Το τραγικό λάθος του Φαρισαίου. Όταν «φουσκώνουμε» νομίζοντας ότι είμαστε καλύτεροι από όλους τους άλλους

Την Κυριακή 5 Φεβρουαρίου 2023, στις ορθόδοξες εκκλησίες ακούσαμε την παραβολή του Φαρισαίου και του Τελώνη. Αρχίζει δηλαδή η περίοδος που η εκκλησία μας ονομάζει Τριώδιο και που αποτελεί τον προπομπό της Μεγάλης Σαρακοστής.

Η εκκλησία μας ενδιαφέρεται κυρίως για τη σωτηρία της ψυχής μας. Με όλους τους τρόπους, αυτό μας προβάλλει, αυτό μας θυμίζει και για το σκοπό αυτό μας προσφέρει όλα τα μέσα.

Επομένως όλες οι ευαγγελικές κυριακάτικες περικοπές της περιόδου αυτής θα έχουν κεντρικό θέμα το πώς θα σώσουμε την ψυχή μας, που, από άποψη της θεολογική, είναι το άλφα και το ωμέγα, το μέγιστο θέμα της ορθόδοξης εκκλησίας μας.

Η αρχή της πορείας μας προς τη σωτηρία γίνεται και σηματοδοτείται με τη μεγάλη ταπείνωση που επέδειξε ο Τελώνης της παραβολής αυτής, αντίθετα με τον Φαρισαίο, ο οποίος προσευχόταν και εκείνος, αλλά με τη μεγάλη διαφορά ότι η στάση του ήταν πολύ εγωιστική.

Όμως, ας πάρουμε από την αρχή την εξιστόρηση αυτής της σπουδαίας παραβολής. Είπε ο Κύριος πως δύο άνθρωποι είχαν την ανάγκη να προσευχηθούν. Επίτηδες, μάλλον, εδώ καταδεικνύει ο Χριστός τις ιδιότητες των δύο αυτών ανδρών: Ο ένας ήταν Φαρισαίος, άρα τέλειος γνώστης του Μωσαικού νόμου και τηρητής των διατάξεών του και ο άλλος Τελώνης, δηλαδή πολύ αμαρτωλός.

Η ισοτιμία της ανάγκης για προσευχή είναι πολύ σεβαστή, δηλαδή, να μείνουμε μόνοι και να επικοινωνήσουμε με την υπερβατική δύναμη που πιστεύει ο καθένας και που για μας τους Χριστιανούς είναι η Αγία Τριάδα. Το θέμα βρίσκεται ακριβώς στο τί ζητάμε από τον Θεό και ποια στάση παίρνουμε απέναντι στο Θεό και τον συνάνθρωπο.

Έτσι λοιπόν, στη συνέχεια της παραβολής, έγινε το τραγικό λάθος από τον Φαρισαίο. Όλα πήγαιναν καλά, ώσπου είπε εκείνο το περίφημο: «Εγώ δεν είμαι σαν τον Τελώνη.». Εδώ κατέστρεψε τα πάντα, μόνον για αυτόν το λόγο, που φαίνεται να το λέει με πολύ εγωιστικό στόμφο.

Απεναντίας ο Τελώνης ήταν κρυμμένος πίσω από μια κολώνα του ναού. Το μόνο που τον ένοιαζε ήταν οι πολλές αμαρτίες και τα πάθη που είχε μέσα του. Αναγνωρίζει έτσι τον παράνομο τρόπο με τον οποίο μάζευε τους φόρους και κυρίως πόσο τιποτένιος ήταν μπροστά στον Θεό.

Σήμερα όλοι μας ακολουθούμε τον τύπο του Φαρισαίου. Άλλοι του μοιάζουν πολύ και άλλοι λιγότερο. Ελάχιστοι άνθρωποι αποτελούν πιστά το αντίγραφα του τελώνη και αναγνωρίζουν πρόθυμα και ταπεινά τα σφάλματά τους.

Σκεφτόμαστε ότι μόνον εμείς τα καταφέρνουμε καλύτερα από όλους τους άλλους. Άμα το διαλαλήσουμε κιόλας, εκεί εκθέτουμε την έπαρσή μας και φανερώνουμε την αδυναμία μας που είναι η ανάγκη μας να μας κολακεύουν, να μας επιβραβεύουν και να μας επαινούν συνεχώς. Τότε γεμίζουμε από περηφάνια, ενώ δεν το αξίζουμε.

Στο τέλος της παραβολής, ο Χριστός λέει ότι δικαιώθηκε ο Τελώνης και όχι ο Φαρισαίος. Έτσι μας δείχνει ότι εάν έχουμε ταπείνωση και ειλικρινή μετάνοια, ο Θεός συγχωρεί τις αμαρτίες μας. Άλλωστε, και σε άλλο σημείο η Γραφή μας λέει πως «Ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν» (Α’ Πέτρου, κεφ. ε’ 3).