Όταν το σπουργίτι βρίσκει το καταφύγιό του και η τρυγώνα την φωλιά της….

upsl(Προηγούμενη δημοσίευση: http://www.pemptousia.gr/?p=377525)

    

Ψαλμὸς ΠΓ΄ (83)

Εισαγωγικά

          Ο ψαλμός αυτός δεν είναι του Δαυίδ αλλά κάποιου Κορεΐτου, από την γενιά του Κορέ, στον οποίο αποδίδεται κατά πάσαν πιθανότητα και ο 41ος ψαλμός. Εκφράζει την νοσταλγία των Εβραίων για τον Ναό του Θεού στα Ιεροσόλυμα, ενώ βρίσκονταν αιχμάλωτοι στην Βαβυλώνα, η του Δαυίδ και των συντρόφων του, όταν ήταν εξόριστος και κυνηγημένος από τον γιο του τον Αβεσσαλώμ. Τέλος μακαρίζει αυτόν που είναι κοντά του και μπορεί να τον επισκέπτεται και να απολαμβάνει τις ακολουθίες που γίνονται στον Ναό. Ακόμη μακαρίζει και  εκείνους που οργανώνουν ταξίδι για να τον επισκεφτούν. Είναι προφανές ότι αυτό το γεγονός του στοιχίζει πολύ και γι’ αυτό με πολύ λυρισμό περιγράφει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Ο ναός εδώ αναφέρεται ως σκήνωμα από την παλιά σκηνή της Διαθήκης, η οποία όμως στη συνέχεια  αντικαταστάθηκε από πολλά σκηνώματα, δηλαδή  από  μεγαλοπρεπείς  και περικαλλείς Ναούς.

Ὡς ἀγαπητὰ τὰ σκηνώματά σου, Κύριε τῶν δυνάμεων!

(Πόσο αγαπητά είναι η κατασκήνωση κοντά στο Ναό σου, Κύριε των δυνάμεων).

Ερμηνεία

          Οι Εβραίοι είχαν μια σκηνή, που περιποιήθηκε κάπως καλύτερα και  λεγόταν σκήνωμα. Ο Δαυίδ όμως μιλάει προφητικά για σκηνώματα και εννοεί όλους τους μετέπειτα ναούς, που είναι τα κατοικητήρια του Θεού. Ναός του Θεού όμως είναι και κάθε πιστός με την Βάπτισή του, διότι και σε αυτόν κατοικεί ο Θεός, ο οποίος παραμένει μέσα του όσο ο άνθρωπος είναι αγνός και καθαρός και παίρνει τον ίδιο τον Χριστό με την Θεία Κοινωνία. Ιερά σκηνώματα τέλος είναι τα λείψανα των αγίων που αγίασαν την ψυχή και το σώμα τους και δέχτηκαν την χάρη του Θεού. Πώς λοιπόν να μην είναι αγαπητά όλα αυτά τα σκηνώματα, την στιγμή μάλιστα που  «ηγίασε το σκήνωμα αυτού ο Ύψιστος» όπως αναφέρεται αλλού. Το αγίασε  ο Κύριος που  είναι κύριος όλων των δυνάμεων και των φυσικών και των πνευματικών.

 Ἐπιποθεῖ καὶ ἐκλείπει ἡ ψυχή εἰς τὰς αὐλὰς τοῦ Κυρίου. Ἡ καρδία μου καὶ ἡ σάρξ μου ἠγαλλιάσαντο ἐπὶ Θεὸν ζῶντα.

(Ποθεί διακαώς και λιγοθυμάει η ψυχή μου να βρίσκομαι στις αυλές του Κυρίου. Η καρδιά μου και το σώμα  μου αναγάλλιασε μόνο με την σκέψη πως θα είμαι κοντά σε ένα Θεό ζωντανό).

Ερμηνεία

          Η περιγραφή έχει σχέση με πολύ δυνατή «ερωτική διάθεση» του Δαυίδ αλλά και κάθε ανθρώπινης ψυχής προς τον Θεό, αφού λιώνει η ψυχή του και λαχταράει να βρεθεί έστω και στην αυλή του Σκηνώματος του Θεού. Εδώ όμως μιλάει για σκηνώματα, δηλαδή και για τους μελλοντικούς ναούς του Θεού που θα κτιστούν. Αλλού κάνει λόγο για την ψυχή των αγαθών, που αυλίζεται, δηλαδή τριγυρίζει γύρω από τα αγαθά, όπως  είναι οι αυλές του Κυρίου, είτε είναι οι αυλές του ναού είτε είναι οι αυλές του Παραδείσου «ἡ ψυχὴ αὐτοῦ ἐν ἀγαθοῖς αὐλισθήσεται (ψαλμ. 24,13). Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον ο άνθρωπος, ψυχή τε  (καρδία) και σώματι (σάρξ) αλλοιώνεται, υφίσταται «την θείαν αλλοίωσιν», γιατί ζει κοντά στον ζωντανό Θεό. Αυτή η κατάσταση είναι κατάσταση αγαλλίασης, δηλαδή πολύ μεγάλης χαράς. Αυτό το ζούμε κι εμείς με το να τρέχουμε στις εκκλησιές «εκ νυκτός ορθρίζοντες προς Σε, ο Θεός, διότι φως τα προστάγματά Σου επί της γης», όπως συμβαίνει με την Χριστουγεννιάτικη Λειτουργία, στην οποία τρέχουμε μεσάνυχτα για να την παρακολουθήσουμε.

Καὶ γὰρ στρουθίον εὗρεν ἑαυτῷ οἰκίαν, καὶ τρυγὼν νοσσιὰν[1] ἑαυτῇ, οὗ θήσει τὰ νοσσία ἑαυτῆς.

(Γιατί και το μικρό σπουργίτι βρήκε σπιτάκι στο ναό σου και η τρυγόνα μια φωλίτσα για τον εαυτό της, όπου θα τοποθετήσει  τα κλωσσοπουλάκια της).

Τὰ θυσιαστήριά σου, Κύριε τῶν δυνάμεων, ὁ βασιλεύς μου καὶ ὁ Θεός μου. 

(Ω! πόσο αγαπητοί είναι οι τόποι των θυσιαστηρίων σου, Κύριε των δυνάμεων, εσύ που είσαι ο βασιλιάς μου και ο Θεός μου).

 

 

Ερμηνεία

          Τα σκηνώματα, οι ναοί του Θεού, είναι τόσο αγαπητά ώστε ακόμη και τα πουλάκια καταφεύγουν σε αυτά, για να απολαύσουν την ουράνια γαλήνη. Η γοητεία αυτή των σκηνωμάτων του Θεού μας θυμίζει την μαγεία της ανοιξιάτικης φύσης, που ύμνησε ο Σολομός, ο οποίος για να τονίσει ακριβώς αυτήν την μαγεία λέει τον ωραίο εκείνο στίχο: «το σκουλικάκι  βρίσκεται σε ώρα γλυκιά και εκείνο». Τα πουλάκια, στρουθία και τρυγόνες, βρίσκουν καταφύγιο και μέρος ασφαλές, για να χτίσουν το σπίτι τους και τις φωλιές τους. Το ίδιο βλέπουμε και με τα χελιδόνια, που χτίζουν τις φωλιές τους στις στέγες των σπιτιών. Υπάρχει όμως μια μικρή διαφορά ανάμεσα σε αυτά τα πουλιά. Το στρουθίο καταφεύγει στο ναό, για να το κάνει μόνιμη κατοικία, ενώ οι τρυγόνες, για να κτίσουν την φωλιά τους και να μεγαλώσουν τα τρυγονάκια.

          Οι πατέρες της εκκλησίας δίνουν διάφορες ερμηνείες στην ωραία αυτή εικόνα. Λένε λοιπόν ότι στρουθία είναι το τάγμα των μοναχών και τρυγόνες το τάγμα  των κοσμικών. Και τα δύο όμως καταφεύγουν στα σκηνώματα, τους ναούς του Θεού, για να προστατευτούν από τις παγίδες που τους στήνουν οι δαίμονες μακριά από τους ναούς, καταφεύγουν στα θυσιαστήρια του Θεού, όπου σαν τα πουλάκια ανοίγουν το στόμα τους και παίρνουν την Θεία τροφή, την Θεία Κοινωνία και μεγαλώνουν πνευματικά. Κατ’  άλλους τρυγόνες είναι οι πνευματικοί πατέρες, οι οποίοι με την ουράνια τροφή τρέφουν τα πνευματικά τους τέκνα και αναπτύσσονται πνευματικά. Ένα είναι σίγουρο, ότι όλοι καταφεύγουμε στους ναούς του Θεού, για να βρούμε ηρεμία, γαλήνη και σωτηρία.

Τώρα οι εκφράσεις λατρείας του ψαλμωδού προς τον Θεό  εκφράζονται με διάφορους τρόπους, όπως «Κύριε των Δυνάμεων, ο βασιλεύς μου και ο Θεός μου». Εκφράσεις που μπορεί να διατυπώσει κάθε πιστός, όταν επισκέπτεται τον ναό του Θεού και επικοινωνεί με τον ίδιο. 

Μακάριοι οἱ κατοικοῦντες ἐν τῷ οἴκῳ σου, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων αἰνέσουσί σε. 

(Ευτυχισμένοι αυτοί που κατοικούν στον οίκο σου, θα σε υμνούν όλους τους αιώνες).

Ερμηνεία

          Οίκος του Θεού είναι κάθε ναός, μέσα στον οποίο γίνεται η λατρεία του Θεού και η θυσία του Χριστού, όμως γιατί λέει «οἱ κατοικοῦντες», ποιοι μπορούν να κατοικούν μέσα στο ναό του Θεού; Στα Άγια του ναού του Σολομώντα έμπαιναν μόνο οι ιερείς, για να κάνουν την θυσία, στα Άγια των Αγίων είχε το δικαίωμα μόνο ο αρχιερείς και μάλιστα μια φορά τον χρόνο, ενώ φυσικά ο άλλος λαός έμπαινε στον κυρίως ναό, όπως συμβαίνει και σε μας. Πράγμα που δεν συνέβαινε στους αρχαίους ελληνικούς λαού, όπου ο λαός έμενε έξω από τον ναό. Τότε ποιοι είναι «οι κατοικούντες εν οίκω Θεού»: Εμείς ξέρουμε μόνο μια περίπτωση, την περίπτωση της Παναγία, η οποία από ηλικία τριών ετών έμενε μέσα στον ναό και μάλιστα στα Άγια των Αγίων. Βέβαια και οι ιερείς περνούν πολλές ώρες μέσα στο ναό, γιατί τελούν τις διάφορες ακολουθίες. Το ίδιο και οι πιστοί που εκκλησιάζονται συχνά και μένουν πολλές ώρες μέσα στον ναό. Όλοι αυτοί είναι μακάριοι, διότι μέσα στο ναό νιώθουν την προστασία και την αγάπη του Θεού πολύ πιο έντονα παρά έξω από τον ναό. Ο Δαυίδ μιλάει προφητικά και πάλι και αναφέρεται σε όλες αυτές τις μετέπειτα καταστάσεις, όπου οι πιστοί θα αινούν τον Κύριο «εις τους αιώνας των αιώνων»

Μακάριος ἀνήρ, ᾧ ἐστιν ἀντίληψις αὐτῷ παρὰ σοῦ, ἀναβάσεις ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ διέθετο.

(Ευτυχισμένος ο άνθρωπος που έχει την κατανόηση και τη βοήθειά σου και διαθέτει σκέψεις στην καρδιά του να ανεβεί και να έρθει στο ναό σου).

Ερμηνεία

          Ο Δαυίδ κυριολεκτώντας μακαρίζει αυτόν που σκέφτεται να επισκεφθεί την Αγία Πόλη της Ιερουσαλήμ και να προσκυνήσει στον Άγιο Ναό του Θεού. Αυτές οι αναβάσεις των βαθμίδων του Ναού υπονοούν και αναβάσεις που κάνει η καρδία και επιθυμεί να βρεθεί μέσα στον Ναό. Αλληγορικά όμως υπονοεί τις πνευματικές αναβάσεις που κάνουν αυτοί που νοσταλγούν τον Θεό, ώστε να φτάνουν στα ύψη της Θεότητας του Κυρίου. Πρόκειται για αναβάσεις μιας καρδιάς που αγαπά τον Κύριο και ποθεί να πάει κοντά Του.

Εἰς κοιλάδα τοῦ κλαυθμῶνος, εἰς τὸν τόπον, ὃν ἔθετο. Καὶ γὰρ εὐλογίας δώσει ὁ νομοθετῶν,

(Θα προχωρεί από την άνυδρη κοιλάδα του κλαυθμώνα προς τον τόπο που έβαλε ως προορισμό να φτάσει και εκεί θα απολαύσει τις ευλογίες του νομοθέτη).

Ερμηνεία

          Κοιλάδα κλαυθμώνος ήταν η κοιλάδα όπου ο άγγελος κατά αποστολή του Θεού ήρθε και έλεγξε τις παραβάσεις των Εβραίων και αυτοί ξέσπασαν σε θρήνους.   Κοιλάδα κλαυθμώνος θεωρείται και αυτή η ζωή με τις πολλές θλίψεις και στενοχώριες, για τις οποίες ο άνθρωπος αναστενάζει και ζητά την βοήθεια του Θεού. Αυτήν την κοιλάδα των θλίψεων όμως καλείται ο άνθρωπος του Θεού, να την ξεπεράσει χύνοντας αυτή τη φορά δάκρυα όχι για τις συμφορές που του βρήκαν, αλλά για τις αμαρτίες που έκανε, δηλαδή δάκρυα μετανοίας. Περνώντας αυτήν την κοιλάδα με επιτυχία φτάνει στον τόπο όπου όρισε ο νομοθέτης Θεός και  όπου θα γευτεί όλες τις ευλογίες του Θεού.

[1] Νοσσίον- μικρό πουλάκι νοσσία= φωλιά από το νεοσσός.

 

(Συνεχίζεται)