εν ειρήνη και μετανοία εκτελέσαι παρά του Κυρίου αιτησώμεθα».

Με αυτή την αίτηση πρώτα απ’ όλα ζητούμε από τον Θεό να μας εξασφαλίσει την ειρήνη, ιδίως την εσωτερική, απαλλαγμένη από τα χαμαίζηλα πάθη και τις καθημερινές αμαρτίες. Μην λησμονούμε ότι η ειρήνη είναι καρπός του Παναγίου Πνεύματος, είναι πολύτιμο δώρο του Θεού στον αγωνιζόμενο και από παντού πολεμούμενο άνθρωπο. Μας το τονίζει ο απόστολος Παύλος στην επιστολή του προς τους Γαλάτες: «Ο καρπός του Πνεύματός εστιν αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πραότης, εγκράτεια» (Γαλατ. ε΄ 22). Η μετάνοια εξ άλλου αποτελεί το μόνο μέσο για την προσέγγιση του Θεού, για μια δημιουργική πορεία προς το μέλλον με σαφή αξιοποίηση των αρνητικών εμπειριών του παρελθόντος.

Ας μην λησμονούμε, ότι η αξιοποίηση του χρόνου παραμονής μας επάνω στην γη είναι η αφετηρία του τελικού στόχου της ζωής μας, που είναι τα χριστιανικά τέλη και η καλή απολογία ενώπιον του δικαιοκρίτου Κυρίου. Ο χρόνος μας αυτός είναι περιορισμένος και τελειώνει σύντομα. Αποτελεί, λοιπόν, θανάσιμο αμάρτημα η μη σωστή αξιοποίησή του· αμάρτημα, που όχι μόνο δεικνύει αχαριστία μπροστά στο μεγάλο αυτό δώρο του Θεού προς τον καθένα μας, αλλά και πονηρία και οκνηρία μαζί. Αν δεν τον αξιοποιούμε σωστά, για να παρουσιάσουμε θετικό πνευματικό έργο, αμαρτάνουμε, ιδίως όταν τον σπαταλούμε ράθυμα, σε φληναφήματα, μωρολογίες, αργολογίες, κακοήθεις διασκεδάσεις, που φουντώνουν την σάρκα και ατονούν το πνεύμα, τρυφηλή ζωή, παχυλά γεύματα, αποχαυνωτικό ύπνο, άσεμνα αναγνώσματα, πονηρά θεάματα και πολλές άλλες χρονοβόρες και, φυσικά, ψυχοκτόνες αναλώσεις.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, ότι έχουμε χρέος μας να εξαγοράζουμε τον καιρό σύμφωνα με την προτροπή πάλι του αποστόλου των Εθνών: «Βλέπετε πως ακριβώς περιπατείτε, μη ως άσοφοι, αλλ’ ως σοφοί, εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί εισιν» (Εφεσ. ε΄ 15 ). Να αξιοποιούμε τον χρόνο μας με αγάπη προς τον πλησίον, με δικαιοσύνη, με σωφροσύνη, με αδιάλειπτη προσευχή προς τον άχρονο Δημιουργό και Κυρίαρχο των καρδιών μας και με μετάνοια. Ο χρόνος μετανοίας είναι δώρο Θεού προς εμάς, τα άσωτα παιδιά Του, για να τον πλησιάσουμε και να σωθούμε επιτυγχάνοντας τον σκοπό της ζωής μας, την κληρονομία των ουρανών. Δεν πρέπει να  λησμονούμε, ότι το τέλος εγγύς, και ουδείς αυτό το γνωρίζει. Μας το λέει καθαρά και ο Προφήτης Αβδιού: «Εγγύς η ημέρα Κυρίου». Έρχεται όπως ο κλέπτης την νύχτα και κλέβει τις ψυχές των ανθρώπων. «Η ημέρα Κυρίου ως κλέπτης εν νυκτί ούτως έρχεται» μας προειδοποιεί ο ουρανοβάμων Απόστολος στους Θεσσαλονικείς (Κεφ. ε΄ 1-8). Αφού, λοιπόν, το γνωρίζουμε, ότι πλησιάζει το τέλος μας,γιατί να μην ζούμε ως υιοί του φωτός και υιοί ημέρας και να πολιτευόμαστε ως υιοί της νύχτας και του σκότους; Ας τον ακούσουμε τι μας παρωτρύνει να πράττουμε: «Μη καθεύδομεν ως οι λοιποί, αλλά γρηγορώμεν και νήφωμεν· οι γαρ καθεύδοντες νυκτός καθεύδουσι και μεθυσκόμενοι νυκτός μεθύουσιν. Ημείς δε ημέρας όντες νήφωμεν, ενδυσάμενοι θώρακα πίστεως και αγάπης  και περικεφαλαίαν ελπίδα σωτηρίας».

Το τρίπτυχον του χρόνου μας ας είναι πάντοτε έμβλημά μας στην επίγεια πορεία μας: «Πάντοτε, χαίρετε, αδιαλείπτως προσεύχεσθε, εν παντί ευχαριστείτε» (Α΄ Θεσ. ε΄ 16-18). Δηλαδή, πάντοτε να παρουσιαζόμαστε χαρούμενοι με εσωτερική χαρά, ανείπωτη από την ζωντανή παρουσία του Χριστού στην ζωή μας. Συνεχώς να προσευχόμαστε, για να μας επισκιάζει η χάρη του Κυρίου μας και να καθοδηγεί τα βήματά μας προς έργα σωτηριώδη, και για κάθε δωρεά του δωρεοδότη Χριστού μας, που μας ξημερώνει ζωντανούς, μας δίνει τον άρτο τον επιούσιο, μας χαρίζει υγεία και δύναμη και  μας επιτρέπει να απολαμβάνουμε τα αγαθά της δημιουργίας Του, να τον ευχαριστούμε ακατάπαυστα.

Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε και την άλλη προτροπή του θεηγόρου Παύλου: «Ο ήλιος μη επιδυέτω επί τω παροργισμώ υμών». ( Εφεσ. δ΄ 26). Δηλαδή να μη νυχτώνει και μας βρίσκει η εσπέρα μαλωμένους με κάποιους από τους συνανθρώπους μας. Δεν πρέπει να βαστάμε την οργή και τον θυμό μας για χρόνο πολύ. Η αγία Συγκλητική μας διδάσκει γι’ αυτό: «Τι μισείς τον λυπήσαντά σε άνθρωπον; Ουκ αυτός εστιν ο αδικήσας, αλλ’ ο διάβολος. Μίσησον την νόσον, και μη τον νοσούντα». Δηλαδή, Να μη μισούμε τους συνανθρώπους μας, όσο και αν μας αδικούν, γιατί πίσω από αυτούς κρύβεται ο μισόκαλος διάβολος. Να μισούμε την αμαρτία, αλλά να αγαπούμε τους αμαρτωλούς.

Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι θα πρέπει να εργαζόμαστε στην ζωή αυτή, όπως λένε οι πατέρες της Εκκλησίας μας, σαν να μην πεθάνουμε ποτέ, αλλά και να προετοιμαζόμαστε για το θάνατο σαν να πεθάνουμε αυτή την στιγμή. Έτσι, θα ευαρεστήσουμε τον άχρονο Θεό μας και θα κληρονομήσουμε την ουράνια Βασιλεία, «την ητοιμασμένην από καταβολής κόσμου» (Ματθ. κε΄ 34).

Ο Όσιος Γέροντας Ιωάννης ο Δομβοΐτης, ο φιλόσοφος και θεολόγος της οικονομίας του χρόνου της ζωής εφάρμοζε την σιωπή και λόγος αργός και σαπρός δεν έβγαινε από τα χείλη του, για να είναι σύμφωνος με τον απόστολο Παύλο: «Λόγος σαπρός εκ του στόματος υμών μη εκπορευέσθω» (Εφεσ. δ΄ 29).  Αυτό δίδασκε όχι μόνο με λόγια, αλλά πρακτικά, χωρίς να αφήνει ούτε δευτερόλεπτο της ζωής να κυλά χωρίς να βρίσκεται μέσα στο θέλημα του Θεού, χωρίς να ωφελεί η να ωφελείται από τις συναναστροφές του η από την άσκηση της σιωπής, η οποία τον διατηρούσε σε διαρκή ενότητα με τον πανοκτίρμονα και ψυχοσώστη Κύριό μας. Σύνθημά του ήταν το γνωστό μας «Ωφελού η ωφέλει, η φεύγε» και την βεβαιότητα, ότι μια φορά μονάχα ζούμε και ότι τα έργα μας γράφονται στις δέλτους του ουρανού περιγράφει πολύ παραστατικά ο Όσιος Γέρων Ιωάννης ο Δομβοΐτης στο ποίημά του «Άπαξ μόνον» ως εξής:

Θα διέλθω άπαξ μόνον

φεύ! του βίου την οδόν

κι’ ας προσέχω πάντα χρόνον

παν μου βήμα των ποδών.

Κι’ από  την ζωήν την άλλην

εις την γην δεν θάλθω πάλιν.

Αδελφοί μου, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι κάθε στιγμή της επίγειας ζωής μας είναι ανεπανάληπτη και οφείλουμε να εξαγοράζουμε τον καιρό με την προσευχή. Πολλές φορές, όμως, ενώ προσευχόμεθα δεν λαμβάνουμε, δεν βρίσκουμε ανταπόκριση. Το ταμείο της χάριτος δεν μπορούμε να το εκβιάσουμε. Ο Κύριος έχει στα χέρια Του το κλειδί και θα ανοίξει να μας δώσει, όταν πρέπει. Η θεία χάρις είναι ένας πολύ διακριτικός επισκέπτης και το παραμικρό να συμβεί συστέλλει τις ακτίνες της. Αυτή μας σηκώνει ψηλά, μας θεώνει. Μόνοι μπορούμε να σηκωθούμε ψηλά; Όχι! Πρέπει κάποιος άλλος υψηλότερος από εμάς να μας σηκώσει. Αυτή είναι η θεία χάρις. Εάν ποτέ μας αξιώσει ο Θεός να μπούμε στον Παράδεισο, θα απορήσουμε για τρία πράγματα:

1. Δεν θα δούμε μέσα αυτούς που περιμέναμε να δούμε.
2. Θα δούμε αυτούς που δεν περιμέναμε να δούμε, και
3. Θα απορήσουμε πως μπήκαμε και εμείς οι ίδιοι μέσα.

Οφείλουμε, λοιπόν, να συστήνουμε σε όλους να μην χάνουν τον καιρό τους. Κάθε στιγμή του χρόνου πρέπει να μας ευρίσκει είτε στην προσευχή, είτε στην κατά Θεό εργασία, σε διαρκή επιδίωξη του αγιασμού μας.

Ο χρόνος της ζωής μας τρέχει. Όλα παρέρχονται και σβήνουν. Ένας μόνο μένει στους αιώνες. Ο Χριστός μας και  μαζί του «ο ποιων το θέλημα Αυτού» (Α΄ Ιωάν. β΄ 17). Ο χρόνος κυλάει, αλλά αφήνει πίσω τα σημάδια του. Ο χρόνος και μας μεγαλώνει και μας μικραίνει. Όσο αυξάνονται τα χρόνια της γήινης ζωής μας τόσο φθίνει ο χρόνος που μας χωρίζει από την αιωνιότητα. Ο χρόνος και μας φθείρει και μας ανακαινίζει. Φθορά είναι το γήρας, οι ασθένειες, οι πόνοι. Ανακαίνιση η μετάνοια, η πνευματική ωριμότητα, για την οποία ο Απόστολος Παύλος γράφει: «Ει και ο έξω ημών άνθρωπος διαφθείρεται, ο έσωθεν ανακαινούται ημέρα τη ημέρα» (Β΄ Κορ. δ΄ 16).  Γι’ αυτό επιγραμματικά ας τονίσουμε ότι το χθες, όσο επαχθές κι αν είναι, ο Χριστός το αλλάζει. Το σήμερα, όσο αγχώδες και  αν είναι και δύσκολο και έμπονο ο Χριστός το μεταποιεί σε αγώνα ωραίο, σε ζυγό χρηστό και ελαφρύ. Το αύριο, όσο θολό κι αν είναι το μετατρέπει Αυτός σε ελπιδοφόρο. Ας είμαστε λοιπόν, αδελφοί μου, πάντοτε κοντά στο Χριστό μας, την όντως αγάπη, και εκμεταλλευόμενοι το χρόνο της ζωής μας να μη λησμονούμε τα λόγια του Γέροντός μας, του πατρός Γαβριήλ, ότι πρέπει τη ζωή μας να την θεμελιώνουμε στο τρίπτυχο που οδηγεί στη σωτηρία και που αποτελείται από Ζώσα πίστη, βεβαία ελπίδα και ενεργό αγάπη.

Ο υπόλοιπος χρόνος της ζωής μας είναι δώρο του Θεού μας, για να μετανοιώσουμε. Αυτός μας δίνειευκαιρίες  αξιοποιήσεώς του. Η κάθε ευκαιρία, όμως, είναι  γυμνή, και αν μας προσπεράσει δεν μπορούμε να την αρπάξουμε από τα ρούχα της. Τρέχει πάνω στους αδυσώπητους τροχούς του χρόνου, αυτού που δεν γυρίζει πίσω. Πριν μας προσπεράσει, όμως, μπορούμε να την πιάσουμε από τα μαλλιά. Για να την πιάσουμε, όμως, χρειάζεται επαγρύπνιση, εγρήγορση, αγωνιστικό φρόνημα. Και η ευκαιρία δεν είναι να απολαύσουμε εδώ τα πάντα, αλλά να ετοιμαζόμαστε να απολαύσουμε τα αγαθά του ουρανού «α ητοίμασε Κύριος τοις αγαπώσιν Αυτόν» (Α΄ Κορ. β΄ 9). Αυτός, άλλωστε, είναι και ο σκοπός της ζωής μας.  Δεν είναι ευκαιρία η καλοπέραση, οι ανέσεις, η επιδίωξη του πλούτου, οι ηδονές, το καλό ντύσιμο. Ευκαιρία είναι η επιδίωξη της αρετής, της δικαιοσύνης, της ειρηνεύσεως του κόσμου, της έμπρακτης εφαρμογής του, Κύριε, «ελθέτω η Βασιλεία Σου, γενηθήτω το θέλημά Σου ως εν ουρανώ και επί της γης» (Ματθ. στ΄ 10).

Στώμεν, λοιπόν, καλώς, και ας μην αφήνουμε να μας προσπερνάει ο χρόνος, οι ευκαιρίες της σωτηρίας μας, λέγοντας «ούπω καιρός», για να μην μετανοιώσουμε και πούμε «ουκέτι καιρός», η «μακάρι να γυρνούσε ο χρόνος πίσω». Ιδού νυν καιρός ευπρόσδεκτος, ιδού νυν ημέρα σωτηρίας» (Β΄ Κορ. στ΄ 2).