Ιερομάρτυρας Γρηγόριος Ε’, «Θαύμα, θαύμα, είναι ο πατήρ μου, ο πατριάρχης»!

Ο Ιερομάρτυρας, Οικουμενικός Πατριάρχης, άγιος Γρηγόριος Ε’.

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Το λείψανον του Γρηγορίου έμεινε κρεμάμενον επί τρεις ημέρας, μάτην δε προσεπάθησεν ο Πατριάρχης Ευγένιος να εξαγοράση αυτό και θάψη. Τη 13η Απριλίου εικοσαμελής επιτροπεία Εβραίων δι’ 800 γροσίων ηγόρασε το λείψανον παρά του δημίου, όστις παρέδωκεν αυτό εις την διάθεσιν του απανταχόθεν της Κωνσταντινουπόλεως συρρεύσαντος εβραϊκού όχλου.

Ούτος δε προσδέσας το απογυμνωθέν μεν αλλά φέρον τον βρόχον λείψανον του ιερομάρτυρος από των ποδών, μετά κραυγών χαράς και αρών [κατάρων] κατά της χριστιανικής θρησκείας έσυρεν αυτό ανά τας οδούς επικροτούντων και υβριζόντων των Τούρκων. Η σατανική πομπή κατέφθασε μέχρι της παραλίας του Κερατίου κόλπου. Αφού δ’ ερρίφθη εις την θάλασσαν το λείψανον, ο δήμιος επιβάς ακατίου [πλοίο] έσυρεν αυτό από του βρόχου μέχρι των μέσων του κόλπου, ένθα προσδέσας ογκώδη λίθον, ον έφερεν εν τω ακατίω, προσεπάθησε να βυθίση αυτό.

Επειδή δε δεν εβυθίζετο, ο δήμιος επέστρεψεν και έλαβε δύο έτι λίθους, ους προσέδεσεν εις τους πόδας και τρυπήσας το λείψανον πολλαχού δι’ εγχειριδίου όπως απορροφήση και καταστή βαρύτερον, εβύθισε τέλος αυτό.

Παρά την πρόθεσιν όμως ταύτην των υβριστών του ιερού λειψάνου, επέπλευσε και φερόμενον υπό των κυμάτων εγένετο αντιληπτόν υπό του Μαρίνου Σκλάβου, έλληνος πλοιάρχου ελληνικού πλοίου «ο Αγιος Νικόλαος», ευρισκόμενος προ του ιχθυοπωλείου του Γαλατά υπό ρωσσικήν σημαίαν και έτοιμου προς απόπλουν εις Οδησσόν. Ο Μαρίνος Σκλάβος διέκρινεν ευκόλως εκ της πολιάς κόμης και του πώγωνος και τον περί τον τράχηλον βρόχου ότι προύκειτο [επρόκειτο] περί κληρικού απαγχονισθέντος χωρίς να μαντεύση ότι ήτο το ιερόν λείψανον του Πατριάρχου.

Περί το μεσονύκτιον της 19ης Απριλίου ανέσυρε μετά προσοχής το λείψανον, όπερ ανεγνωρίσθη ως το του Πατριάρχου Γρηγορίου υπό των εν τω πλοίω ευρισκομένων, μεταξύ των 80 φυγάδων Ελλήνων, του Σωφρονίου, Πρωτοσυγκέλλου του Πατριάρχου, ενός Διακόνου, του Αρχιμανδρίτου του Πατριαρχείου Παϊσίου και ενός υπηρέτου του Πατριάρχου.

Ο Πρωτοσύγκελλος Σωφρόνιος μετ’ επισταμένην παρατήρησιν ανέκραξε, «θαύμα, θαύμα, είναι ο πατήρ μου, ο πατριάρχης»!

Τούτο επεβεβαίωσαν και οι λοιποί.

Την επαύριον 20ην Απριλίου απέπλευσεν εις Οδησσόν «ο άγιος Νικόλαος», αλλά συναντήσας κατά τον πλουν μεγάλην τρικυμίαν μόλις τη 5η Μαΐου εισήλθεν εις τον λιμένα της Οδησσού.

Το λείψανον του Πατριάρχου αναγνωρισθέν υπ’ άλλων τε και του Κωνσταντίνου Οικονόμου, μείναν σώον και ακέραιον μετά πάροδον τοσούτου χρόνου, απετέθη εις τον εν Οδησσώ ελληνικόν ναόν της «Αγίας Τριάδος» και τη 16η Ιουλίου ετάφη εν αυτώ. Απήγγειλε δε ο Κωνσταντίνος Οικονόμος τον θαυμάσιον επικήδειον λόγον.

Απόσπασμα από το «Μαρτύριον του Ιερομάρτυρος Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε’, απαγχονισθέντος εν έτει 1821, 10 Απριλίου», Αθήναι, 1950. Το εν λόγω μαρτύριο έγραψε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Παπαδόπουλος.