Κωνσταντίνος Βολανάκης. Ο εραστής του θαλασσινού τοπίου

Την περίοδο αυτή πραγματοποιείται στα Χανιά μεγάλη έκθεση ζωγραφικής του ζωγράφου εραστή της θάλασσας, όπως χαρακτηρίστηκε, Κωνσταντίνου Βολανάκη. Ο επιφανής αυτός Έλληνας ζωγράφος, (1837-1907) υπήρξε ο μεγάλος «μάστορας» της θαλασσογραφίας. Γεννήθηκε στην Κρήτη και σπούδασε στο Μόναχο, πόλη που φημιζόταν την εποχή εκείνη για τον φιλελληνισμό της. Πολύ σύντομα επικέντρωσε την προσοχή του στα θαλασσινά τοπία μέσω των οποίων δεν απέδιδε μόνο τη φυσική ομορφιά αλλά το ήθος και τις σχέσεις των ανθρώπων της θάλασσας καθώς και των ανθρώπων των μεγάλων παράκτιων πόλεων της Ελλάδας.

Ιδιαίτερα τα λιμάνια αποτελούν για τον Κωνσταντίνο Βολονάκη έναν τόπο αγαπητό και, συγχρόνως, αποκαλυπτικό. Απεικόνισε επανειλημμένως το λιμάνι του αγαπημένου του Πειραιά, όπως επίσης και τα λιμάνια του Βόλου και της Πάτρας σε πολλές διαφορετικές ώρες της ημέρας, αποτυπώνοντας την κίνηση στις προκυμαίες τους. Με την ίδια αγάπη απεικόνισε και μικρότερα λιμάνια, τα περισσότερα φανταστικά, άλλα πιο ήσυχα, άλλα πιο πολύβουα, με λίγα πλοία αραγμένα να ξεκουράζονται στις μαρίνες ή με πλήθος καραβιών και έντονη δράση, καθώς ετοιμάζονται τα πληρώματά τους να σαλπάρουν για τόπους μακρινούς.

Αγαπημένο του θέμα είναι η αντανάκλαση των καραβιών στην επιφάνεια της θάλασσας, κάτι που του δίνει την ευκαιρία να παίξει με τα χρώματα και να φανερώσει το πλούσιο ταλέντο του.

Είχε μία ιδιαίτερη προτίμηση στο γαλήνιο πρόσωπο της θάλασσας. Λίγοι είναι οι πίνακες εκείνοι, όπου αποτυπώνεται η δύναμη των κυμάτων και η απειλητική τρικυμία. Στους περισσότερους πίνακες του κυριαρχεί η γαλήνη, κάτι που, όπως επισήμαναν πολλοί μελετητές του έργου του, αποτελούσε πηγή και της δικής του εσωτερικής ισορροπίας. Άλλωστε δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου απεικονίζει ανθρώπους πάνω σε μικρά πλεούμενα ή στην αμμουδιά να ρεμβάζουν, στέλνοντας το βλέμμα τους στο θαλασσινό ορίζοντα και αναζητώντας μία φυγή από την καθημερινότητα.

Το μυστήριο της θάλασσας το αναζήτησε ιδιαίτερα στις νυχτερινές θαλασσογραφίες του. Πρόκειται για πίνακες με έντονη αντίθεση ανάμεσα στο σκοτάδι της νύχτας και το φως, είτε του φεγγαριού είτε των λαμπτήρων που έχουν ανάψει μικρά πλεούμενα για το πυροφάνι. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι πίνακες του με το λιμάνι του Βόλου.

Η κατηγορία των πινάκων του που ιδιαίτερα εδραίωσε τη φήμη του στην Ελλάδα και το εξωτερικό ήταν απεικονίσεις μεγάλων ναυμαχιών. Γνωστότερο έργο του είναι η ναυμαχία της Σαλαμίνας η οποία απετέλεσε παραγγελία της Ελληνικής κυβερνήσεως και επί δεκαετίες κοσμούσε το Υπουργείο Ναυτικών και αργότερα το γραφείο του πρωθυπουργού στο Μέγαρο Μαξίμου, απ΄ όπου αφαιρέθηκε το 2022. Συνέθεσε επίσης την «Έξοδο του Άρεως», ενός από τα πρώτα πολεμικά πλοία της μεταεπαναστατικής Ελλάδος, πίνακας ο οποίος βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη. Εξαιρετικής αξίας έργο είναι η «Πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη», πίνακας, ο οποίος, επί σειρά ετών κοσμούσε τα ανάκτορα του βασιλέως και προσφέρθηκε ως δώρο προς αυτόν από τους αξιωματικούς του Βασιλικού Ναυτικού στον τότε διάδοχο βασιλιά Παύλο κατά τους γάμους του με τη βασίλισσα Φρειδερίκη. Φημισμένος επίσης πίνακάς του είναι η «Αποβίβασης των Αργοναυτών» που βρίσκεται στην πινακοθήκη της Εθνικής Τραπέζης.

Ο Κωνσταντίνος Βολανάκης περιλαμβάνεται μεταξύ των καλλιτεχνών εκείνων οι οποίοι αφιέρωσαν το ταλέντο τους και την άρτια τεχνική τους στο να αναδείξουν το ελληνικό τοπίο αλλά και να αποτυπώσουν την Ελληνική ιστορία, προσφέροντας στις επόμενες γενεές λαμπρές πηγές έμπνευσης, προκειμένου η τέχνη να συνδυαστεί την αγάπη στην πατρίδα και την ιστορία της.