Η οσιακή κοίμησις της Γερόντισσας Μακαρίας

Το πρωί της Τετάρτης 21 ης Φεβρουαρίου (2024) εκοιμήθη εν Κυρίω η οσιωτάτη μοναχή Μακαρία, Καθηγουμένη της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Καισαριανής, ευρισκομένη σε βαθύτατο γήρας.

Η μακαριστή Γερόντισσα εγεννήθη την 1 η Νοεμβρίου 1930 στο χωριό Κολίρι του Νομού Ηλείας. Υπήρξε η πρωτότοκη θυγατέρα των Ιωάννου και Λουκίας Αντωνοπούλου και κατά το άγιον Βάπτισμα έλαβε το όνομα Αναστασία. Είχε ακόμα δύο αδέλφια. Τον Νικόλαο και την Αγγελική.

Η οικογένειά της ήταν από τις πιο πλούσιες της περιοχής. Οι ακάματοι αγρότες γονείς της ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια και την εμπορία της σταφίδας. Έτσι κέρδιζαν αρκετά χρήματα και μπορούσαν να έχουν υπαλλήλους και να βοηθούν και άλλους ανθρώπους. Ως εκ τούτου, η Αναστασία, μετά την αποφοίτησή της από το Δημοτικό Σχολείο του χωριού, ετελείωσε και το οκτατάξιο Γυμνάσιο στον Πύργο. Έλαβε, λοιπόν, για την εποχή της μια αρκετά καλή μόρφωση.

Ήταν μια νέα κόρη, μορφωμένη, ευγενής, ονομαστή για την καλοσύνη αλλά και την ομορφιά της, καθότι ο Θεός την προίκισε και με αυτό το ουράνιο δώρο, το οποίο συνοδευόταν από ένα σταθερό, σοβαρό και συνετό χαρακτήρα.

Την βάση της πίστεως πήρε από την ευσεβή οικογένειά της και αγάπησε τον εκκλησιασμό και την μελέτη του Λόγου του Θεού όσο τίποτε άλλο. Τα αυτιά της ήταν κλειστά στις σειρήνες της ζωής και αρνούνταν να ακολουθήσει το ορμητικό τραίνο της νεότητος.

Η πατρική της οικία στο χωριό βρισκόταν σε «προνομιακή» θέση, πλησίον των ιστορικών Μονών Παναγίας Κρεμαστής στο Λάνθι, Παναγίας Σκαφιδιώτισσας στην Σκαφιδιά και Αγίου Νικολάου Φραγκοπηδήματος στο Βούναργο. Η φιγούρα του μοναχού και της μοναχής δεν της ήταν άγνωστη.

Με τις φίλες της συνήθιζε να ανεβαίνει στο γυναικείο μοναστήρι της Παναγίας Κρεμαστής, για να εκκλησιαστεί και να προσκυνήσει την θαυματουργό εικόνα της Παναγίας. Η αδελφότης αποτελείτο από πολλές νέας ηλικίας μοναχές που έψαλλαν μελωδικά. Το ιερό περιβάλλον της Μονής καθήλωνε την ψυχή της. Τα ψαλλόμενα και το φλογερό κήρυγμα της Ηγουμένης Θεοκλήτης Αννίνου, δημιουργούσαν στην ψυχή της κατάνυξη και αισθανόταν έντονη την επιθυμία να αφιερωθεί.

Η αείμνηστη Γερόντισσα Θεοκλήτη είχε καρεί μοναχή υπό του νεοφανούς Αγίου Γερβασίου του εν Πάτραις και διέθετε ιδιαίτερο χάρισμα του λόγου. Διαπνεόταν από ιεραποστολικό ζήλο για την εξύψωση και ενίσχυση του φρονήματος των Χριστιανών. Κατ’ εντολήν της Ιεράς Μητροπόλεως επί 18 έτη ομιλούσε σε πέντε χωριά του Νομού Ηλείας και πέριξ της Ιεράς Μονής Κρεμαστής, όπου ο κόσμος υστερείτο του θείου κηρύγματος, αφού κατά την εποχή αυτή υπήρχε έλλειψη Ιεροκηρύκων, βιβλίων και εντύπων.

Η Γερόντισσα Θεοκλήτη είλκυε τις ψυχές να αγαπήσουν την πνευματική ζωή και πολλές εξ αυτών να αφιερωθούν. Έτσι και η Αναστασία, που περίμενε με λαχτάρα να ανέβει στο μοναστήρι να εκκλησιαστεί. Δεν εδίστασε μάλιστα να ακολουθήσει στην Αθήνα την ΓερόντισσαΘεοκλήτη, μετά την παραίτησή της από την ηγουμενία και την αποχώρησή της από την Μονή τον χειμώνα του 1958.

Ευρισκόμενες στην Αθήνα, εγκαταστάθηκαν αρχικώς στην ιστορική Ιερά Μονή Ταξιαρχών Αστερίου στον Υμηττό, όπου εγκαταβιούσε η ηλικιωμένη μοναχή Ευγενία. Παρέμειναν εκεί για ένα και πλέον χρόνο, όμως αποφάσισαν να φύγουν, αφού τις δυσκόλευε η έλλειψη του νερού, η δυσκολία του εφοδιασμού κ. α.

Επόμενος σταθμός τους ήταν το Ιερό Προσκύνημα Παναγίας Ελευθερωτρίας στον Κοκκιναρά Αττικής, όπου παρέμειναν επί σχεδόν τρία έτη. Ούτε εκεί όμως αναπαύθηκαν. Την διαχείριση του Προσκυνήματος είχε ο ομώνυμος Σύλλογος, τα μέλη του οποίου αδυνατούσαν να καταλάβουν την επιθυμία της Γερόντισσας Θεοκλήτης για την δημιουργία Κοινοβιακής Μονής.

Το έτος 1962, τη ευλογία του τότε Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσοστόμου Β΄ (Χατζησταύρου), παρέλαβε εκ της Ιεράς Μονής Ασωμάτων Πετράκη το εν Καισαριανή και παρά τους πρόποδες του Υμηττού μετόχιο αυτής, το επ’ ονόματι του Τιμίου Προδρόμου τιμώμενο, καταβάλλοντας τυπικά το ενοίκιο.

Η ιστορία του μοναστηριού χανόταν στους προ της Αλώσεως αιώνες και κατά τον 16 ο αι. δέχθηκε την ευεργετική επιμέλεια του Ηγουμένου Σωφρονίου Στανίτσα, ο οποίος το 1572 ανεκαίνισε τον Ναό (βυζαντινή καμαροσκεπή βασιλική) και ανήγειρε μερικά κτίρια με την συνδρομή των πιστών.

Κατά τον 20 ο αι. το μοναστήρι βρισκόταν σε ερειπιώδη κατάσταση και οι δύο γυναίκες ρίχθηκαν συντονισμένα στην εργασία για να γίνει η Μονή κατοικίσιμη. Η Αναστασία ήδη φορούσε τα μαύρα της δοκίμου μοναχής και εργαζόταν ακατάβλητα. Χρειάστηκε να μεταφέρουν με το καρότσι εκατοντάδες φορτία μπάζων κτλ. μέχρι να αρχίσει να κτίζεται το πρώτο κατοικίσιμο κελλί και σιγά-σιγά το μαγειρείο και όλοι οι βοηθητικοί χώροι.

Την ψυχή τους τροφοδοτούσε η Θ. Λειτουργία και οι ιερές ακολουθίες στο βυζαντινό κατανυκτικό εκκλησάκι τους. Ο πόθος τους για τον Χριστό απομάκρυνε κάθε αρνητική σκέψη που τους δημιουργούσε η στέρηση πολλές φορές και του επιουσίου.

Η Γερόντισσα Θεοκλήτη και πάλι εργάσθηκε πνευματικά για την ανασυγκρότηση της Μονής. Με την καλλικέλαδη ψαλμωδία της και το ιερό κήρυγμα κατόρθωσε να μετατρέψει το εγκαταλελειμμένο μοναστηράκι σε λιμένα εύδιο για τους πιστούς που με λαχτάρα προσκυνούσαν τα ιερά σκηνώματα του Βαπτιστού του Κυρίου.

Όταν ολοκλήρωσαν τα απαραίτητα για την εγκατάστασή τους, το ημερολόγιο έγραφε 24 Απριλίου του 1964. Μετά από ένα έτος, στις 17 Μαρτίου 1965, η αδελφή Αναστασία εκάρη ρασοφόρος υπό το μοναστικόν όνομα Μακαρία, για να τιμηθεί ο Μεγάλος Πατήρ του μοναχικού βίου, Μακάριος ο Αιγύπτιος.

Κατά την επομένη περίοδο, με την μέριμνα της Γεροντίσσης Θεοκλήτης, εγκαταστάθηκε στο μοναστήρι ο οσιακής μνήμης πρώην Αγιορείτης Γέροντας Γαβριήλ Χαριτόπουλος. Η κλονισμένη υγεία του του επέβαλε να αφήσει το εν Καρυαίς Κουτλουμουσιανόν Κελλίον των Αρχαγγέλων, όπου εγκαταβιούσε, και να εξέλθει του Αγίου Όρους.

Ο Γέροντας Γαβριήλ διακρινόταν για την ευρυμάθεια, την βαθειά πίστη, την ευλάβεια, την σεμνότητα και την αυστηρότητα του ήθους του. Ήταν 40 μόλις ετών, αλλά εφοδιασμένος με την πρέπουσα μοναχική παιδεία και ήρθε στο μοναστήρι για να τονώσει την λειτουργική του ζωή. Εκτός από τις ακολουθίες του νυχθημέρου και την Θ. Λειτουργία, υπηρέτησε με πολλή υπομονή και αυταπάρνηση το Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως. Στόλισε το λειτουργικό πρόγραμμα της Μονής με πολύωρες κατανυκτικές αγιορείτικες αγρυπνίες και καθιέρωσε την «Λειτουργία του μήνα», με αναφορά σε κάποιο μεγάλο Άγιο του εορτολογίου και τιμή σε χαρμόσυνο τόνο.

Λίγες αδελφές προστέθηκαν στην συνοδεία τους και η Μονή σύντομα κατέστη πόλος έλξεως για πολύ κόσμο. Ο Τίμιος Πρόδρομος εξοικονομούσε τα προς το ζην και η αδελφότης υπό τον Γέροντα και την Γερόντισσα προχωρούσε στην πορεία της προς τον Ουρανό.

Η Γερόντισσα Θεοκλήτη σε σχετικά νέα ηλικία δέχθηκε την ευεργετική για την ψυχή της επίσκεψη του καρκίνου και κατόπιν επωδύνων θεραπειών, διατηρούσα ακλόνητη την πίστη της και την ενατένιση των θείων αγαθών, εκοιμήθη εν Κυρίω στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» την 27 η Νοεμβρίου 1975.

Ένα χρόνο νωρίτερα, επί Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ και Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Πετράκη Επισκόπου Ευρίπου Βασιλείου, είχε κατορθώσει να ανυψωθεί το Μετόχιο σε Κυρίαρχη Γυναικεία Κοινοβιακή Μονή. Το μοναστήρι ήταν πλέον τακτοποιημένο και στελεχωμένο και ανήκε στην νεοιδρυθείσα (16 Μαΐου 1974) Ιερά Μητρόπολη Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού. Μετ’ ολίγον η ηγουμενική ευθύνη ανατέθηκε από τον Μητροπολίτη Γεώργιο στην αδελφή Μακαρία.

Το Μέγα και Αγγελικό Σχήμα έλαβε σε εορτή του Τιμίου Προδρόμου. Ήταν το Γενέσιο του Αγίου Ιωάννου, στις 24 Ιουνίου 1982, όταν έδωσε τις υποσχέσεις του Σχήματος και ενθρονίστηκε Ηγουμένη της Μονής από τον Μητροπολίτη κατά την μοναστηριακή τάξη.

Του έργου της Μονής προηγείτο ο Τίμιος Πρόδρομος, τα ηνία της Μονής κρατούσε ο καλοκάγαθος Γέρων Γαβριήλ και το διακόνημα της Μητέρας ανέλαβε η Γερόντισσα Μακαρία.

Με την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων της ζώστηκε την ποδιά της διακονίας και ρίχτηκε ολοπρόθυμη στην δουλειά, ταπεινούμενη αδιαμαρτύρητα προ των επιπλήξεων του Γέροντος που τις θεωρούσε φάρμακο της ψυχής της.

Η ζωή της ήταν προσευχή, διακονία και φιλοξενία. Με απλότητα δεχόταν τους προσκυνητές. Με τα ιλαρά, καθαρά, γαλανά μάτια της, με το γλυκύ της χαμόγελο και λίγα πνευματικά λόγια μαζί με το κέρασμα ανέπαυε και στήριζε τις πονεμένες ψυχές. Η Γερόντισσα αγαπούσε και συμπονούσε τους ανθρώπους. Άκουγε τα προβλήματά τους, τους συμπαραστεκόταν και δεν δίσταζε αρκετές φορές να τους προσφέρει την γενναία της συνδρομή αφανώς.

Ο θρόνος, η ράβδος και τα λοιπά διακριτικά του αξιώματός της δεν ήταν σε χρήση. Με την ποδιά ολημερίς έτρεχε μετά τις ακολουθίες να δώσει το παρών όπου υπήρχε ανάγκη βοηθείας. Μέχρι δε τα τέλη της εστήριζε το χειρουργημένο πόδι της σε καρέκλα και μαγείρευε το φαγητό της αδελφότητος με επιμέλεια και προσευχή. Καθάριζε και ευτρέπιζε τους Ναούς της Μονής, ετοίμαζε τους δίσκους των κολλύβων για τα μνημόσυνα, μαγείρευε, φιλοξενούσε.

Είχε έναν «αέρα» που επιβεβαίωνε την μοναχική καταγωγή της, σε συνέχεια οσιακών μορφών της Εκκλησίας μας. Μαζί με το χαμόγελό της μένει στην μνήμη και η καθαρή φωνή της με την σωστή ανάγνωση, απαγγελία και εκφορά του λόγου στα ιερά αναγνώσματα.

Στα διαλείμματα των εργασιών της προσηύχετο και από το τραπεζάκι της δεν έλειπε το Ωρολόγιο, το Ψαλτήρι και το Θεοτοκάριο που διαρκώς μελετούσε.

Τελούσε μετά σχολαστικότητος τον μοναχικό της κανόνα. Στον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο της διάβαζε, έκανε γονυκλισίες και τα κομποσκοίνια της και, καθώς εμπιστεύθηκε σε πνευματικό της παιδί ιερέα, είχε και περίσσευμα δύο χρόνια, όσο δηλαδή διήρκεσε αργότερα και η ασθένειά της. Επίσης, συνήθιζε, για να μην επιβαρύνεται ο ιερεύς και το εκκλησίασμα από το μήκος της ακολουθίας, να διαβάζονται το Μεσονυκτικό, τα ψαλτήρια και οι Κανόνες από τις 04.00΄ π.μ. και με την έλευση των ψαλτών να συνεχίζεται ο Όρθρος κατά το ενοριακό Τυπικό.

Από τα πνευματικά τέκνα της Μονής γινόταν και η διακονία του αναλογίου. Ευσεβείς γυναίκες έψαλλαν τις καθημερινές με τάξη και πραότητα, ενώ τις Κυριακές και τις Δεσποτοθεομητορικές εορτές έψαλλαν κατηρτισμένοι βυζαντινοί ιεροψάλτες.

Μετά την εν Κυρίω εκδημία του Γέροντος Γαβριήλ την Καθαρά Τετάρτη, 4 Μαρτίου 1998, ενέτεινε τους αγώνες της για την εύρυθμη λειτουργία της Μονής και προσπαθούσε με τον λιτό μα πάντα αγιοπατερικό και πνευματικό της λόγο να στηρίζει τον κόσμο. Και ο λόγος αυτός έφερε ένα κύρος απόλυτο και θετικό που ξεκούραζε την ψυχή του συνομιλητή.

Απαλλαγμένη από δεύτερες σκέψεις, με καθαρό μυαλό και κατόπιν προσευχής και συζητήσεως με τις υποτακτικές της, διεκπεραίωνε τις υποθέσεις της Μονής, συμβουλευόμενη και συμβουλεύουσα κληρικούς, μοναχούς, διοικητικούς, πνευματικά τέκνα της Μονής για διάφορα ζητήματα.

Ήταν πιστή και προσηλωμένη στις αρχές του μοναχικού βίου και της γνήσιας εκκλησιαστικής παραδόσεως, μηδέποτε μετακινούσα τα όριά τους κατά το δοκούν. Θα συνεχίσουμε, έλεγε πάντοτε, ο,τι ελάβαμε και θα το παραδώσουμε έτσι καθαρό και αμόλυντο στους επομένους. Με ιδιαίτερο επιμελή τρόπο ανέπτυξε το Μοναστήρι και το προφύλαξε από διαφόρους κινδύνους, ώστε να μπορεί να φιλοξενήσει στο μέλλον στις εγκαταστάσεις του μια ευάριθμη αδελφότητα. Έχει δε το μοναστήρι αυτό την ιδιαιτερότητα να είναι πλησίον της πόλεως και μακριά από αυτήν, διατηρώντας τον ησυχαστικό του χαρακτήρα.

Τα δύο τελευταία έτη του βίου της, κουρασμένη από μια ολόκληρη ζωή εργασίας και προσφοράς, παρέμενε προσευχομένη και διακονούσα κατά δύναμιν, δεχομένη τις περιποιήσεις των υποτακτικών της, Φιλοθέης μοναχής και Κερκύρας μοναχής, που με υπομονή και αγάπη την εξυπηρετούσαν.

Όλη της η ύπαρξη δούλευε πλέον για τον Χριστό. Προσευχή και εκκλησιασμός ήταν το πρώτο της ζητούμενο καθημερινά.

Εκοιμήθη το πρωινό της 21 ης Φεβρουαρίου 2024 και παρέδωσε γαλήνια την ψυχή της προς Ον εκ νεότητος επόθη Κύριον. Το σκήνωμά της παρέμεινε ζεστό και εύκαμπτο, με ειρηνική έκφραση.

Από τα πνευματικά της τέκνα εδέχθη την συστολή του τιμίου σκηνώματός της, το οποίο εκτέθηκε σε προσκύνημα στο επ’ ονόματι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου νέο Καθολικό της Ιεράς Μονής. Τέσσερεις ιερομόναχοι μετά δέους και κατανύξεως έψαλαν την «Νεκρώσιμον Ακολουθίαν εις Μοναχούς» το απόγευμα της ιδίας ημέρας. Την επομένη, Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου, ξεκίνησε με Θεία Λειτουργία Ιερό Σαρανταλείτουργο υπέρ αναπαύσεως της ψυχής της και περί ώραν 12 η μεσημβρινή ετελέσθη η καθιερωμένη εξόδιος ακολουθία υπό του Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού, κ. Δανιήλ, συμπροσευχομένων του Πρωτοσυγκέλλου Αρχιμανδρίτου Αναστασίου, του Ιεροκήρυκος Αρχιμανδρίτου Καλλινίκου, πολλών Ιερέων (πνευματικών τέκνων της Γερόντισσας, εφημερίων της Μονής και άλλων), μοναχών Τιμίου Προδρόμου Καρέα και πλήθους κόσμου που προσήλθαν να λάβουν την ευχή της. Ο Σεβασμιώτατος ωμίλησε καταλλήλως με θέμα τον θάνατο και εξήρε το μοναχικό ιδεώδες, ενώ ανεγνώσθη βιογραφικό σημείωμα της Γερόντισσας.

Μετά ταύτα ακολούθησε στο Κοιμητήριο το τελευταίο Τρισάγιο, το καθιερωμένο κομποσκοίνι και η ταφή.

Τα ηγουμενικά καθήκοντα ανετέθησαν προφορικώς εις την Οσιωτάτην μοναχήν Φιλοθέη υπό του Σεβασμιωτάτου, ο οποίος μετά των εκλεκτών συνεργατών του ιερέων ενδιαφέρεται για την ευστάθεια και πρόοδο της Μονής.

Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως την Γερόντισσα, διότι με την θυσιαστική ζωή και διακονία της, εν πίστει, εν υπομονή, εν προσευχή εργάσθηκε παραδίδοντας στην Εκκλησία του Χριστού και την πατρίδα μας ένα μοναστήρι για την πνευματική οικοδομή και την σωτηρία των πολλών.

Μακαρία ἣν ἐξελέξω καὶ προσελάβου, Κύριε! (Ψαλμ. ξδ΄,4)

Ἡ ψυχὴ αὐτῆς ἐν ἀγαθοῖς αὐλισθήσεται! (Ψαλμ. κδ΄, 13)

Καὶ τὸ μνημόσυνον αὐτῆς εἰς γενεὰν καὶ γενεάν! (Ψαλμ. ρα΄, 13)

Την ευχή της να έχουμε!