Αγία Φιλοθέη, Μέσα στον αιώνα του σκότους, της φοβερή σκλαβιάς είχε ανατείλει ένας ήλιος!

Αγία Φιλοθέη. Φορητή εικόνα διά χειρός Φωτίου Κόντογλου από στον ομώνυμο Ι.Ν. Φιλοθέης Αττικής

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Η αγία Φιλοθέη η προστάτις των Αθηνών

Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=393076

Έκτισε και το σπίτι της μοναστήρι, κελλιά, έχτισε γύρω και ξενοδοχείο και εστιατόριο και εκπαιδευτήριο και βιοτεχνικό εργαστήρι. Όλα μαζί. Δεν είναι μόνο η ψυχή μας στην Ορθοδοξία. Είναι όλα!

Τα καταφάσκει όλα, καταφάσκει τον όλο άνθρωπο η Ορθοδοξία. Γι’ αυτό λέμε και στη λειτουργία και στις ακολουθίες, «εαυτούς και αλλήλους… και πάσαν την ζωήν ημών» -δεν λέει την «ψυχήν ημών»- την «ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα».

Έχτισε ναό για τη λατρεία, κελλιά να μένουν οι καλόγριες και η ίδια, ξενώνα να μένουν οι ξένοι, οι περαστικοί, οι κατατρεγμένοι, τα κορίτσια εκείνα τα ωραία που τα κυνηγούσαν οι Τούρκοι, και όποιοι άλλοι, εστιατόριο να τρώνε: τις πρώτες και βασικές ανάγκες του ανθρώπου. Όταν έχει κανείς να φάει ψωμάκι, να βάλει ένα ρούχο επάνω του και να κοιμηθεί κάπου, «έχοντες διατροφάς και σκεπάσματα, τούτοις αρκεσθησόμεθα» λέει ο απόστολος Παύλος στον Τιμόθεο. Και μετά [φρόντισε για τα] γράμματα, εκπαιδευτήριο.

Και μάλιστα, το ‘χαμε πεί και πέρσι ή πρόπερσι δεν ενθυμούμαι, η αγία Φιλοθέη η Αθηναία, η ανδρεία και μεγάλη αυτή γυναίκα και κυρά έφτιαξε το πρώτο σχολείο θηλέων στον κόσμο. Τόσο προοδευτική, έξυπνη και δυναμική και τόσο φωτισμένη ήτανε!

Και έφτιαξε και βιοτεχνικό εργαστήρι, όπου μάθαιναν τα κορίτσια υφαντική και πλεκτική κυρίως. Δηλαδή, τι ήταν το μοναστήρι, ήταν ένα χωριό, μια μικρή πόλις. Τα είχε όλα. Λειτουργούσαν όλα και θεράπευε όλες τις ανάγκες του ανθρώπου. Αυτό έγινε στην αρχή. Ύστερα πλήθυναν οι καλόγριες.

Πολλές Αθηναίες αποφάσισαν να μονάσουν μιμούμενες την αγία Φιλοθέη και προσφέροντας τις περιουσίες τους, όπως κι εκείνη, στη Μονή. Και μαζεύοντας λοιπόν τα ελέη των ανθρώπων και των χριστιανών η αγία, είχε μια περιουσία μεγάλη.

Και τι έκαμε; Δεν έκανε μετοχές -πώς τα λένε- αλλά μετόχια. Ούτε άυλους τίτλους είχε. Μετόχια.

Είναι ο άγιος Ανδρέας, κοντά στο άσυλο των ανιάτων, που ‘ναι ο πατέρας Γαβριήλ [ο μακαριστός Αρχιμανδρίτης π. Γαβριήλ Τσάφος (1944-2018)], ο γέροντας, εκεί τόση καλή δουλειά κάνει και τόσοι άλλοι πατέρες, και εδώ στον άγιο Νικόλαο και παντού.

Πολλή εργασία γίνεται από τους πατέρες και στις ενορίες. Αυτό σκεπτόμουν προχθές. Λέω: «Γιατί να φοβούμεθα, βρε παιδιά; Πολλή εργασία γίνεται. Εργάζεται η Εκκλησία, εργάζεται ο κλήρος, εργάζεται ο λαός». Να, τόσοι είμαστε εδώ πέρα και ακούμε τόσα πράγματα και τα μεταφέρουμε και στους άλλους. Και τούτο δεν είναι τίποτε. Φαντασθείτε λοιπόν πόσοι και πόσοι!

Έφτιαξε λοιπόν κι εκεί μετόχι στο όνομα του αγίου Ανδρέου. Και στην Καλογρέζα ακόμη. Το όνομα «Καλογρέζα» στα αρβανίτικα σημαίνει «καλογριά». Και στο Ψυχικό και στη Φιλοθέη και στην Όμορφη Εκκλησιά. Και με την μονή Πεντέλης μάλωσε κάποτε για τα χτήματα και πάτησε πόδι η αγία και είπε θα τους τα πάρω και τους τα πήρε! Τα γράφει ο Καμπούρογλου στην ιστορία των Αθηνών. Και έφτασε μέχρι την νήσο Κέα, τη Τζιά, κι έφτιαξε κι εκεί μετόχι.

Κι όσες κοπέλες κινδύνευαν εδώ τις έστελνε κρυφά εκεί και μόναζαν. Και βοήθησε και εκεί τους ανθρώπους. Και μάλιστα, όχι μόνο τους ορθοδόξους· όποιοι είχαν ανάγκη κι έτρεχαν κοντά της τους βοηθούσε η αγία. Ήταν Τούρκοι, ήταν Φράγκοι – ήταν οτιδήποτε -τους βοηθούσε, τους σπλαχνιζότανε.

Και βλέπουμε λοιπόν μέσα στον 16ο αιώνα, στον αιώνα του σκότους, της σκλαβιάς της μεγάλης και φοβερής, να έχει ανατείλει ένας ήλιος, ένα αστέρι, ένα φως από το πρώτο Φως -το Χριστό μας- η αγία και να φωτίζει με τη ζωή και τη χάρη της, με τα έργα και τα θεόπνευστα λόγια, με τις προσπάθειές της και με τα έργα της, τι να φωτίζει, την Αθήνα και τα πέριξ.

Και έγινε η Αθήνα από την Φιλοθέη περιώνυμος! «Αθηναίων η πόλις η περιώνυμος» όπως λέει και το απολυτίκιο. Δηλαδή τ᾽ όνομά της εβγήκε στα πέριξ. Δηλαδή ξακουστή!

Κάποτε οι Τούρκοι είχαν φέρει από τις εκστρατείες τους που έκαναν στα πέριξ πολλές ωραίες γυναίκες αιχμάλωτες. Και ήθελαν να τις χρησιμοποιήσουν για όλα όσα χρειάζονταν. Η αγία στενοχωρήθηκε πάρα πολύ. Προσευχόταν γι’ αυτές τις ψυχές -χάνεται η ψυχή έτσι, χάνεται ο Ελληνισμός που θα αναγκάζονταν να γίνουν μουσουλμανίδες. Κι αυτό την πονούσε πάρα πολύ την αγία.

Έπεσε σε προσευχή μεγάλη, καθώς και οι αδελφές και όλες οι ψυχές που ήσαν εκεί στο συγκρότημα το μοναστηριακό. Και τις φώτισε ο Θεός μερικές κι έφυγαν κρυφά και ήρθαν στο μετόχι της αγίας. Στη Μονή της αγίας. Η χαρά της ήταν μεγάλη. Τις περιέθαλψε, τις παρηγόρησε, τις φρόντισε. Το έμαθαν οι Τούρκοι και την κάλεσαν σε απολογία.

«Γιατί κυρά το έκαμες αυτό;» της είπαν και «Δύο πράγματα σου απομένουν: Η να αρνηθείς την πίστη σου αυτή που ακολουθείς και να γίνεις κι εσύ σαν εμάς…».

Εκείνη τους είπε: «Αυτό δε γίνεται! Πείτε ό,τι θέλετε, κάμετε ό,τι θέλετε, εγώ δεν αλλάζω με κανέναν τρόπο αυτό το μεγαλείο που έχω. Τον νυμφίο μου Χριστό δεν τον αρνούμαι. Μπορείτε να κάνετε ό,τι θέλετε. Ορίστε»!
«Γυναίκα ανδρείαν τις ευρήσει; Τιμιωτέρα δε εστι λίθων πολυτελων η τοιαύτη» λέει η Παλαιά Διαθήκη με το στόμα του Σολομώντος. Τι λεβεντιά, τι ανδρεία, τι θάρρος, τι παρρησία, τι ηρωικό φρόνημα, τι γενναιότητα! Και στην ώρα εκείνη που πραγματικά οι δικασταί και όλοι τα είχαν χάσει με το μεγαλείο της αγίας Φιλοθέης, της καθηγουμένης των Αθηνών, έφτασαν οι δημογέροντες των Αθηνών.

Έμαθαν τι συμβαίνει και ήρθαν από κοντά και μπόρεσαν και την ελευθέρωσαν. Πλήρωσαν, καλοπήραν τους Τούρκους, τους έταξαν, τους φοβέρισαν κι άφησαν ελεύθερη την μεγάλη αυτή αγία. Όπως και τον άγιο Νικόλαο και τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, τους μεγάλους αυτούς γίγαντες και Πατέρες της Ορθοδοξίας, τους έφεραν οι άπιστοι και οι διώκται μέχρι το μαρτύριο, ομολόγησαν την πίστη τους με θάρρος και παρρησία, αλλά ο Θεός δε θέλησε να μαρτυρήσουν και δι’ αίματος. Είχαν μαρτυρήσει όμως διά της ομολογίας και διά της αποφάσεως.

Ξαναγύρισε στα έργα της η αγία. Και δεν κάθησε καθόλου ήσυχα. Ούτε φοβήθηκε από τίποτε: συνέχιζε να μεγαλουργεί, να προσφέρει, να φωτίζει, να σκεπάζει, να οδηγεί. Και τι μεγαλείο ήταν εκείνο χθες το βράδυ, η αγρυπνία στο Μητροπολιτικό Ναό. Οι χορωδίες των αδελφών μοναχών με τις καθηγούμενες ήταν ένα θείο δώρο. Και τα πλήθη εκείνα που ‘χαν προστρέξει και η ιερά μυσταγωγία που προσεφέρθη ήτο πραγματικά πανήγυρις, αποθέωσις, μεγαλείο, ένα κομμάτι και μια ζωγραφιά του παραδείσου.

Συνέχισε η αγία και δεν εφοβείτο τίποτε μα τίποτε. Και πρόσφερε και δημιουργούσε. Έτσι είναι, αδελφοί μου. Όταν δημιουργούμε κι όταν προσφέρουμε αυτό το δημιούργημα, έχουμε μέσα μας τη μεγαλύτερη χαρά και τη σπουδαιότερη ικανοποίηση: τη χαρά της δημιουργίας και τη χαρά της προσφοράς που μεγαλύτερες χαρές στον κοσμο δεν υπάρχουν. Γι’ αυτό είπε και ο Ιησούς μας: «Μακάριον εστί διδόναι μάλλον η λαμβάνειν».

Συνεχίζεται

Απόσπασμα από το βιβλίο του μακαριστού Αρχιμανδρίτη, π. Ανανία Κουστένη, «Λόγοι γ’», των εκδόσεων Αρμός.