Ο άγιος Νεκτάριος και ο μοναχισμός

Σπουδαία παράλειψη θα ήταν εάν δε γίνονταν λόγος για την ποιμαντική μέριμνα που είχε επιδείξει ο άγιος Νεκτάριος για τον μοναχισμό. Η μοναχική πολιτεία ήταν πόλος έλξης για εκείνον και δεν έκρυψε ποτέ το ενδιαφέρον του για το αγιασμένο μοναχικό σχήμα. Έχοντας  και ο ίδιος τη μοναχική ιδιότητα συναισθάνονταν τόσο το μέγεθος της αποστολής του μοναχισμού όσο και τις πνευματικές και υλικές ανάγκες που κατά καιρούς είχαν οι μοναχοί, για την κάλυψη των οποίων φρόντιζε ποικιλοτρόπως.   

Είναι αξιοσημείωτο ότι, ενώ ο άγιος Νεκτάριος μόνο τρία έτη κατά την νεότητά του μόνασε σε κοινόβιο, εν τούτοις γνώριζε τον σκοπό και τους όρους της μοναχικής πολιτείας και μιλούσε εκ πείρας για τους αγώνες του μοναχισμού^[1]. Τα τρία χρόνια εκούσιου εγκλεισμού στην Ι. Μ. της Χίου υπήρξε γόνιμο χρονικό διάστημα από απόψεως αποκτήσεως πνευματικών εμπειριών^[2]Ο ίδιος ξεκίνησε τους ασκητικούς αγώνες ως μοναχός στη Νέα μονή της Χίου σε ηλικία 30 ετών όπου παρέμεινε επί 8 χρόνια από το 1873-1881. Η σταδιοδρομία του ως κληρικός δεν μείωσαν τις μοναστικές του εφέσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι και μέσα στον κόσμο ζούσε ως αληθινός μοναχός,νήστης και προσευχόμενος. Είναι πασιφανής η μοναστική του εμπειρία γεγονός που αποδεικνύεται τόσο από την αλληλογραφία[3] και τις σχέσεις του με ασκητές πατέρες του αγίου Όρους όπως αυτή με του Δανιήλ Κατουνακιώτη και με την ίδρυση εκ μέρους του γυναικείου ησυχαστηρίου στην Αίγινα αλλά και από τα συγγράματά του.

Σύμφωνα με το πνεύμα της Καινής Διαθήκης, το χάρισμα της πνευματικής πατρότητας μεταδίδεται συνδυασμένο με το χάρισμα της ιεροσύνης. Οι επίσκοποι πρώτα και οι πρεσβύτεροι έπειτα ασκούν το χάρισμα αυτό. Ιδιαίτερα ανθεί στο χώρο του μοναχισμού, όπου όχι μόνο οι έχοντες ιεροσύνη, αλλά και οι απλοί μοναχοί αξιώνονται αυτού του χαρίσματος. Οι μοναχοί χωρίζονται του κόσμου για να ζήσουν τελειότερα την χριστιανική ζωή και άρα έχουν περισσότερη ανάγκη της χειραγωγίας πνευματικού πατέρα[4].

Έβλεπε λοιπόν ο θεοφόρος ιεράρχης στον παραδοσιακό μοναχισμό μια οδό πνευματικής τελειότητας, που όμως το αποτέλεσμα προσδιορίζει η προαίρεση και οι δυνατότητες του καθενός. Όπως επίσης έβλεπε ότι οι μοναχοί, αν δεν προσέξουν και δεν αγωνισθούν, μπορεί να καταντήσουν πτώματα ηθικά και να διασύρουν έτσι και το μοναχισμό και την Εκκλησία.^[5]

Ο άγιος Νεκτάριος ανανεώνει στον αιώνα μας το χάρισμα της πνευματικής πατρότητας, γενόμενος μιμητής του Κυρίου, των αγίων Αποστόλων και των αγίων Πατέρων. Δεν είναι υπερβολή, εάν χαρακτηρίσουμε τον άγιο Νεκτάριο ως τον τέλειο πνευματικό πατέρα των μοναζουσών της υπ’ αυτού ιδρυθείσας Μονής της Αγίας Τριάδος. Είναι πραγματικά ευτυχές το γεγονός ότι σώζονται οι επιστολές προς τις αδελφές της Μονής στις οποίες διαφαίνεται το πατρικό του ενδιαφέρον και η ποιμαντική του μέριμνα εν γένει^[6].

Δεν αποτελεί κάτι ξέχωρο από το γενικότερο πλαίσιο του ποιμένα ο μοναχισμός[7]. Είναι ένας ακόμη διαφορετικός μεν χώρος εκδήλωσης των ποιμαντικών του ενεργειών[8]. Η πατρική αγάπη του αγίου δεν εξαντλείται στην πνευματική καθοδήγηση των μοναζουσών. Αγκαλιάζει όλες τις ανάγκες τους. Ο σοφός Ιεράρχης ασχολείται με την διατροφή, την ένδυση, την υγιεινή τους κατάσταση, το εργόχειρο, τις οικοδομές, τους κήπους, το πηγάδι, τους συγγενείς τους, τις επισκέπτριες της Μονής. Και όταν αργότερα θα παραιτηθεί από την Διεύθυνση της Ριζαρείου και θα εγκαταβιώσει στην Μονή, θα επιδιορθώνει και τα υποδήματά τους.

Χαρακτηριστική είναι η μέριμνα του αγίου για τους πατέρες του Αγίου Όρους. Μεγάλη ήταν η επιθυμία του, να τους βοηθήσει ποικιλοτρόπως, είτε υλικά είτε πνευματικά, γεγονός που μαρτυρείται από την αλληλογραφίαπου διατηρούσε με τον π. Δανιήλ τον Καντουνακιώτη[9].

Υποσημειώσεις:

[1]Καψάνη Γ., «Ο άγιος Νεκτάριος ως πνευματικός πατήρ των μοναχών»,στο Άγιος Νεκτάριος ο πνευματικός, ο μοναστικός, ο εκκλησιαστικός ηγέτης, Πρακτικά Διορθοδόξου Θεολογικού Επιστημονικού Συνεδρίου επί τη εκατονπεντηκοταετηρίδα (1846-1996) από της γεννήσεως του αγίου Νεκταρίου (Αίγινα 21-23 Οκτωβρίου 1996), εκδ. Ιερά Μητρόπολη Ύδρας, Σπετσών, Αιγίνης, Ερμιονίδος και Τροιζίνας, Ιερά Μονή Αγ. Τριάδος (Αγ. Νεκταρίου) Αιγίνης, Αθήνα 2000, σ. 175

[2]Θεόκλητου Διονυσιάτη, Ο άγιος Νεκτάριος ο θαυματουργός, εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη»  Θεσσαλονίκη 1979, σ. 22.

[3]Ζήση Θ., Άγιος Νεκτάριος, Δανιήλ Καντουνακιώτης, Δύο μεγάλες μορφές του αιώνα μας. Αναφορά στην αλληλογραφία τους, (Επιμέλεια – Εισαγωγή), εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου Μοναστικής Αδελφότητος Δανιηλαίων, Άγιον Όρος 1997, σ. 59.

[4]Καψάνη Γ., «Ο άγιος Νεκτάριος ως πνευματικός Πατήρ των μοναχών…», όπ. π., σ.178.

[5]Θεόκλητου Διονυσιάτη, Ο άγιος Νεκτάριος ο θΖήσηαυματουργός,όπ. π., σ. 312-313.

[6]Καψάνη Γ, όπ. π., σ. 175-6.

[7]Δημητρακόπουλου Σ., Ο άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως, Η πρώτη αγία μορφή των καιρών μας – Η ιστορική βιογραφία βασισμένησε αυθεντικές πηγές, εκδ. Παρρησία, Αθήνα 2014, σ. 62.

[8]Ζήση Θ., «Το πρόσωπο και το έργο του αγίου Νεκταρίου», στο Άγιος Νεκτάριος ο πνευματικός, ο μοναστικός, ο εκκλησιαστικός ηγέτης, Πρακτικά Διορθοδόξου Θεολογικού Επιστημονικού Συνεδρίου επί τη εκατονπεντηκοταετηρίδα (1846-1996) από της γεννήσεως του αγίου Νεκταρίου (Αίγινα 21-23 Οκτωβρίου 1996), εκδ. Ιερά Μητρόπολη Ύδρας, Σπετσών, Αιγίνης, Ερμιονίδος και Τροιζίνας, Ιερά Μονή Αγ. Τριάδος (Αγ. Νεκταρίου) Αιγίνης, Αθήνα 2000, σ. 44.

[9]Ζήση Θ., «Η αλληλογραφία του αγίου Νεκταρίου με τον αγιορείτη Γέροντα Δανιήλ Καντουνακιώτη», στο Άγιος Νεκτάριος ο πνευματικός, ο μοναστικός, ο εκκλησιαστικός ηγέτης, Πρακτικά Διορθοδόξου Θεολογικού Επιστημονικού Συνεδρίου επί τη εκατονπεντηκοταετηρίδα (1846-1996) από της γεννήσεως του αγίου Νεκταρίου (Αίγινα 21-23 Οκτωβρίου 1996), εκδ. Ιερά Μητρόπολη Ύδρας, Σπετσών, Αιγίνης, Ερμιονίδος και Τροιζίνας, Ιερά Μονή Αγ. Τριάδος (Αγ. Νεκταρίου) Αιγίνης, Αθήνα 2000, σ. 155.