O Γέρων Ιγνάτιος Καπνίσης (†), οι Άγιοι και η ταπείνωση
20 Νοεμβρίου 2023Ο Γέροντας υπεραγαπά και τους αγίους, καθώς επίσης και τα ιερά τους λείψανα. Οι Άγιοι, ως γνωστόν, επειδή κοινωνούν αξίως τον Χριστό, γίνονται αληθινά θεοφόροι. Το σώμα τους, ενωμένο πια με το σώμα του Χριστού, είναι δοχείο της θεότητας, και φορέας μεγάλης χάριτος. Σχετικά με την τιμή των ιερών λειψάνων, μπορώ να αναφέρω μάλιστα και το εξής: στο γραφείο του επί πολύ καιρό είχε ένα μικρό λείψανο της αγίας Μαγδαληνής, την οποία ο Γέροντας τιμά, όπως είπαμε, ιδιαίτερα, που ευωδίαζε συχνά, και μάλιστα πολύ.
Μερικοί πήγαιναν να εξομολογηθούν, και όταν το διαπίστωναν, το έλεγαν στο Γέροντα. «Σας κάνει υποδοχή», απαντούσε χαρούμενος αυτός, που θεωρούσε ότι οι άγιοι είναι ζωντανοί και ενδιαφέρονται για εμάς. Περιττό να πω ότι ο πατήρ Ιγνάτιος θεωρούσε μεγάλη αίρεση αυτό που λέγουν σήμερα μερικοί, ακόμη και αθεολόγητοι «θεολόγοι», ότι τάχα η τιμή στα ιερά λείψανα ήταν ένα γνώρισμα της αρχαίας Εκκλησίας των διωγμών, που τα είχε ανάγκη για να εμπνέουν και δίνουν θάρρος στους πιστούς, σήμερα όμως δεν πρέπει να τα προσκυνάμε, αλλά να τα παραμερίζουμε. Η «πρόοδος» δυστυχώς απειλεί να προσβάλλει καμιά φορά και τα της Εκκλησίας.
Περνώ τώρα σε κάτι παρεμφερές: ειδικά για όσους έχουν τίμιο ξύλο στην κατοχή τους ή τεμάχιο ιερού λειψάνου, ο Γέροντας έλεγε ότι πρέπει να το φυλάττουν σε ειδική θήκη, στα εικονίσματα, πάνω στην οποία θα αναγράφεται ευκρινώς «προσοχή, τίμιο ξύλο», ή «άγιο λείψανο». Έτσι, ακόμη και να πέσει στα χέρια τρίτου, θα ξέρει περί τινός πρόκειται και θα το ευλαβηθεί.
ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ
Θα περάσω τώρα στην πεμπτουσία του όλου έργου του Γέροντα, στην πολύτιμη πνευματική του παρακαταθήκη και κληρονομιά. Δεν πρόκειται για τίποτε άλλο παρά για τον αγώνα που έκανε να καταλάβουν οι πιστοί την αξία της ταπείνωσης. Είναι αλήθεια ότι ανέκαθεν μιλούσε γι’ αυτήν, ωστόσο από ένα σημείο και πέρα ο π. Ιγνάτιος άρχισε να αφιερώνει ολοένα και περισσότερο χρόνο στα κηρύγματα του και στις κατ’ ιδίαν συνομιλίες του σε αυτήν την αρετή. Αυτό δεν πρέπει να μας παραξενεύει. Ως γνωστόν, στην ιστορία της Εκκλησίας κάθε Πατέρας τόνιζε διαφορετικά πράγματα, από το ενιαίο βέβαια αυτό σύνολο που λέγεται «χριστιανική πίστη». Παρομοίως συμβαίνει και με τους ιεροκήρυκες, αυτούς που εργάζονται στον αμπελώνα του Κυρίου. Καθένας από την δική του πείρα, αλλά και την ιδιαίτερη ευαισθησία (και βέβαια την θεία χάρη), τονίζει και μια επιμέρους αρετή ή διδασκαλία. Ο Άγιος Παΐσιος π.χ. μιλούσε πολύ για το «φιλότιμο», το πνεύμα της αυτοθυσίας, ο Άγιος Πορφύριος για τον έρωτα προς τον Χριστό κ.λπ. Ο πνευματικός μας λοιπόν Πατήρ μιλούσε πάρα πολύ για την ταπείνωση. Στο οικείο κεφάλαιο θα πω περισσότερα για αυτήν, τώρα απλώς αρκούμαι να αναφέρω το εξής που διηγούνταν ο Γέροντας από τις Πανεπιστημιακές του σπουδές: ένας από τους τότε Καθηγητές λοιπόν συνήθιζε να ρωτά τους φοιτητές του, «Κύριοι φοιτηταί, αν υποθέσουμε ότι ο δρόμος μέχρι τον Παράδεισο είναι από το Πανεπιστήμιο (της ομώνυμης οδού στην Αθήνα) μέχρι την Νέα Υόρκη, μέχρι που έφτασε άραγε ο μεγαλύτερος Άγιος;». Κανείς δεν ήξερε. Ο Καθηγητής τότε απαντούσε: «Μην κουράζεστε. Θα σας πω εγώ. Ο μεγαλύτερος Άγιος έφτασε μέχρι την Ομόνοια (απόσταση περίπου διακοσίων μέτρων!)». Οι φοιτητές διαμαρτύρονταν και εξανίσταντο. «Τι πάθατε»; ρωτούσε ο Καθηγητής. «Τώρα γιατί όλοι μιλάτε, ενώ πριν όχι; Τόσο φτάνει ο Άγιος. Το υπόλοιπο το βάζει ο Θεός. Και αυτό που ο άνθρωπος βάζει είναι ακριβώς η ταπείνωσή του». (Παρεμπιπτόντως, συνέβη να διαβάσω στην βιογραφία του Αγίου Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτη, του νέου Αγίου της Εκκλησίας μας, ότι στην αρχή θεωρούσε πως και την ταπείνωση την βάζει ο Θεός, μέχρι που πήρε πληροφορία από την θεία χάρη ότι ισχύει το αντίθετο).
Ο Γέροντας λοιπόν ακούραστα επαναλαμβάνει ότι τόσες δεκαετίες λειτουργικής ζωής και ποιμαντικής διακονίας τον έπεισαν ότι αυτή είναι το κλειδί του Παραδείσου. «Μην φοβάσαι τον ταπεινό», έλεγε, και εξηγούσε ότι ακόμη και αν έχει ο ταπεινός κάποιες αμαρτίες, μικρές ή και μεγάλες, είναι βέβαιο ότι θα σωθεί, γιατί ο Θεός θα βρει τρόπο να τον φέρει σε μετάνοια και να τον κάνει δοχείο αρετής. Ο Θεός ελκύεται από τον ταπεινό, συγκινείται, θα λέγαμε, από την όλη στάση του, θέλει να τον αγκαλιάσει και να τον καταφιλήσει, του ετοιμάζει τον καλύτερο παράδεισο. Στο σημείο αυτό, κατ’ ανάγκην, για να μην αδικήσω τον λόγο του π. Ιγνατίου θα αναφέρω κάποια πράγματα από τα ίδια του τα γραπτά, που σχετίζονται με την ταπείνωση. Αν και δεν είναι συνήθως δικά του κείμενα, το ότι αυτός τα επιλέγει για το μεγάλο αυτό θέμα, έχει την δική του αξία.
Σημάδια της ταπείνωσης λοιπόν, λέγει ο Γέροντας (παραθέτοντας γνώμη άλλου) είναι το ότι ο ταπεινός αποδιώχνει τους επαίνους, δέχεται υποδείξεις, δεν είναι ισχυρογνώμων, αναλαμβάνει την οποιαδήποτε εργασία ευχαρίστως, είναι επιεικής στους άλλους και αυστηρός στον εαυτό του, είναι καταδεκτικός, δεν περιαυτολογεί, αναγνωρίζει την αξία των άλλων, ομολογεί τα σφάλματά του και φοβάται το Θεό. Πώς αποκτούμε όμως την ταπείνωση; Χρειάζεται, μας έλεγε, αρχικά ένας καλός πνευματικός-εξομολόγος. Δεν πρέπει να ξεχνούμε κατόπιν τους φρικτούς πόνους του Χριστού από τα καρφιά του Σταυρού (σημειωτέον ότι, όπως μου είπε ο π. Ιγνάτιος, μόνο ο Χριστός καρφώθηκε στον Σταυρό, οι δύο ληστές απλά δέθηκαν).Πρέπει μετά να θυμόμαστε ότι μας περιμένει ένας τάφος, κατόπιν να συγχωρούμε με χαρά και με την καρδιά μας τους εχθρούς μας, να κάνουμε ελεημοσύνη με πολλή αγάπη, πολύ πόνο και όσο μπορούμε περισσότερο, και να μελετάμε το Ευαγγέλιο, την Καινή διαθήκη, για να φωτιστούμε και να γνωρίσουμε τον Χριστό (αλλά και όλη φυσικά την Αγία Γραφή).
Ο κήρυκας της ταπεινώσεως δεν θα μπορούσε φυσικά να μην είναι το ζωντανό της παράδειγμα. Αρκεί μόνο να διηγηθώ κάτι μικρό: κάποια φορά λοιπόν, ανακαλύπτοντας κάποιο καλό έντυπο με υλικό κατά των Πεντηκοστιανών, συνέταξα ένα κείμενο και το πήγα στον Γέροντα για να δημοσιεύσει κάτι επί του θέματος. Ο Γέροντας, για να μην με προσβάλει, απέκρυψε ότι ήδη είχε εκδώσει κατατοπιστικότατο ολόκληρο βιβλίο με αυτό το θέμα, στο οποίο είχε πλούσιο υλικό, πολύ καλύτερο από αυτό που είχα βρει εγώ. Όταν λίγο μετά έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο του, παραξενεύτηκα. Αναρωτήθηκα γιατί δεν μου είπε τίποτε. Αλλά είναι προφανές ότι δεν ήθελε να επιδειχθεί, λέγοντάς μου «ιδού, τι εμπεριστατωμένο σύγγραμμα έχω γράψει».
Μια φορά επίσης συνέβη το εξής, πράγμα που δεν μου το αφηγήθηκε ο ίδιος, αλλά το έμαθα από κάποιο πνευματικό του παιδί, στενό του συνεργάτη: τρεις καρδιακοί φίλοι, όλοι κληρικοί, ο αοίδιμος Μητροπολίτης Πρεβέζης Μελέτιος, ο π. Π. και ο ίδιος ο π. Ιγνάτιος, περνούσαν έξω από την «Παναγούδα», το περίφημο κελί του αγίου Παϊσίου, από το οποίο διήλθε τόσος πολύς κόσμος και έφθασε να γίνει κολυμβήθρα πνευματικής αναβάπτισης του νεώτερου ελληνισμού. Ξαφνικά, ο π. Παΐσιος, χωρίς να τους έχει δει, φώναξε δυνατά: «θέλω έναν εξομολόγο». Τον ρώτησαν τότε –ήταν και οι τρεις, από όσο γνωρίσω – «ποιον θέλετε;» και είπε «τον π. Ιγνάτιο». Και ενώ ο Γέροντας δεν ήθελε, έλεγε ότι είναι ανάξιος να τον εξομολογήσει κλπ, ο π. Παΐσιος τον πίεζε, και έκανε υπακοή. Όταν γύρισε, είπε ότι δεν ήταν άξιος να εξομολογήσει έναν άγιο.
Ιδίωμα του ταπεινού, λέγει ο π. Ιγνάτιος, είναι ότι δεν κρίνει πότε κανέναν. Θυμάμαι λοιπόν ότι μια φορά του διηγήθηκα για κάποιον κληρικό, που έλεγε ότι κάποιοι νεοφανείς Άγιοι (πριν την αγιοκατάταξή τους), όπως ο π. Πορφύριος , ο π. Παΐσιος κ.λπ. δεν είναι πραγματικοί Άγιοι. Το ανέφερα στον Γέροντα, και μου είπε με απορία «καλά, αρνείται ο πατήρ τόσο μεγάλους συγχρόνους αγίους;», χωρίς όμως να προβεί σε οποιονδήποτε χαρακτηρισμό για τον κληρικό. Ωστόσο, μετά από αυτό, του διηγήθηκα ότι λίγο παρακάτω ο ίδιος κληρικός μου εξιστόρησε ότι ένας από αυτούς τους Αγίους, που τάχα δεν ήταν Άγιος, του έκανε ένα μεγάλο θαύμα. Ρώτησα τον Γέροντα, πώς αυτά τα δύο συμβιβάζονται, και μου είπε: «δεν συμβιβάζονται με τίποτε». Ωστόσο, πραγματικά ανακουφίστηκε ο Γέροντας σε σχέση με όσα έλεγε αυτός ο κληρικός, όταν τον πληροφόρησα ότι μεταξύ των άλλων, κατά την συζήτησή μας, μου είπε, ότι πάσχει κι από έναν όγκο στον εγκέφαλο. «Άρρωστος είναι ο παππούλης», είπε τότε, «μακάρι ο Θεός να τον κάνει καλά!».
