Ο Θεός ο Θεός μου, προς σε ορθρίζω…
20 Ιουλίου 2023(Προηγούμενη δημοσίευση: http://www.pemptousia.gr/?p=377517)
62ος (ξβ’) του Ψαλτηρίου
Εισαγωγικά
Ο Δαυίδ έγραψε αυτόν τον ψαλμό, όταν ήταν στην έρημο της Ιουδαίας, μεταξύ Ιερουσαλήμ και Νεκράς θάλασσας, όπου κατέφευγε καταδιωκόμενος είτε από τον Σαούλ, τον προκάτοχό του βασιλιά, είτε από τον γιο του τον Αβεσσαλώμ. Χαρακτηρίζεται ως ορθρινός ψαλμός, ψαλμός που ψάλλεται στον Όρθρο, και περιγράφει τις στερήσεις, τις στενοχώριες και τις δυσκολίες που υφίσταται ο Δαυίδ χωρίς ποτέ να γογγύσει και να παραπονεθεί, με αποτέλεσμα να αποπνέει ένα άρωμα λεπτής ευσέβειας. Η ομορφιά του ψαλμού είναι απαράμιλλη με τις πολυάριθμες και γοητευτικές του εικόνες.
Κείμενο
2 Ὁ Θεὸς ὁ Θεός μου, πρὸς σὲ ὀρθρίζω·
ἐδίψησέ σε ἡ ψυχή μου,
ποσαπλῶς σοι ἡ σάρξ μου ἐν γῇ ἐρήμῳ
καὶ ἀβάτῳ καὶ ἀνύδρῳ.
3 οὕτως ἐν τῷ ἁγίῳ ὤφθην σοι τοῦ ἰδεῖν
τὴν δύναμίν σου καὶ τὴν δόξαν σου.
4 ὅτι κρεῖσσον τὸ ἔλεός σου ὑπὲρ ζωάς·
τὰ χείλη μου ἐπαινέσουσί σε.
5 οὕτως εὐλογήσω σε ἐν τῇ ζωῇ μου
καὶ ἐν τῷ ὀνόματί σου ἀρῶ τὰς χεῖράς μου.
6 ὡς ἐκ στέατος καὶ πιότητος
ἐμπλησθείη ἡ ψυχή μου,
καὶ χείλη ἀγαλλιάσεως αἰνέσει τὸ στόμα μου.
7 εἰ ἐμνημόνευόν σου ἐπὶ τῆς στρωμνῆς μου,
ἐν τοῖς ὄρθροις ἐμελέτων εἰς σέ·
8 ὅτι ἐγενήθης βοηθός μου
καὶ ἐν τῇ σκέπῃ τῶν πτερύγων σου ἀγαλλιάσομαι.
9 ἐκολλήθη ἡ ψυχή μου ὀπίσω σου,
ἐμοῦ δὲ ἀντελάβετο ἡ δεξιά σου.
εἰσελεύσονται εἰς τὰ κατώτατα τῆς γῆς·
11 παραδοθήσονται εἰς χεῖρας ῥομφαίας,
μερίδες ἀλωπέκων ἔσονται.
12 ὁ δὲ βασιλεὺς εὐφρανθήσεται ἐπὶ τῷ Θεῷ,
ἐπαινεθήσεται πᾶς ὁ ὀμνύων ἐν αὐτῷ,
ὅτι ἐνεφράγη στόμα λαλούντων ἄδικα.
Νοηματικές Ενότητες του Γ΄ ψαλμού του Εξάψαλμου
Ο ψαλμός χωρίζεται σε δύ μέρη:
Α΄ Μέρος: 2 – 9: Η δίψα του ψαλμωδού – πιστού για τον Κύριο.
Ὁ Θεὸς ὁ Θεός μου, πρὸς σὲ ὀρθρίζω· … ἐμοῦ δὲ ἀντελάβετο ἡ δεξιά σου».
Β΄ Μέρος: 10 :12: Η δίκαιη τιμωρία των εχθρών του ψαλμωδού – πιστού και η ικανοποίησή του.
«αὐτοὶ δὲ εἰς μάτην ἐζήτησαν τὴν ψυχήν μου… ὅτι ἐνεφράγη στόμα λαλούντων ἄδικα.
Μετάφραση του Γ΄ Ψαλμού του Εξάψαλμου
2.Θεέ μου, Θεέ μου, για Σένα σηκώθηκα πρωί πρωί.
Δίψασε η ψυχή μου για Σένα
και πολύ περισσότερο το σώμα μου
μέσα σ’ αυτήν την έρημη χώρα που είναι άβατη και άνυδρη.
3.Με αυτόν τον πόθο μόνο αξιώθηκα να δω
στον άγιο τόπο Σου τη δύναμή Σου και τη δόξα Σου.
4.Γιατί η χαρά, που μου δίνει το έλεός Σου, αξίζει
πιο πολύ από όλες τις χαρές της ζωής.
Τα χείλη μου δεν μπορούν παρά να σε υμνούν.
5.Με τον ίδιο πόθο θα σε υμνολογώ σ΄ όλη μου τη ζωή
και στο όνομά Σου θα σηκώνω τα χέρια μου για προσευχή.
6.Ας ήταν να γεμίσει η ψυχή μου χαρά όπως γίνεται
όταν τρώμε τροφές πλούσιες σε λιπαρά
και με χείλη γεμάτα αγαλλίαση θα σε υμνολογεί το στόμα μου.
7.Κάθε φορά που σ’ έφερνα στο μυαλό μου ξαπλωμένος στο κρεβάτι μου
σηκωνόμουνα πρωί πρωί να μελετήσω το νόμο Σου.
8.Γιατί στο παρελθόν υπήρξες βοηθός μου
και γι αυτό θα αισθάνομαι πάντα αγαλλίαση
κάτω από τη σκέπη των πτερύγων Σου.
9.Η ψυχή μου είναι κολλημένη από πίσω σου
κι έτσι με προστατεύει το δεξί Σου χέρι.
10.Μάταια οι εχθροί μου ζητούσαν να με σκοτώσουν,
αντίθετα αυτοί θα χωθούν στα πιο βαθιά μέρη της γης.
11.Θα παραδοθούν σε χέρια που κρατούν μαχαίρια
και θα κομματιαστούν σε μερίδες για τροφή των αλεπούδων.
12.Ο βασιλιάς όμως που είναι άνθρωπος του Θεού θα χαρεί για το Θεό του.
Θα παινέψουν κάθε άνθρωπο που ορκιζόταν πίστη στο Θεό,
γιατί κλείστηκε το στόμα αυτών που μιλούσαν άδικα.
Ερμηνεία
O Δαυίδ γράφει τον ψαλμό αυτόν, ενόσω είναι στην έρημο της Ιουδαίας, η οποία μπορεί να είναι μια έρημη γη, άβατη και άνυδρη και θα μπορούσε να του δημιουργήσει το αίσθημα της δίψας, αλλά η δίψα αυτή που αισθάνεται είναι εσωτερική και δεν οφείλεται σε εξωτερικές συνθήκες. Ο Δαυίδ ψυχή τε και σώματι διψάει τον Κύριο όπου κι αν βρίσκεται και όπως το σώμα του θα ευχαριστιόταν με παχιά και νόστιμα κρέατα, έτσι και η ψυχή του θα ευχαριστιόταν με τον Κύριο και τότε θα άνοιγε το στόμα του και με χείλη αγαλλιάσεως θα δοξολογούσε τον Θεό. Αυτοί οι πρώτοι τέσσερις στίχοι του ψαλμού είναι στίχοι λατρείας προς τον Θεό. Διψάει για τον Θεό, όπως το ελάφι διψάει νερό στην έρημο.
«Διψώντας για τον Θεό σε μια χώρα με ρηχά πηγάδια ξεδίψασα στην Ορθοδοξία» είναι ο τίτλος ενός βιβλίου που έγραψε ένας πρώην προτεστάντης ο Ματθαίος Γκαλλατίν, ο οποίος ξεδίψασε πραγματικά, όταν γνώρισε την Παράδοση της Ανατολικής Εκκλησίας, δηλαδή τους πατέρες και τα λατρευτικά κείμενα της Ορθόδοξης εκκλησίας. Ο Δαυίδ ακόμη και τη νύχτα, όταν ξάπλωνε στο στρώμα του, μνημόνευε τον Θεό και μόλις σηκώνονταν έπεφτε με τα μούτρα στη μελέτη των εντολών του Θεού. Αισθάνονταν τη ψυχή του κολλημένη πάντα πάνω στον Κύριο και δεν ήθελε να ξεκολλήσει, γιατί έπαιρνε από αυτόν το χυμό της ζωής. Αυτό είναι. Αν ο άνθρωπος γευστεί τη γλυκειά παρουσία του Κυρίου, ύστερα δεν ξεκολλάει από πάνω του. Πού αλλού να πάει; Έρημος ο τόπος και «αυχμηρός», ξεραϊλα παντού και όπου βρίσκει κανείς κάποια πηγή είναι θολό το νερό της και δεν ξεδιψάει σαν την ελαφίνα του δημοτικούτραγουδιού.
Στη συνέχεια ο ψαλμός στους στίχους 10 -12 γίνεται προφητικός και προφητεύει:
- Οι εχθροί του ψαλμωδού και των πιστών όχι μόνο δεν θα τον πειράξουν αλλά αντίθετα οι ίδιοι θα βρεθούν μέσα στα βάθη της γης.
- Ακόμη οι εχθροί του ψαλμωδού και των πιστών θα αντιμετωπίσουν φονικά μαχαίρια, θα κοπούν κομματάκια και θα γίνουν τροφή για ζώα.
- Ο πιστός βασιλιάς θα ευχαριστηθεί, αλλά θα επαινεθεί και κάθε πιστός που δήλωνε πίστη στο Θεό με την απόδοση δικαιοσύνης, διότι ο Θεός έκλεισε το στόμα των άδικων ανθρώπων
Ο στίχος 11: «παραδοθήσονται εἰς χεῖρας ῥομφαίας, μερίδες ἀλωπέκων ἔσονται» μας προβληματίζει. Ύστερα από όλα αυτά διερωτάται κανείς μήπως ο ποιητής είναι πολύ σκληρός με τους εχθρούς του και εκφράζει μίσος. Η απάντηση είναι ότι δεν πρέπει να κρίνουμε τις παλιότερες εποχές με τα σημερινά κριτήρια. Η εποχή της Καινής Διαθήκης είναι εποχή της αγάπης, της συγχώρησης, ενώ η εποχή της Παλαιάς Διαθήκης ήταν η εποχή της τιμωρίας και της εκδίκησης. Συνεπώς για την εποχή εκείνη η τιμωρία των εχθρών ήταν υπόθεση απόδοσης δικαιοσύνης, για την ικανοποίηση του αισθήματος δικαιοσύνης του λαού του Θεού, που καταφεύγει σ΄ Αυτόν, για να δικαιωθεί.
(Συνεχίζεται)
