Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου: η χαρμόσυνη είδηση περί Ενανθρωπήσεως του Λόγου του Θεού για τη Σωτηρία της ανθρωπότητας!

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι μία από τις Δεσποτοθεομητορικές εορτές της Χριστιανοσύνης σε ανάμνηση της χαρμόσυνης αναγγελίας από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ προς την Παρθένο Μαρία ότι πρόκειται να γεννήσει τον Υιό του Θεού. Η Ορθόδοξος Εκκλησία τιμά την εορτή αυτή στις 25 Μαρτίου, ημερομηνία που στον ελληνικό χώρο συμπίπτει και με τον εορτασμό της Εθνικής Παλιγγενεσίας. Είναι εορτή Δεσποτική επειδή αναφέρεται στον Δεσπότη Χριστό, ο οποίος συνελήφθη στην γαστέρα της Θεοτόκου, και Θεομητορική εορτή επειδή αναφέρεται στο πρόσωπο εκείνο που συνετέλεσε στη σύλληψη και την Ενανθρώπηση του Λόγου του Θεού, δηλαδή την Παναγία.

Αποτελείται από δύο επιμέρους λέξεις η λέξη Ευαγγελισμός, από το ευ και το αγγελία και δηλώνει την καλή είδηση, την καλή αγγελία. Πρόκειται για την πληροφορία που έδωσε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ ότι ο Λόγος του Θεού θα ενανθρωπήσει για τη σωτηρία του ανθρώπου. Πρόκειται για την εκπλήρωση της υπόσχεσης του Θεού, που δόθηκε μετά την πτώση του Αδάμ και της Εύας (Γεν.γ’,15),η οποία λέγεται πρωτευαγγέλιο. Γι’ αυτόν τον λόγο η πληροφορία αυτή της Ενανθρωπήσεως του Λόγου του Θεού είναι η μεγαλύτερη και σπουδαιότερη είδηση μέσα στην πορεία της ιστορίας. Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι η αρχή όλων των Δεσποτικών εορτών. Στο απολυτίκιο της εορτής ψάλλουμε: «σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον και του απ’ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις». Δηλαδή σήμερα είναι η αρχή της σωτηρίας μας με το να φανερωθεί σε αγγέλους και ανθρώπους το μυστικό σχέδιο που υπήρχε ανέκαθεν στον νου του Θεού, για να σώσει τον άνθρωπο, το οποίο ήταν η ενανθρώπηση του Υιού Του, του δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος, του Ιησού Χριστού. Όλο το περιεχόμενο της εορτής αυτής αναφέρεται στο γεγονός κατά το οποίο ο Αρχάγγελος Γαβριήλ επισκέφθηκε με εντολή Θεού την Παναγία και την πληροφόρησε ότι έφθασε ο καιρός της σαρκώσεως του Λόγου του Θεού,και ότι αυτή θα γίνει η μητέρα του(Λουκ.α’,26-56).Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ είναι ο άγγελος εκείνος με τον οποίο συνδέονται όλα τα γεγονότα που έχουν σχέση με την Ενανθρώπηση του Χριστού. Απεκάλεσε την Παναγία «κεχαριτωμένη» ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, λέγοντάς της:«Χαίρε κεχαριτωμένη,ο Κύριος μετα σου, ευλογημένη συ εν γυναιξί» (Λουκ.α’.28-29), δηλαδή να χαρείς, εσύ που έχεις γεμίσει από την Χάρη και τα χαρίσματα του Θεού και ο Θεός να είναι μαζί σου και είσαι η πιο ευλογημένη απ’ όλες τις γυναίκες, γιατί θα γεννήσεις τον Σωτήρα του κόσμου. Και από τη στιγμή που η Μαριάμ είπε το «ιδού η δούλη Κυρίου…»,είμαι η δούλη του Κυρίου, ας γίνει το θέλημά Του, ήρθε μέσα της το Άγιο Πνεύμα και άρχισε η σύλληψη και η αύξηση του Θεανθρώπου Χριστού.

Σύμφωνα με τον ευαγγελιστή Λουκά (α’.26-38),ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου συνέβη έξι μήνες μετά από τη θαυμαστή σύλληψη του Ιωάννη του Προδρόμου από την Ελισάβετ, τη γυναίκα του Ζαχαρία. Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ στάλθηκε από τον Θεό προς την Παρθένο Μαριάμ (Μαρία) για να της ανακοινώσει ότι θα φέρει στον κόσμο τον Υιό του Θεού. Εκείνη την περίοδο η Μαρία, η μονάκριβη κόρη του Ιωακείμ και της Άννης, ζούσε στη Ναζαρέτ της Γαλλιλαίας και ήταν μνηστευμένη με τον ξυλουργό Ιωσήφ. Τότε ξαφνικά μπροστά της εμφανίστηκε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ και της απυήθηνε τον χαιρετισμό: «Χαίρε κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά σου». Μετά απ’ αυτό όπως ήταν λογικό η νεαρή γυναίκα αναστατώθηκε, αλλά ο Αρχάγγελος την καθησύχασε αμέσως λέγοντάς της:«μη φοβού Μαριάμ, εύρες γαρ χάριν παρά Τω Θεώ. Και ιδού σύλληψη εν γαστρί και τέκη υιόν και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν. Ούτος έσται μέγας και υιός υψίστου κληθήσεται,και δώσει αυτώ Κύριος ο Θεός τον θρόνον αυτού του πατρός αυτού, και βασιλεύσει επί τον οίκον Ιακώβ εις τους αιώνας, και της βασιλείας αυτού ουκ έσταιτέλος.

Έπειτα μόλις συνήλθε η Μαρία από το ξάφνιασμα αυτό, ρώτησε τον Αρχάγγελο γεμάτη απορία, πώς θα συλλάβει αφού δεν γνωρίζει τον άνδρα. Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ ευθύς αμέσως της αποκρίθηκε ότι Πνεύμα Άγιο θα σε επισκεφθεί και θα σε περιβάλει και η δύναμη του Υψίστου Θεού θα σε σκεπάσει και θα σε προστατέψει. Γι’αυτό και το παιδί που θα γεννηθεί από σένα θα είναι άγιο και αναμάρτητο. Να και η Ελισάβετ, η συγγενής σου θα γεννήσει και αυτή ένα γιό στα γεράματά της, επειδή τίποτα δεν είναι αδύνατο για τον Θεό.-Είμαι η δούλη του Κυρίου. Ας γίνει αυτό που θέλει και διατάξει ο Κύριος.

Λίγο μετά απ ‘αυτό το γεγονός, δηλαδή τον Ευαγγελισμό η Μαρία πήγε σε μία ορεινή πόλη της Ιουδαίας όπου έμειναν ο Ζαχαρίας και η Ελισάβετ. Μπήκε στο σπίτι τους και μόλις χαιρέτησε η Ελισάβετ αισθάνθηκε το παιδί να σκυρτάει μέσα στα σπλάγχνα της. Τότε την φώτισε το Άγιο Πνεύμα και φώναξε με χαρά-ευλογημένη ναείσαι ανάμεσα στις γυναίκες και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου. Έμεινε μαζί της περίπου τρείς μήνες και γύρισε έπειτα στο σπίτι της. Όπως είπαμε και παραπάνω ,πιο αναλυτικά ,της είπε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ της Μαρίαςκαι για τη θαυμαστή σύλληψη του Ιωάννου του Προδρόμου από την Ελισάβετ, που συνέβη όντας μεγάλης ηλικίας το ανδρόγυνο, όταν επεμβαίνει η Χάρις του Θεού. Έπειτα απάντησε ταπεινά η σεμνή κόρη «ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου, και απήλθεν απ ‘ αυτής ο άγγελος».(Λουκ.1,28-38).Ιδού λοιπόν, η δούλη του Κυρίου. Ας γίνει το θέλημα του Κυρίου. Και καθώς ο Αρχάγγελος Γαβριήλ έφυγε ,συντελέστηκε το μεγαλύτερο μυστήριο της ανθρωπότητας με τρόπο υπερφυσικό η Παρθένος συνέλαβε στην άχραντη κοιλιά της, τον Υιό και Λόγο του Θεού. Εκείνον που με την εκούσια θυσία του επάνω στον Σταυρό, έσωσε το ανθρώπινο γένος από τον αιώνιο θάνατο και την καταστροφή στην οποία είχε οδηγηθεί μετά την πτώση των πρωτοπλάστων από τον παράδεισο και την εμφάνιση της αμαρτίας στον κόσμο.Όπως μας πληροφορεί ο άγιος Λουκάς ο ιατρός ,ο αρχιεπίσκοπος της Κριμαίας και της Συμφερουπόλεως: κανείς ποτέ από τη δημιουργία του κόσμου και μέχρι τη συντέλειά του, δεν γεννήθηκε και δεν θα γεννηθεί κατά τον τρόπο, κατά τον οποίο γεννήθηκε ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός. Κανείς ποτέ δεν γεννήθηκε χωρίς άνδρα. Κανείς δεν γεννήθηκε και δε θα γεννηθεί με την επέλευση του Αγίου Πνεύματος. Σε κανέναν ποτέ δεν κατοίκησε το Άγιο Πνεύμα με τέτοια ολοκληρωμένη πληρότητα, με την οποία εγκατοίκησε στην Παναγία Παρθένο Μαρία. Κανέναν δεν επισκίασε η δύναμη του Υψίστου και τα μητρικά σπλάγχνα καμιάς γυναίκας δεν αγίασε, με τέτοια πληρότητα και δύναμη,όπως τα σπλάγχνα της Υπεραγίας Παρθένου Μαρίας .

Στη συνέχεια, όπως μας ενημερώνει ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, η Παναγία έχει το πλήρωμα της Χάριτος, εκ του πληρώματος των Χαρίτων του Υιού της,\προ της συλλήψεως, κατά την σύλληψη και μετά την σύλληψη. Προ της συλλήψεως το πλήρωμα της Χάριτος ήταν τέλειο, κατά την σύλληψη ήταν τελειότερο, και μετά την σύλληψη ήταν τελειότατο.

Με αυτόν τον τρόπο η Παναγία ήταν παρθένος κατά το σώμα και παρθένος κατά την ψυχή. Και αυτή η σωματική της παρθενία είναι ανώτερη και τελειότερη από την ψυχική παρθενία των αγίων, που επιτυγχάνεται με την ενέργεια του Παναγίου Πνεύματος. Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας λένε πως, αν ο Θεός προσέφερε ως υπέρτατο δώρο στην ανθρωπότητα τον Υιό Του για τη σωτηρία της, η ανθρωπότητα πρόσφερε στον Πλάστη της το ωραιότερο δώρο, την Παρθένο Μαρία, καθώς με τη γεμάτη ταπείνωση συγκατάθεσή της έγινε δυνατόν να σαρκωθεί στην αγία παρθενική μήτρα της ο άναρχος, ο άπειρος, ο ακατάληπτος και απερίγραπτος (απεριόριστος) Θεός «διά την ημετέραν σωτηρίαν». Έτσι, η Παρθένος έγινε συνεργός στο έργο της απολυτρώσεως. Ήταν μέρος της υπέρτατης δωρεάς του Θεού για τον πεσόντα άνθρωπο και με την πάναγνη ζωή της υποδεικνύει στους ανθρώπους να θεωθούν κατά Χάρη. Σύμφωνα με τον άγιο Αθανάσιο ,τον μέγα στύλο της Ορθοδόξου. Εκκλησίας, «Αυτός γαρ ενηνθρώπησεν, ίνα ημείς θεοποιηθώμεν», δηλαδή ο Θεός έγινε άνθρωπος, για να γίνει ο άνθρωπος Θεός κατά Χάριν. Το θεομητορικό θαύμα, η «άσπιλος, αμόλυντος, άφθορος, άχραντος, αγνή, Παρθένος» ανυμνείτε με θριαμβική χαρά από την Ορθόδοξη Εκκλησία ως «Παναγία» και «Κεχαριτωμένη», γιατί όντας παρθένος χώρεσε και έτεκε τον Αχώρητο και μετά τον τόκο της έμεινε πάλι παρθένος, μεσίτρια ανάμεσα στον Χριστό και τον άνθρωπο, γέφυρα ανάμεσα ουρανού και γης.Στην πάναγνη σάρκα της Υπεραγίας Θεοτόκου ενώνονται οι δύο φύσεις, η θεία και η ανθρώπινη, σε ένα πρόσωπο, το πρόσωπο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, που με την Ενανθρώπησή Του γεφυρώνεται η άβυσσος ανάμεσα στον Θεό και στον άνθρωπο, γιατί είναι ταυτόχρονα και Θεός και άνθρωπος. Οι αρχές της εορτής του Ευαγγελισμού δεν είναι επ’ ακριβώς γνωστές. Το γεγονός ότι η αγία Ελένη, η μητέρα του μέγα αυτοκράτορα της βυζαντινής αυτοκρατορίας Κωνσταντίνου και μετέπειτα αγίου της Ορθοδόξου Εκκλησίας αγίου Κωνσταντίνου, έχτισε στη Ναζαρέτ εκκλησία, βασιλική, στην οποία περιλαμβάνονταν κατά παράδοση ο οίκος της Θεοτόκου όπου αυτή δέχθηκε τον Ευαγγελισμό, επέδρασε ίσως στη σύσταση τοπικής εορτής. Οι πρώτες μαρτυρίες περί αυτής ευρίσκονται στον άγιο Πρόκλο, Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως,το 430 μ.Χ, και στο Πασχάλιον Χρονικόν 624 μ.Χ, όπου χαρακτηρίζεται ως συσταθείσα στις 25 Μαρτίου από τους Θεοφόρους δασκάλους. Η μεγαλοπρεπής πανήγυρη του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου ετελείτο από τους Βυζαντινούς στον ιερό ναό των Χαλκοπρατείων, όπου παρίσταντο και οι αυτοκράτορες.

Η Παναγία όπως με την υπακοή της στα «υπερφυή και υπερνούν» του Αρχαγγέλου Γαβριήλ συνέπραξε τότε στη σωτηρία μας ,έτσι και σήμερα στέκεται με την ίδια ταπείνωση ανάμεσα στον μεσίτη Χριστό και τους ανθρώπους και επαναλαμβάνει «ιδού η δούλη Κυρίου». Έτσι βοηθεί και σώζει αυτούς που με πίστη καταφεύγουν σε αυτήν και την επικαλούνται και την τιμούν με ευλάβεια. Η Ενανθρώπηση του Θεού, που ανήγγειλε την ημέρα του Ευαγγελισμού «άγγελος πρωτοστάτης» στην αγνή κόρη Μαρία, είναι η μεγαλύτερη ανατροπή στον γήινο κόσμο, διότι με αυτήν πραγματοποιήθηκε το θαύμα των θαυμάτων και « του απ’ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις».

Μετά από αυτό το γεγονός της Ενανθρώπησης ,η Παναγία είναι το μοναδικό μεθόριο μεταξύ κτιστής και άκτιστης φύσεως όπως μας μαρτυρεί ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, είναι η χώρα του αχωρήτου. Όπως χαρακτηριστικά μας λέγει, η Παρθένος Μαρία έγινε η «νέα Εύα» δι’ αυτής γεννήθηκε ο «νέος Αδάμ», αναδημιουργήθηκε η πλάση, γεννήθηκε μία νέα ανθρωπότητα, ένας καινός άνθρωπος, ο καινός εν Χριστώ άνθρωπος .Και η κτίση έγινε «κόσμος» αληθινός, απέκτησε μία καινούργια σημασία, ενώθηκε η θεότητα με την ανθρωπότητα .

Την Παναγία θα υμνήσουν στο μέλλον μετά τον Θεό όλοι οι πιστοί. Αυτή είναι η αιτία κάθε καλού και η προστάτρια και πρόξενος των αιωνίων αγαθών. Είναι η αρχή των Αποστόλων και το εδραίωμα των μαρτύρων. Είναι η δόξα της γής και η τερπνότητα των ουρανίων. Είναι το στολίδι όλης της κτίσεως. Από αυτήν ας λάβουμε ελπίδα και εμείς και με τις δικές της αδιάκοπες προσευχές για όλους μας ας έρθει η δόξα και η χαρά εκείνου που γεννήθηκε από τον Πατέρα πρίν από τους αιώνες και σαρκώθηκε από την Παναγία μας. Στον Ιησού Χριστό ανήκει κάθε δόξα και τιμή και προσκύνηση στους αιώνες των αιώνων.