Πρωτοπρεσβύτερος π. Ιωάννης Μαρκάκης (†): Η ενσάρκωση της ελεημοσύνης

«Μακάριοι οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται» (Ματθ. 5, 7).

Τα λόγια αυτά, από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, ταιριάζουν απόλυτα σε μία Ιερατική μορφή, η οποία ξεχώρισε μέσα από παλαιούς και σύγχρονους Κληρικούς του 21^ο αιώνα. Ένας κληρικός που και το όνομά του ακόμα, Ιωάννης, δώρο Θεού δηλαδή, άφησε το αποτύπωμά του σε εμάς που τον γνωρίσαμε.

Βιώσαμε μαζί του τι εστί Ιερωσύνη και ποιο είναι το έργο του κάθε Ιερέα. Κυρίως, όμως, για τις επόμενες γενιές, να εντρυφήσουν στο θεάρεστο έργο του, να μάθουν ποιος ήταν ο συγκεκριμένος κληρικός, να ακολουθήσουν το παράδειγμά του και να γίνουν μάρτυρες του μεγάλου έργου του.

Έτσι, λοιπόν, συμπληρώθηκαν τρία χρόνια από την ημέρα εκείνη, την 16^η Δεκεμβρίου 2020, όπου σίγησε η φωνή του «Ιερέα των Φτωχών», του Ιερέα, του οποίου την ψυχή κράτησε στα φτερά της η «Βασίλισσα των Αρετών», η Ελεημοσύνη. Σκόρπισε στους ενδεείς και πένητας την καρδιά του με το ένδυμα της φιλανθρωπίας και της αγάπης. Μία φωνή που επι 50 και πλέον χρόνια ήταν χαρακτηριστική και αφύπνιζε συνειδήσεις, οδηγούσε ταλαιπωρημένες ψυχές, οι οποίες έψαχναν να βρουν την πηγή, για να ξεδιψάσουν από το γάργαρο νερό του Ευαγγελίου και να τις οδηγήσει με τη Χάρη του Θεού εις νομάς σωτηρίους.

Ο μακαριστός Πρωτοπρεσβύτερος, π. Ιωάννης Μαρκάκης, καταγόμενος από το Ηράκλειο της Κρήτης, γεννήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 1934. Ήταν έγγαμος Κληρικός με τρία παιδιά. Τον Κωνσταντίνο, τον Αντώνιο και την Μαρία.

Από μικρό παιδί διακρινόταν για την αγάπη του στα βιβλία, και για την βοήθεια του πλησίον. Έλεγε ο ίδιος χαρακτηριστικά: Όταν ήμουν παιδί, ενώ τα παιδιά της ηλικίας μου έπαιρναν μπισκότα, σοκολάτες και καραμέλες, εμένα μου άρεσε με τα χρήματα που μου έδινε η μητέρα μου να αγοράζω βιβλία.

Από αυτό το λόγο του μακαριστού καταλαβαίνει κάποιος την εξέλιξη που θα είχε η πορεία της ζωής του. Και πραγματικά, ο Ιωάννης, όπως ήταν το βαπτιστικό του όνομα, αξιοποίησε το χρόνο της ζωής του από μικρό παιδί και αργότερα νεώτερος στην ηλικία βίωνε στο χώρο της Εκκλησίας την εν Χριστώ ζωή.

Μέσα από τα μυστήρια, Εξομολόγηση, Θεία Λειτουργία, Θεία Κοινωνία, αλλά και μέσα από τα Κατηχητικά, τις Ομάδες, τις Κατασκηνώσεις, τις εκδρομές, τις εξορμήσεις στα νοσοκομεία, στα Φιλανθρωπικά Ιδρύματα, στους Ενοριακούς Εράνους, στις Φυλακές κ.α., καλλιεργούσε τα ιδιαίτερα χαρίσματα που του έδωσε ο Θεός και κυρίως μετέδιδε τη χαρά και την ελπίδα σε όλους τους ανθρώπους. Αυτές οι επισκέψεις σε όλες αυτές τις Κοινωνικές Δομές, που προαναφέραμε, και, ιδιαιτέρως, τα Φιλανθρωπικά Ιδρύματα, του έγιναν πηγή έμπνευσης, ώστε το 1968 να ιδρύσει εκ θεμελίων τον Φιλανθρωπικό Σύλλογο «Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων» και να γίνει ο πρώτος Πρόεδρος του Συλλόγου.

Ο Ιωάννης Μαρκάκης, εμπνευσμένος από τη ζωή και το έργο του Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος, ξεκινάει με ζήλο, με την φώτιση του Αγίου Πνεύματος και την ευλογία του Πνευματικού του Πατέρα, το θεάρεστο έργο της διακονίας και βοήθειας στους πάσχοντας συνανθρώπους του, που τόσο πολύ αγάπησε και αφοσιώθηκε μέχρι το τέλος της επι γης πορείας του. Ενδεικτικό είναι να αναφέρουμε ότι η αγάπη του για τον πάσχοντα άνθρωπο εκδηλωνόταν σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του.

Πολλές φορές το προσωπικό του γραφείο στον Σύλλογο γινόταν ο τόπος της ξεκούρασής του, γιατί καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας ο χρόνος του ήταν ελάχιστος λόγω υποχρεώσεων και έκτακτων ζητημάτων που έπρεπε να τακτοποιηθούν την ίδια ημέρα.

Σε βάθος χρόνου, ο Σύλλογος έγινε γνωστός λόγω της τεράστιας βοήθειας που προσέφερε από οικονομικής και υλικής πλευράς σε όλη τη Κρήτη, αλλά και σε άλλες πόλεις της Ελλάδος, ώστε πάρα πολλοί άνθρωποι, κατά κοινή ομολογία, να χαρακτηρίσουν τον Σύλλογο μία μικρή «Βασιλειάδα».

Καθώς περνούσαν τα χρόνια και το έργο του Συλλόγου επεκτεινόταν, ο Ιωάννης είχε μέσα στην καρδιά του τη φλόγα της Ιερωσύνης να σιγοκαίει από μικρό παιδί. Μετά από ένα όραμα που είδε σχετικά με τον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα, σε ηλικία 40 ετών και σε συμφωνία με την σύζυγό του, Ευαγγελία Κυριακάκη, το όνειρό του παίρνει σάρκα και οστά.

Ο Ιωάννης, την 23^η Δεκεμβρίου 1980, ημέρα της εορτής των εν Κρήτη 10 μαρτύρων, χειροτονείται Διάκονος και την επομένη ημέρα, 24^η Δεκεμβρίου, χειροτονείται Πρεσβύτερος.

Από την ημέρα της χειροτονίας του, ο π. Ιωάννης πλέον, με περισσότερο ζήλο και αφοσίωση, αφιερώνει όλη την ύπαρξή του στο φιλανθρωπικό έργο. Το έργο του Συλλόγου εκτοξεύεται ακόμα περισσότερο και γίνεται αντιληπτό, με αποτέλεσμα η ζήτηση βοήθειας από ανθρώπους και από άλλους Συλλόγους να είναι και από άλλα μέρη της Ελλάδος. Για να μπορέσουμε να καταλάβουμε το εύρος του φιλανθρωπικού έργου, αρκεί να ανοίξουμε το βιβλίο που είχε εκδόσει ο Σύλλογος για τα 40 χρόνια δράσης του. Εκεί παρατηρούμε τους τομείς δραστηριοτήτων:

• Τμήμα Αιμοδοσίας (Προσέφερε πάνω από 20.000 φιάλες αίμα).
• Τομέας Φυλακών.
• Τομέας Επισκέψεως Νοσοκομείων και Ασθενών κατ’ οίκον.
• Τομέας Πρόνοιας Συλλόγου – Διαπίστωση Αναγκών για Παροχή Βοήθειας.
• Τομέας Εύρεσης Οικονομικών Πόρων.
• Τομέας Καθαριότητας Ναού και Κτηρίων.
• Τομέας Δημοσίων Σχέσεων.
• Τομέας Φιλοξενίας στο Κτήριο του Συλλόγου.
• Τομέας Μεταφοράς Πραγμάτων.
• Τομέας Συμφιλίωσης και Ειρήνευσης Οικογενειών.
• Τομέας Εύρεσης Εργασίας.
• Τομέας Οργάνωσης Εράνου.
• Τομέας Αντιαιρετικού Αγώνα.
• Φιλικοί Κύκλοι Ανδρών – Γυναικών.
• Κατηχητικά των Τριών Βαθμίδων (Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο).
• Ομάδες Φοιτητών.
• Ομιλίες.
• Εορταστικές Εκδηλώσεις Κατηχητικών Σχολείων.
• Κατασκηνώσεις.
• Εκδρομές.

Και πραγματικά αυτό το διαπιστώσαμε στην πράξη, αλλά και σε μία συνέντευξη που έδωσε σε μία εφημερίδα ο π. Ιωάννης λέγοντας: Έχουμε σταθμό αιμοδοσίας όλο το εικοσιτετράωρο στο Κρατικό Νοσοκομείο Ηρακλείου. Επίσης, έχουμε βοηθήσει να σπουδάσουν πολλά παιδιά, πληρώνουμε ακόμα ενοίκια, βγάζουμε χρέη, ενώ το αυτοκίνητό μας έχει γίνει ουσιαστικά ασθενοφόρο, αφού μεταφέρουμε αρρώστους στα νοσοκομεία. Και προσθέτει: Ένας άνθρωπος που είναι μόνος του και δεν έχει πού την κεφαλήν κλίνη απευθύνεται σε εμάς, του κλείνουμε ραντεβού και τον πάμε στον γιατρό. Ακόμα, έχουμε συνεργασία με ομάδα γιατρών όλων των ειδικοτήτων για δωρεάν εξετάσεις, χωρίς να περιμένει κάποιος ραντεβού στο νοσοκομείο. Επιπλέον, και συνεργεία υδραυλικών και ηλεκτρολόγων, που δωρεάν πηγαίνουν σε ένα σπίτι, σε μια οικογένεια, η οποία δεν έχει χρήματα, για να επιδιορθώσουν μια βλάβη. Η προσπάθειά μας είναι πολύ οργανωμένη και η εμπειρία μας μας έχει διδάξει πολλά. Δεν μπορώ, λοιπόν, να βάλω κάτι από αυτά που έχουμε ζήσει πρώτο ή δεύτερο, είναι συνολική η εικόνα. Για παράδειγμα, θυμάμαι που επισκεφθήκαμε σε ένα χωριό μια οικογένεια που είχε 9 παιδιά και οι δύο γονείς, έντεκα άνθρωποι, με πολλά προβλήματα. Έτρεχε το νερό της τρύπιας στέγης στα κεφάλια τους. Έπρεπε να κάνω 40 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο, για να βάλω συνεργεία και να κάνουμε δωρεάν μια στέγη, καλύπτοντας 80 τετραγωνικά μέτρα σπιτιού. Όλα έγιναν με προσωπική εργασία των μελών του Συλλόγου «Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων» και με υλικά που κάποια ήταν δωρεάν και κάποια άλλα τα αγοράσαμε.

Παρατηρώντας όλους αυτούς τους τομείς δράσης του Συλλόγου, αλλά και από το απόσπασμα της συνέντευξής του στην εφημερίδα, καταλαβαίνει κάποιος ότι ο π. Ιωάννης είχε ανοιχτό πνεύμα, διοικητικό και ενωτικό χάρισμα, διορατικότητα που τον διέκρινε την εποχή εκείνη, ώστε να μπορέσει να οργανώσει μαζί με το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο, αλλά και με τα υπόλοιπα Διοικητικά Συμβούλια του Συλλόγου, όλο αυτό το πολύπλευρο έργο ζωής και μέριμνας για τον πλησίον.

Η επιρροή του π. Ιωάννη στους ανθρώπους ήταν τόσο έντονη, ώστε η ανταπόκριση αυτών που ήθελαν να γίνουν μέλη του Συλλόγου και να βοηθήσουν στο φιλανθρωπικό έργο είχε φτάσει τους 2.500 εθελοντές. Ιδιαιτέρως, οι εθελοντές, εκτός από τους τομείς του Συλλόγου που προαναφέραμε, βοηθούσαν και στη συλλογή τροφίμων που προσέφερε ο Σύλλογος όλο το χρόνο. Ιδιαιτέρως, όμως, την περίοδο των Χριστουγέννων και το Πάσχα, προετοίμαζαν 750 δέματα για 250 οικογένειες, οι οποίες είχαν απόλυτη ανάγκη, κατόπιν έρευνας. Έλεγε ο π. Ιωάννης: Προσπαθούμε να ανακαλύψουμε το σιωπηλό πόνο, τον αξιοπρεπή πόνο, τον πόνο που δεν απλώνει το χέρι.

Πάντοτε χαμογελαστός, ακούραστος, δίπλα στον κάθε δοκιμαζόμενο άνθρωπο, να απλώνει χέρι ικεσίας και φιλανθρωπίας, να κάνει το χρέος του ως καλός ποιμένας και οικονόμος των μυστηρίων του Θεού και των ανθρώπων. Όπως έλεγε και ο ίδιος χαρακτηριστικά: Εγώ κάνω το χρέος μου, το καθήκον μου, δεν αισθάνομαι ότι κάνω κάτι παραπάνω από αυτό. Στην εποχή μας, συνέχιζε, έχουμε πολλούς επαίνους για το έργο μας, πολλά μπράβο, αλλά δυστυχώς το χέρι δεν μπαίνει στην τσέπη. Από την άλλη, θα πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι η πίστη άνευ έργων νεκρά εστί (Ιακ. 2, 26).

Προσφερόταν αθόρυβα, ενοχλείτο ευχαρίστως, άκουγε ακούραστα, υποβαλλόταν σε θυσία κι έβρισκε χίλιους τρόπους, για να γεμίσει το ταμείο του Συλλόγου, για να το αδειάσει αμέσως εκεί που υπήρχε ανάγκη. Έλεγε ο ίδιος συγκεκριμένα: Όταν βλέπεις έναν αναγκεμένο άνθρωπο στην οδό Πεζοδρομίου 9, τι πρέπει να κάνεις; Επισκέπτομαι την οικογένεια και τους λέω: Κάντε μου έναν καφέ παιδιά. Τότε βλέπεις ότι δεν έχουν ζάχαρη. Ζητάς μια χαρτοπετσέτα και σου φέρνουν πετσέτα φαγητού. Δεν καταλαβαίνες από αυτά ότι πρέπει να βοηθήσεις;

Ο π. Ιωάννης, ένας άνθρωπος  συντονισμένος στα μηνύματα του ουρανού, δεν επέτρεψε στον εαυτό του την ολιγωρία, την αναβολή και την ξεκούραση. Αντιθέτως, προσέφερε ακούραστα τις γνώσεις του, την εμπειρία του και την πνευματική του τροφή σε όσους την είχαν ανάγκη, όπως χαρακτηριστικά τόνισε η Ηρακλειώτισσα, κ. Ελένη Μεταξάκη, μέλος του Φιλανθρωπικού Συλλόγου.

Βλέποντάς τον, είχες την εντύπωση ότι έζησε στην εποχή των μεγάλων Πατέρων των πρώτων αιώνων της Εκκλησιαστικής ιστορίας μας. Βγήκε μέσα από τα σπλάχνα τους και μεταμόρφωσε στα 86 χρόνια της επι γης πορείας και παρουσίας του,  την Εκκλησιαστική ιστορία της Κρήτης. Μία ιστορία, η οποία χαράχτηκε με τα πνευματικά και φιλανθρωπικά κατορθώματά του και με την κοινωνική του δράση σε χώρους και κόσμους αφιλόξενους.

Σε κανέναν άνθρωπο δεν αρνήθηκε να προσφέρει τη βοήθειά του. Όπως έλεγε ο ίδιος: Πενήντα ολόκληρα χρόνια, δεν αρνήθηκα ποτέ σε κανέναν τη βοήθειά μου, όποιος και να ήταν αυτός. Γι’ αυτό και τα χέρια του ποτέ δεν ήταν κλειστά, γιατί η Βασίλισσα των Αρετών, η Ελεημοσύνη, του έμαθε να τα έχει πάντα ανοιχτά. Γι’ αυτό και έλεγε: Ο άνθρωπος δεν γίνεται φτωχότερος με την ελεημοσύνη.

Ήταν μια καρδιά ο π. Ιωάννης, που αγαπούσε όλους τους ανθρώπους ανεξαιρέτως, μικρούς και μεγάλους. Που ήξερε πάντα να συγχωρεί, γιατί χωρούσε τους πάντες, κυρίως όμως, τους  αχαρίστους ευεργετηθέντες, οι οποίοι δεν ήταν και λίγοι.

Λίγο πριν κλείσουμε την ταπεινή μας αναφορά για το έργο του μακαριστού π. Ιωάννη Μαρκάκη, το οποίο ήταν πολύπλευρο για πάνω από 50 ολόκληρα χρόνια, θα πρέπει σε τούτο το σημείο να διευκρινίσουμε ότι εμείς γνωρίζουμε ένα μέρος του έργου του. Υπάρχει, όμως, και η κρυφή πλευρά του, που μπορεί στους περισσοτέρους μας να είναι άγνωστη, αλλά είναι γνωστή κατά Θεόν.

Εν κατακλείδι,

Ο π. Ιωάννης, ο καλός αυτός άγγελος των φτωχών και δυστυχούντων συνανθρώπων μας, έφυγε από τούτο τον κόσμο. Η ευαίσθητη και αγία ψυχή του βρίσκεται πλέον μεταξύ των Αγίων. Βρίσκεται στον προστάτη Άγιό του, τον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα, που τόσο πολύ αγάπησε και προσπάθησε να τον μιμηθεί σε έργα αγάπης και κυρίως στην ελεημοσύνη.  Ήρθε στη ζωή αυτή, για να μας δώσει ζωή από τη ζωή του. Να γεμίσει τη ζωή μας με νόημα και σκοπό, αφού τις περισσότερες φορές βιώνουμε το πνευματικό κενό και την ανυπαρξία μας.

Ήρθε, για να αποκαλύψει εις εαυτόν και άλλους την αφετηρία και το τέρμα του σε ένα κόσμο ασυμβίβαστο με την Ευαγγελική διδασκαλία. Να γίνει αιτία, κάποιοι βλέποντάς τον, να σαγηνευθούν από το παράδειγμά του και να ακολουθήσουν τη δική του πορεία. Μία πορεία ανιδιοτελούς προσφοράς. Μία πορεία μαρτυρίου και μαρτυρίας. Γι’ αυτό και ο σταυρός που βρίσκεται επάνω στον τάφο του ομολογεί μία αλήθεια:                              Ο άνθρωπος αυτός σήκωσε τον σταυρό του βαδίζοντας 50 χρόνια με τον σιωπηλό και αξιοπρεπή πόνο, ο οποίος ήταν μια πορεία αληθινής αγάπης προς τον πάσχοντα άνθρωπο.

π. Ιωάννη, ας είναι αιωνία σου η μνήμη!