Άγιος Εφραίμ: Η θεία Χάρις ολοζώντανη, ψηλαφητή, πληροί το δωμάτιο, τον ναό, την κτίση όλη, τα δέντρα, τα βράχια, τον έναστρο ουρανό, τη γαλάζια θάλασσα…

Όσιος Εφραίμ Κατουνακιώτης (1912-1998).

Σήμερα 27 Φεβρουαρίου είναι γιορτή του νέου αγίου της Εκκλησίας οσίου Εφραίμ του Κατουνακιώτη, όπως και Καθαρά Δευτέρα του 2023!

Αλλά ποια γιορτή, θα μπορούσε να πει κάποιος ανήμερα Καθαράς Δευτέρας; (Δεν αναφέρομαι, βεβαίως, στην κοσμική… εκτροπή της ημέρας, αλλά στην εκκλησιαστική της τάξη και διάσταση).

Από την άλλη, σκέφτομαι πόσοι άνθρωποι τίμησαν περισσότερο από τον άγιο Εφραίμ τον Κατουνακιώτη την μέρα αυτή; Την Καθαρά Δευτέρα και το αυστηρό τριήμερο…

Δεν ήταν, λοιπόν, ο ίδιος η ενσάρκωση της Καθαράς Δευτέρας, της Σαρακοστής, της Μεγάλης Εβδομάδας και βεβαίως την ένδοξης Ανάστασης; Όπως και κάθε άλλης νηστείας και γιορτής μέσα στο κατ’ έτος ξεδίπλωμα του εκκλησιαστικού χρόνου;

Καθαρά Δευτέρα, λοιπόν, σήμερα αντάμα με τον νέο άγιο μας και η στέρηση του οίνου, του ελαίου, των γαλακτομικών, των ιχθύων και του κρέατος δεν χαλούν καθόλου τον εορτάσιμο λογισμό μας που είναι πάντα αναστάσιμος!

Κι ας βάλαμε, μόλις, πλώρη για την φετινή ένδοξη Ανάσταση.

Άλλωστε χωρίς αυτήν την προοπτική, της Ανάστασης, θα ήταν πραγματικά μάταιη κάθε ανάλογη ασκητική προσπάθεια. Όπως και όλη η ζωή μας.

Ο άγιος Εφραίμ έζησε μέσα στις ερημιές των Κατουνακίων, με ασκητικές νηστείες και λοιπά παλαίσματα, προσευχόμενος και υπέρ πολλών άλλων προσώπων, ζώντων και τεθνεώτων, και τον σύμπαντα κόσμο!

Κάποια χρόνια πραγματοποιούσε, χειμώνα καλοκαίρι, ανηφορικές νυκτοπορείες, για να συναντήσει τον πνευματικό του πατέρα και καθοδηγητή, άγιο Ιωσήφ τον Ησυχαστή, και να ιερουργήσει στο ταπεινό Εκκλησάκι της συνοδείας του!

Αργότερα έκανε καθημερινές Θείες Λειτουργίες και λοιπές ακολουθίες στο δικό του κελλί. Όλα αυτά μαζί με τους λοιπούς κόπους της επιβίωσης στο άνυδρο εκείνο μέρος δεν του στέγνωσαν την ψυχή.

Κάθε άλλο! Όλες οι ασκητικές, σωματικές «κακουχίες» και ιδιαίτερα το κόψιμο του εγωιστικού θελήματος άφησαν μεγάλο μέρος ελεύθερο μέσα του για την πρόσβαση στον εσωτερικό του κόσμο της Θείας Χάριτος η οποία τον κατέκλυσε, τον εξαγίασε και τον πρόδιδε με τα θαυμαστά χαρίσματα που αξιώθηκε!

Χαρίσματα και εμπειρίες τα οποία δεν μεταχειρίστηκε προς εντυπωσιασμό δίκην ινδού γκουρού προς άγραν οπαδών ανά την οικουμένη.

Τα έκρυβε επιμελώς!

Κάποτε, όμως, ένα πνευματικό του τέκνο του είπε: «Γέροντα, λένε ότι έχεις χαρίσματα» και ο άγιος του απάντησε: «Ασ’ τους βρε παιδάκι μου, να λένε ό,τι θέλουν…»*.

Στο τέλος, όμως, του είπε κάτι που έζησε και έτσι διασώθηκε.

Του αφηγήθηκε το εξής: «Ένα βράδυ ήταν των Αγιορειτών Πατέρων· πανηγύριζαν οι Δανιηλαίοι. […] Εγώ δεν πήγα, λόγω ηλικίας. Με τα πόδια δεν θα μπορούσα να πάω. Έτσι κάθισα εδώ.

Είχα, λοιπόν, κατέβει εκείνο το βράδυ να κάνω τον κανόνα μου [στον κήπο του κελιού]. Τότε ήλθε μία θεία ευωδία από τριαντάφυλλο! Είπα: ‘τι είναι Θεέ μου; Τι είναι τώρα αυτό; Πώς να το εξηγήσω’;

Για μια στιγμή η μυρωδιά με ζάλισε. Μια μυρωδιά από τριαντάφυλλο. Ένα άρωμα που δεν το είχα μυρίσει, δεν το είχα αισθανθεί άλλη φορά!

Φωτίστηκα, ότι κάτι σημαντικό συνέβη εκείνη τη στιγμή στον χώρο αυτό! Όντως, είδα τους εορτάζοντας Αγιορείτας Πατέρας που περνούσαν εκείνη τη στιγμή, πηγαίνοντας να συνεορτάσουν με τους αδελφούς Δανιηλαίους. Περάσανε, λοιπόν, και με χαιρετήσανε κι μένα. Τέτοια ευωδία δεν είχα δοκιμάσει ποτέ»!

Οι όσιοι Εφραίμ Κατουνακιώτης (αριστερά) και Ιωσήφ Ησυχαστής.

Ο άγιος Εφραίμ ο Κατουνακιώτης υπήρξε ένας διακριτικός παιδαγωγός και ένας θεοφόρος πατέρας, όπως οι παλαιοί αββάδες, γέροντες και άγιοι. Ανθρώπους που πολλές φορές δεν τους… έπιανε το μάτι σου από την φαινομενική τους ευτέλεια, την εμφάνιση, την ένδυση, το απλό ή και ανύπαρκτο ενδιαίτημα – κελλί τους.

Και να μια αρχαία εκκλησιαστική παράδοση από τους αββάδες και τους πατέρες της ερήμου, των λοιπών μοναστικών πολιτειών, των μοναστηριών και κάθε άλλου τύπου και τρόπου ασκήσεως που συνεχίζεται μέχρι τις μέρες από χαριτωμένους μυστικούς, θεοφόρους αγίους!

Πρόσωπα χαριτωμένα που διά της Θείας Χάριτος, «δραπέτευσαν» από τον κτιστό κόσμο και έζησαν την Θεία Χάρη και την Θεολογία διά των αισθήσεων, οφθαλμοφανώς και ψηλαφητώς.

Ως προς αυτό, εξομολογείται ο ίδιος ο άγιος:
«Η Θεολογία δεν είναι λόγια· είναι αίσθησις. Βλέπει κανείς, αισθάνεται την Χάριν. Βλέπει κανείς την Χάριν με τα μάτια της ψυχής. Δεν μπορεί όμως να το περιγράψει. Είναι αίσθησις. Ο άλλος σε καταλαβαίνει, εάν έχει παρόμοιες καταστάσεις».

Και μετά τα λόγια αυτά που θα μπορούσαν να είναι απλά μια γενική θεολογική τοποθέτηση περνά στις ίδιες τις εμπειρίες που έζησε: «Την Χάριν έχω ιδεί επανειλημμένως. Αρχικώς εις το δωμάτιον μου είδον την Χάριν και κατόπιν εις την Εκκλησίαν. Η θεία Χάρις ολοζώντανη, ψηλαφητή, πληροί το δωμάτιο, τον ναό, την κτίση όλη, τα δέντρα, τα βράχια, τα φαράγγια, τον έναστρο ουρανό, τη γαλάζια θάλασσα… Η Χάρις βλέπεται»!

Οι άγιοι μας δεν είναι απλώς καλοί καγαθοί άνθρωποι! Είναι κάτι πολύ περισσότερο και πολύ διαφορετικό! Τα πιο πάνω λόγια του οσίου Εφραίμ του Κατουνακιώτη είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικά. Και τα λόγια του δεν είναι λόγια κοσμικής ή ακόμη θεολογικής σοφίας, αλλά αποκάλυψη θείων εμπειριών, ψαύσης και γνώσης!

Ο άγιος Γέροντας δεν παρέλειψε να μιλήσει και για το μυστικό της όρασης αυτής, δηλαδή πότε μπορεί ο άνθρωπος να δει και ζήσει τέτοιες εμπειρίες, λέγοντας πως:
«Πότε; Όταν προχωρήσει κανείς εις την ευχήν. Όταν καθαρισθεί με δάκρυα· όταν θελήσει ο Θεός να του δείξει, να τον ανεβάσει πιο υψηλά. Τότε βλέπει την Χάριν, όπως βλέπω εγώ τώρα τον συνομιλητή μου. Δεν μπορώ ακριβώς να περιγράψω πώς βλέπεται η Χάρις. Βλέπεται τρόπον τινά, σαν μια φωτεινή ομίχλη, σαν μια λαμπερή ομίχλη· δεν περιγράφεται. Όταν βλέπει κανείς την χάριν, ευρίσκεται σε πολύ μεγάλη ειρήνη και μακαριότητα. Απερίγραπτος ειρήνη βασιλεύει τότε. Σκέπτεσαι τότε, ότι δεν θέλεις τίποτε περισσότερον εις τον Παράδεισον να έχεις».

Κάπου αλλού αναφέρει για την κατάσταση στην οποία περιέρχεται ο άνθρωπος κατά την όραση του ακτίστου φωτός: «Όταν δε βλέπει κανείς αυτό το φως, βρίσκεται σε κατάσταση που δεν περιγράφεται. Δάκρυα γλυκύτατα. Ανέκφραστος γλυκύτης και μακαριότης. Κυρίως όμως αισθάνεται μία ειρήνη, η οποία είναι πολύ μεγάλη ειρήνη· ειρήνη υπέρ νουν υπερέχουσα»!

Η σημερινή παρουσία του αγίου Εφραίμ ανάμεσά μας, θα κάνει μια τέτοια μέρα να περάσει τόσο ασκητικά, όπως έζησε ο ίδιος, αλλά και τόσο χαριτωμένα και αναστάσιμα, όπως αξιώθηκε να ζήσει!

Η όποια στέρηση τροφών θα αμβλύνεται από την παρουσία και την χαρά του αγίου ο οποίος σε όλη του την ζωή νήστευε, προσευχόταν και ιερουργούσε, όχι μόνον για τον εαυτό, αλλά και για τον σύμπαντα κόσμο!

Αυτός που με το κομποσχοίνι, τις Θείες Λειτουργίες και τα σαρανταλείτουργα στερούσε από τον Άδη τροφίμους του και τους μεταβίβαζε σε ανώτερες βαθμίδες, παραδείσιες! Οι ίδιοι, μάλιστα, οι κεκοιμημένοι τον ευχαριστούσαν!

Ο Άγιος Εφραίμ ο Κατουνακιώτης είχε προίκα κάθε σαρακοστιανή αρετή, η οποία δεν είναι στέρηση, αλλά θείος πλουτισμός, και φέρνει τον άνθρωπο ανάλαφρο επί πτερύγων ανέμων προ της Μεγάλης Εβδομάδας και διά της συμμετοχής στα Άγια Πάθη γίνεται και αυτός αναστάσιμος.

Να έχουμε την ευχή του!

Καλή σαρακοστή!

Καλή Ανάσταση!

* Όλα τα αποσπάσματα προέρχονται από το βιβλίο του καθηγητή Γεωργίου Κρουσταλάκη, «Γέρων Εφραίμ Κατουνακιώτης, Ο Θεολόγος και Παιδαγωγός της ερήμου», των εκδόσεων Εν πλω.