25η Μαρτίου 1821, Ο Ευαγγελισμός και οι Άνθρωποι του Θεού έφεραν το Πάσχα της ελευθερίας

Πάνω ο «Ευαγγελισμός της Θεοτόκου», κάτω και από αριστερά Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Άγιος Αλέξιος ο Άνθρωπος του Θεού και ο Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός

 «… με ήλθαν γράμματα από τον Υψηλάντη διά να είμαι έτοιμος, καθώς και όλοι οι εδικοί μας. 25 Μαρτίου ήτον η ημέρα της γενικής επαναστάσεως».
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

Με την πτώση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου του 1453 σκοτείνιασε η Ανατολή και ως εκ τούτου και η Δύση μπορούσε, πλέον, να υποστεί τις συνέπειες της εκλείψεως και ελλείψεως του αυθεντικού φωτός. Και ας νόμιζαν πως δεν το είχαν ανάγκη και ας έκαναν ότι μπορούσαν και οι ίδιοι για να το σβήσουν. Και εν μέρει τα κατάφεραν διττώς, αν όχι πολλαπλώς! Μία με την άλωση του 1204 και μία δεύτερη με την μη συνδρομή τους στα γεγονότα της πτώσης του 1453.

Παρ’ όλα αυτά οι Ρωμιοί, Έλληνες ή Βυζαντινοί λόγιοι οι οποίοι κατέφυγαν στην Δυτική Ευρώπη δημιούργησαν ένα νέο θαύμα! Μια Αναγέννηση! Αναγέννηση, βεβαίως, με όρους και χαρακτηριστικά της Δύσεως! Και έκτοτε και του λοιπού προχώρησαν, όπως γνωρίζουμε και όπως οι ίδιοι δέχτηκαν τις «εγκύκλιες» παραδόσεις των λογίων μας.

Όσο για την συνέχιση της πνευματικής διάστασης της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας… εντός έδρας και στην καθ’ ημάς Ανατολή αυτή πήρε άλλη μορφή με δραματικά και κυρίως μαρτυρικά χαρακτηριστικά! Αν κάτι ξεχώριζε πάντα το κρατικό αυτό μόρφωμα ήταν η πνευματικότητα η οποία διακατείχε την όλη δομή. Θετικά ή αρνητικά. Είναι γνωστές οι ποικίλες ταραχές που το ταλάνισαν και, μάλιστα, με αιματηρούς διωγμούς εκ μέρους της αυτοκρατορικής εξουσίας. Ακόμη και κατά μεγάλων και κορυφαίων Πατέρων της Εκκλησίας, όπως ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής. Να θυμίσουμε και την ιδιαίτερα σκληρή περίοδο της εικονομαχίας.

Και φυσικά δεν μπορεί κανείς να ξεχάσει και τις προσπάθειες του «κούφου Ιουλιανού», όπως τον αποκαλεί ο Κωνσταντίνος Καβάφης, για την παλινόρθωση της αρχαίας ελληνικής θρησκείας με αντίστοιχους σκληρούς αιματηρούς διωγμούς και από αυτόν. Ο Κωνσταντίνος Καβάφης τον ξεμπροστιάζει για τα καλά στα ποιήματα τα οποία του… αφιέρωσε!

Έτσι, τα «όρια» και ο «κόσμος» της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που, τελικώς, εκχριστιανίστηκε, αλλά και εξελληνίστηκε πλήρως οριοθετήθηκαν μετά την άλωση αποκλειστικά από την Εκκλησία. Δηλαδή, και πάλιν η πνευματική διάσταση έδωσε τον χαρακτήρα, αλλά και τα χαρακτηριστικά του υπόδουλου γένους!

Ότι δεν ανήκε, με την έννοια του συμμετείχε, στο εκκλησιαστικό σώμα σταματούσε να λειτουργεί με ελληνικό, ρωμαίικο πρόσημο. Αυτό ήταν ένα όριο που είχε δραματικές και τραγικές συνέπειες. Και σίγουρα μαρτυρικές!

Το νέφος των Νεομαρτύρων, όμως, έκανε το μαρτύριο αυτό ψυχαγωγία -για να μην πω διασκέδαση! Είναι γνωστό, πως οι Μάρτυρες μπορούσαν άνετα να προσχωρήσουν στις τάξεις των αντιπάλων Τούρκων και, μάλιστα, με ιδιαίτερα προνόμια και με πολλά άσπρα (λεφτά) που τους υπόσχονταν, αλλά προτιμούσαν να μείνουν Χριστιανοί, Ρωμιοί, Έλληνες! Ένα και το αυτό! Και ας έχαναν το κεφάλι τους! Ο νους τους, βεβαίως, είχε προλάβει να κατεβεί στην καρδιά και έτσι το μαρτύριό τους έπαιρνε αναστάσιμη διάσταση.

Και όχι μόνον για τους ίδιους οι οποίοι έτρεχαν για να φτάσουν μιαν ώρα γρηγορότερα στον τόπο του αποκεφαλισμού ή του απαγχονισμού τους, αλλά και για τους ομόπιστους-ομογενείς τους που πανηγύριζαν για την σταθερότητά και την άρνησή τους να εξωμόσουν!

Τα μαρτύρια αυτά έμοιαζαν να αποτελούν αποδείξεις και τεκμήρια πως η Πόλη δεν έπεσε και δεν εάλω! Όσο υπήρχαν, ακόμη, άνθρωποι που αρνιόνταν να υποταχθούν στην στυγερή τουρκική εξουσία, φανέρωναν πως τα τείχη της Βασιλεύουσας συνόρευαν με αυτά της Άνω Ιερουσαλήμ. Ήταν συγκοινωνούντα σημεία και κάστρα άπαρτα! Και αυτό έδινε το πνευματικό κέφι στο ελληνικό πανηγύρι και τον αντίστοιχο χορό που κρατούσε καλά και δημιουργούσε συνέχεια!

Και έτσι από απλούς και ταπεινούς καθημερινούς ανθρώπους μέχρι μοναχούς και κληρικούς, ακόμη, και πατριάρχες φτιαχνόταν το γεφύρι που οδηγούσε δίχως άλλο στον ξεσηκωμό και στην ελευθερία. Μόνο που η γέφυρα αυτή για να στεριώσει έπρεπε να κτιστούν άνθρωποι μέσα της, όπως στο γιοφύρι της Άρτας με την «έμορφη γυναίκα του πρωτομάστορη»! Σ’ αυτήν την περίπτωση, πάντως, ήθελε πολλούς και εσωτερικά έμορφους ανθρώπους και όχι εξωτερικά. Καλούς, καγαθούς οι οποίοι θα αυτοπροσφέρονταν! Δηλαδή, αγίους και έμμορφους ανθρώπους του Θεού!

Εν τω μεταξύ και η ρώμη των Ρωμιών, η ανδρεία, δηλαδή, που βάσταξε την Ρωμανία πάνω από 1000 χρόνια κραταιά δεν καταλάγιασε ούτε μέσα στα ζοφερά χρόνια της σκλαβιάς! Υπήρχε και εδώ πεδίον δόξης λαμπρόν!

Έχει ενδιαφέρον να θυμηθούμε τη συζήτηση του Κολοκοτρώνη με τον άγγλο στρατηγό Χάμιλτον. Σ’ αυτόν ο Γέρος του Μωριά είπε:
«’Ο βασιλεύς μας εσκοτώθη, καμία συνθήκη δεν έκαμε. Η φρουρά του είχε παντοτινόν πόλεμον με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήταν πάντοτε ανυπότακτα’.
Με είπε: ‘Ποία είναι η βασιλική φρουρά του, ποία είναι τα φρούρια’; Η φρουρά του βασιλέως μας είναι οι λεγόμενοι Κλέφτες, τα φρούρια η Μάνη και το Σούλι και τα βουνά’.
Έτσι δεν με ομίλησε πλέον».

Κοινώς τον έστειλε!

Ο αρχιστράτηγος της ελληνικής επανάστασης Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μάς δίνει, όμως, και το ελληνικό ιδεολογικό συναμφότερον του αγώνα χωρίς να παραλείπει να υπογραμμίσει και το ποιο είναι το κέντρο βάρους του:
«Πρέπει να φυλάξετε την πίστη σας και να την στερεώσετε, διότι, όταν επιάσαμε τα άρματα, είπαμε πρώτα υπέρ πίστεως και έπειτα υπέρ πατρίδος». (Ομιλία στην Πνύκα)

Όπως προσέξατε κι αυτός υπογράμμισε την πνευματικότητα, και έτσι, μπορούμε να πούμε με την σύμφωνη γνώμη τους πως και οι αγωνιστές, οι ήρωες μας κινήθηκαν και αυτοί ως Άνθρωποι του Θεού!

Γι’ αυτό, λοιπόν, και ως ημέρα του γενικού ξεσηκωμού και του ευαγγελισμού της πολυπόθητης ελευθερίας των Ελλήνων ορίστηκε η 25η Μαρτίου κατά τη οποία γιορτάζεται ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Ανάλογη μαρτυρία για την ίδια ημέρα έχουμε και από τον αρχιμανδρίτη Γρηγόριο Φλέσσα τον γνωστό μας ήρωα Παπαφλέσσα.

Για τον λόγο αυτό αρχιερείς και οπλαρχηγοί που ήταν μυημένοι στο μυστικό της Φιλικής Εταιρείας βρέθηκαν συνωμοτικά προσκαλεσμένοι, αλλά και πανηγυρικά συγκεντρωμένοι σε μια πολλαπλώς Ρωμαίικη πανήγυρη. Στην γιορτή του εκ Ρώμης Αγίου Αλεξίου του Ανθρώπου του Θεού η οποία θα πραγματοποιούταν μέσα σε τοπικό ρωμαίικο κλίμα στην Μονή της Αγίας Λαύρας των Καλαβρύτων.

Πρόκειται για ένα μεγάλο πανηγύρι για το Μοναστήρι και την περιοχή γιατί εκεί βρίσκεται η κάρα του Αγίου Αλεξίου που δωρήθηκε στην Μονή από τον αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγο τον σύζυγο της Αγίας Υπομονής!

Ο Άγιος Αλέξιος ο Άνθρωπος του Θεού, σύμφωνα με τον βίο του, διάλεξε ως τελευταίο τόπο ασκήσεώς του την αυλή του σπιτιού του στην Ρώμη. Μόνο που κανένας δεν γνώριζε ποιος ήταν. Ούτε οι ίδιοι οι γονείς του και η σύζυγός του οι οποίοι τον λυπήθηκαν και του παραχώρησαν μια γωνιά για να μείνει. Βρισκόταν, λοιπόν, στα πρόθυρα του αρχοντικού του άγνωστος, κουρελής και ξεπεσμένος και τον περιγελούσαν οι υπηρέτες της οικογένειάς του «εμπαιζόμενος, και τόσα πάσχων, όσα είναι ακόλουθον να πάσχη ένας άνθρωπος ξένος, οπού δεν έχει καμίαν παρρησίαν, από ανθρώπους τρυφηλούς και ατάκτους».

Ορίστε, λοιπόν, μια περιγραφή που μοιάζει να περιγράφει τα χρόνια των Ελλήνων, ως ραγιάδων, ως ξεπεσμένων Ελληνορωμαίων, Ρωμηών! Ξένοι στο αρχοντικό τους, στο παλάτι τους και ανά πάσαν στιγμή διαθέσιμοι σε κάθε όρεξη και κτηνώδη διάθεση του αδίστακτου ξενομπάτη μουσαφίρη! Από τον κεφαλικό φόρο που πίεζε μέχρι οικονομικής εξουθένωσης τους χριστιανούς, μέχρι το ιδιαίτερα απάνθρωπο παιδομάζωμα και την «κατασκευή» των γενιτσάρων. Και, φυσικά, τις ποικίλες άλλες καθημερινές επίσημες, μόνιμες ή και αυτοσχέδιες και υποτιμητικές συμπεριφορές!

Ας επιστρέψουμε, όμως, στα Καλάβρυτα. Στις 17 Μαρτίου του 1821 κατά την γιορτή του Αγίου Αλεξίου του Ανθρώπου του Θεού και κάτω από την πίεση κάποιων άλλων εξελίξεων οι οποίες ήταν ικανές να αποτρέψουν τον αιφνιδιασμό της κήρυξης της Επανάστασης στις 25 Μαρτίου, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός όρκισε τους μυημένους οπλαρχηγούς, τους εν ζωή ανθρώπους του Θεού, για να πολεμήσουν για την θρησκεία τους, την πατρίδα τους και, οπωσδήποτε, για τους συνανθρώπους τους.

Και ως συνεργούς τους σ’ αυτό το επαναστατικό πανηγύρι που μόλις άρχιζε, εκτός από την Υπεραγία Θεοτόκο στην οποία ήταν αφιερωμένο και το Μοναστήρι των Καλαβρύτων, είχαν και τον Άγιο Αλέξιο τον Άνθρωπο του Θεού και όλους τους λοιπούς Ανθρώπους του Θεού που μαρτύρησαν τα προηγούμενα χρόνια της τουρκοκρατίας!

Έτσι το πολυπόθητο γεφύρι του ελληνισμού που ένωσε ξανά την ελληνική συνέχεια στέριωσε με τα σώματα και τα αίματα όλων των Ανθρώπων του Θεού! Παλαιών και νέων!

Άλλωστε η «Λιόχαρη μεγαλόχαρη/ Της άνοιξης [η] αυγούλα», όπως τραγουδούν ο Γιάννης Ρίτσος και ο Μίκης Θεοδωράκης, με «Δυο κάρβουνα στο θυμιατό/ Και δυο κουκιά λιβάνι» μύρισε την λευτεριά και το Πάσχα των Ελλήνων. Άλλωστε, και ο «σταυρός από καπνιά/ Στην πόρτα της πατρίδας» δήλωνε πάντα και αμετάκλητα τον υπαρξιακό βηματισμό και προσανατολισμό της. Το πνευματικό της έρεισμα και θεμέλιο!

Χρόνια πολλά!