Παγκοσμιοποίηση: αξίζει να ανησυχεί κανείς;

Ζούμε σε μια κοσμογονική εποχή, την εποχή της παγκοσμιοποίησης,  με πολλές και θεμελιώδεις διαρθρωτικές αλλαγές. Οι αλλαγές αυτές έχουν επηρεάσει όλες της δραστηριότητες των ανθρώπων, των εθνών και της ανθρωπότητας ολόκληρης και δεν ξέρω αν έχουμε συνειδητοποιήσει πού οφείλονται και ποιες είναι οι επιπτώσεις στην καθημερινή μας ζωή.

Συχνά η Παγκοσμιοποίηση συγχέεται με   την Παγκοσμιότητα και ο Οικουμενισμός με  την Οικουμενικότητα. Ας δούμε όμως πρώτα  τι δηλώνουν οι όροι αυτοί.

Διαφορά παγκοσμιότητας και παγκοσμιοποίησης

Η Παγκοσμιότητα είναι ένα φαινόμενο κυρίως της εποχής μας, κατά το οποίο τα γεγονότα παίρνουν παγκόσμιες διαστάσεις, που οφείλονται στην ανάπτυξη της τεχνολογίας και ειδικότερα στην βελτίωση των τηλεπικοινωνιακών μέσων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Πρόκειται επομένως για αλλαγές φυσικές,  αναπόφευκτες και αναμενόμενες, που οφείλονται στην εξέλιξη της ζωής. Σήμερα δεν υπάρχει  γεγονός  που συμβαίνει σε κάποια γωνιά του πλανήτη και να μην γίνεται ευρέως γνωστό. Αυτό είναι και καλό και κακό.

Η Παγκοσμιοποίηση είναι η επιβολή τρόπου σκέψεως, δράσεως και ζωής από κάποιους που έχουν στα χέρια τους τα τηλεοπτικά μέσα ενημέρωσης. Πρόκειται επομένως για μια κατάσταση επιβολής, καταναγκασμού και ανελευθερίας.

Η Παγκοσμιότητα έχει θετικά στοιχεία, ενώ η παγκοσμιοποίηση παραμορφώνει, αλλοιώνει και εξαφανίζει τα θετικά στοιχεία της Παγκοσμιότητας. Για παράδειγμα η παγκόσμια ενημέρωση είναι καλή, διότι με αυτή γνωρίζουμε τι συμβαίνει σε όλο τον κόσμο. Το ίδιο και η παγκόσμια πληροφόρηση δίνει τη δυνατότητα να γνωρίζουμε  καινούργια πράγματα και να τα αξιοποιούμε. Όταν όμως η ενημέρωση και η πληροφόρηση είναι στα χέρια ολίγων ισχυρών, οι οποίοι χρησιμοποιούν τα μέσα αυτά για τη δική της ανεξέλεγκτη κερδοφορία, τότε αυτά γίνονται επικίνδυνα.

Με την Παγκοσμιότητα γίνεται επικοινωνία και διάλογος μεταξύ των λαών και των πολιτισμών τους και μπορεί ο κάθε λαός να βρει θετικά στοιχεία στον άλλον πολιτισμό, να τα υιοθετήσει, να τα  ενσωματώσει, να τα αφομοιώσει και τελικά να ωφεληθεί. Η αφομοίωση των ξένων στοιχείων είναι απαραίτητη, διότι αν τα ξένα στοιχεία είναι πολλά και δεν αφομοιώνονται, τότε επέρχεται η αλλοίωση της φυσιογνωμίας του πολιτισμού ενός  λαού με άμεση συνέπεια την υποδούλωσή του. Ο πολιτισμός είναι προϊόν δημιουργικής προσπάθειας, η οποία όμως απαιτεί κλίμα ελευθερίας. Η επιβολή στοιχείων του πολιτισμού ενός λαού σε άλλον λαό, πράγμα που γίνεται με την παγκοσμιοποίηση, δημιουργεί ένα κλίμα ανελευθερίας με αποτέλεσμα την  απουσία πολιτιστικής δημιουργίας. Με την Παγκοσμιοποίηση επικρατεί ένας πολιτισμός, ο ισχυρότερος, που είναι στα χέρια ολίγων πλουσίων, και ισοπεδώνονται όλοι οι άλλοι πολιτισμοί. Ο λαός γίνεται μάζα, που εύκολα χειραγωγείται από τους ισχυρούς της οικονομίας, όχι μόνο για να τους εκμεταλλεύονται οικονομικά αλλά και για να κατευθύνουν  τις συνειδήσεις  και τα πιστεύω τους.

Η Παγκοσμιοποίηση φέρνει, όπως είπαμε,  αλλαγές που δεν είναι φυσικές, ούτε αναπόφευκτες και αναμενόμενες, αλλά σκόπιμες και επιβαλλόμενες.  Πρόκειται δηλαδή για ένα σύστημα επιβολής σκόπιμων αλλαγών, που στοχεύουν σε κάτι. Τι είναι άραγε αυτό;  Μια πρόχειρη απάντηση είναι ότι στοχεύουν στο κέρδος. Και αν το κέρδος το μοιράζονταν όλοι οι άνθρωποι, έχει καλώς. Αν το μοιράζονται λίγοι, τότε

από εδώ αρχίζει το πρόβλημα. Οι λίγοι. Και ποιοι είναι αυτοί οι ολίγοι; Είναι οι περίφημοι γνωστοί άγνωστοι, οι αγορές, οι τράπεζες, η παγκόσμια τράπεζα,  που επιδιώκουν  τη συγκέντρωση του πλούτου  στα χέρια των ολίγων.

Διαφορά οικουμενικότητας και οικουμενισμού

          Το ίδιο σκηνικό εκτυλίσσεται και με τον Οικουμενισμό σε σχέση με την Οικουμενικότητα. Οικουμενικότητα είναι τάση, είναι ακτινοβολία μιας αρχής, μιας πραγματικότητας, που δεν επιβάλλεται αλλά τείνει να εξαπλωθεί σε όλη την οικουμένη. Πρόκειται συνεπώς για μια ελεύθερη ακτινοβολία χωρίς προσπάθεια επιβολής και καταναγκασμού. Αντίθετα ο Οικουμενισμός είναι η Παγκοσμιοποίηση με άλλο  πρόσωπο. Πλανάται και πλανά σκόπιμα τους ανθρώπους με ιδεολογήματα χωρίς στέρεες βάσεις, με ψεύτικες υποσχέσεις και επαγγελίες και παίζει και αυτός το παιχνίδι της παγκοσμιοποίησης.

Η παγκοσμιοποίηση εμπεριέχεται ως τάση στη νεωτερικότητα  από τη δεκαετία 1980. Η ανθρωπότητα μεταβαίνει από τη Βιομηχανική Εποχή στη Μεταβιομηχανική Εποχή, στη Νέα Οικονομία. Η αρχή έγινε από τις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις της Δύσης στις αρχές και στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Η χρονική αφετηρία της Παγκοσμιοποίησης ως σύγχρονου φαινομένου τοποθετείται στην οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1970 και στη συνέχεια στην άνοδο του φιλελευθερισμού ως ανερχόμενης οικονομικής θεωρίας και πολιτικής. Η περίοδος αυτή συνέπεσε χρονικά με την αποκλιμάκωση του Ψυχρού Πολέμου, ενώ η οριστική και συμβολική λήξη του με την πτώση του τείχους του Βερολίνου το 1989 σήμανε μια νέα ώθηση στις διαδικασίες της παγκοσμιοποίησης.

Η Παγκοσμιοποίηση δεν είναι παρά η φυσική συνέπεια του Διαφωτισμού, όπου ο άνθρωπος χρησιμοποιούσε τη γνώση για την κερδοφορία.  Για να καταλάβουμε το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης  πρέπει να αναφερθούμε σε δυο βασικά χαρακτηριστικά του δυτικού πολιτισμού:

1. Η σύνδεση της γνώσης με την παραγωγή: Είναι πολύ φυσικό μια τέτοια νοοτροπία να δίνει προτεραιότητα στην οικονομία και όχι  στον πολιτισμό. Όλα σε μια τέτοια νοοτροπία οδηγούν στη λογική της ελεύθερης οικονομίας, με βασική δυναμική τη διαρκή κερδοφορία.
2. Αυτή η υπερτίμηση της νόησης, που οδήγησε στην πεποίθηση ότι η γνώση δίνει δύναμη στον άνθρωπο, δημιούργησε την τεχνολογία με σκοπό την κερδοφορία  γι’ αυτό και το μεγαλύτερο θύμα της τεχνολογίας είναι ο άνθρωπος  και το φυσικό περιβάλλον. Ας αναφέρουμε την τοποθέτηση του π. Γεωργίου Μεταλληνού στο θέμα αυτό:

«Ἡ ἐπιστημονικὴ ἐπανάσταση τοῦ 17ου αἰῶνα στὴ Δυτικὴ Εὐρώπη συνέβαλε στὴ διάσταση τῶν χώρων πίστης καὶ γνώσης.  Απὸ τὴ νέα φιλοσοφία (θετική) γίνονται δεκτὲς μόνο οἱ ἀλήθειες ποὺ ἐπιβεβαιώνονται ἀπὸ τὸν ὀρθὸ λόγο (νοησιαρχία). Τὰ ἐκκλησιαστικὰ ὅμως δόγματα (π.χ. τριαδικότητα Θεοῦ, ἐνσάρκωση, «ἐν Χριστῷ» σωτηρία κ.τ.ὅ.). ἀπορρίπτονται από την λογική.  Πρόκειται γιὰ τὴ «φυσικὴ» (λογικὴ) θρησκεία, ποὺ ἀπὸ πλευρᾶς πατερικότητας ὄχι μόνο δὲν διαφέρει ἀπὸ τὴν ἀθεΐα, ἀλλ᾿ εἶναι ἡ χειρότερη μορφή της. Ἡ ἀπόρριψη τῆς «πίστης» εἶναι λιγότερο ἐπικίνδυνη ἀπὸ τὴ διαστρέβλωσή της». (Από το βιβλίο του π. Γ. Μεταλληνού, Σχέσεις και Αντιθέσεις, 8^ο κεφάλαιο)

(Συνεχίζεται)