Πάμε …κατηχητικό; Η Παναγία της ταπείνωσης και της ανδρείας

	ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.      Ευαγγελισμός, το μέγα παράδοξο. 2.      Αναγγελία του σχεδίου του Θεού 3.      Η αναμονή ενός Μεσσία 4.      Η προτίμηση του Θεού προς τους ταπεινούς. 5.      Η Παναγία, πρότυπο συνομιλητή με τον Θεό. 6.      Η Παναγία ως συνεργάτης του σχεδίου της Θείας Οικονομίας.

Αγαπημένε μου κατηχητή,

Αγαπημένη μου κατηχήτρια,

Όσο ο τεχνοκρατικός πολιτισμός επιβάλλεται, όσο τα πράγματα γίνονται όλο και πιο μετρήσιμα, όσο ο άνθρωπος εθίζεται καθημερινά στο να αποδέχεται μόνο το χειροπιαστό, τόσο τα μυστήρια της πίστεως, τα θαύματα και όλα εκείνα, που αντιβαίνουν στην ανθρώπινη λογική θα συναντούν όλο και μαζικότερη δυσπιστία, περιφρόνηση ή-στην καλύτερη περίπτωση –αδιαφορία.

Για την αντιμετώπιση αυτή πρέπει να είμαστε κι εμείς προετοιμασμένοι, έστω κι αν έχουμε ενώπιόν μας μικρά παιδιά ή εφήβους. Στην περίπτωση αυτή δεν βοηθάει η απλή δήλωση, πως η πίστη δεν  έχει σχέση με τη λογική. Προτιμότερο θα ήταν να έχουμε επίγνωση του μαρτυρίου της πίστεως, αυτής δηλαδή της προσπάθειας αναίρεσης της λογικής, ή μάλλον της αντικατάστασής της με μια άλλη λογική, εκείνη της καρδίας ή της εμπειρίας. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η πίστη είναι κάτι δύσκολο, κάτι ηρωικό, κάτι που απαιτεί συνέπεια, πρώτα συλλογισμών –έστω και άλλου είδους από τους κοινούς- και έπειτα ρήξεων και συνολικά ζωής. Ίσως όμως πάνω απ΄ όλα να απαιτεί θεία ενίσχυση, την ώρα μάλιστα που η απιστία πολιορκεί την ψυχή και την ωθεί να κραυγάζει:

«Πιστεύω Κύριε, βοήθει μου τη απιστία» (Μαρκ., 9:24)

Αν αποδεχθούμε την προσωπική μας πάλη για πίστη, ίσως βρεθούμε συγκαταβατικότεροι με τις αμφιβολίες των παιδιών μας και καταστούμε ικανοί, τέτοιου είδους αμφιβολίες να τις μετατρέψουμε σε ευκαιρίες ειλικρινούς διαλόγου, αλλά και δικής μας ταπεινής –συγχρόνως και ξεκάθαρης- ομολογίας πίστεως.

Σήμερα, ημέρα του Ευαγγελισμού, δεν υπάρχει αμφιβολία πως βρισκόμαστε μπροστά στο μεγαλύτερο παράδοξο της πίστης μας, συγκρινόμενο μόνο με εκείνο της Ανάστασης.

Κατ΄ αρχάς, ας το διαβάσουμε:

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου (Λουκ. 1:24-38)

24 Μετά λοιπόν από αυτές τις ημέρες, συνέλαβε η Ελισάβετ η γυναίκα του και έκρυβε γύρω της επιμελώς τον εαυτό της για πέντε μήνες, λέγοντας: 25 «Έτσι μου έχει κάνει ο Κύριος κατά τις ημέρες που έριξε το βλέμμα του πάνω μου, για να αφαιρέσει την ντροπή μου μεταξύ των ανθρώπων».  Ο ευαγγελισμός της παρθένου Μαρίας26 Και στο μήνα της τον έκτο, αποστάλθηκε ο άγγελος Γαβριήλ από το Θεό σε μια πόλη της Γαλιλαίας, που έχει όνομα Ναζαρέτ, 27 σε μια παρθένα μνηστευμένη με άντρα, που είχε το όνομα Ιωσήφ, από τον οίκο Δαβίδ. και το όνομα της παρθένας ήταν Μαριάμ. 28 Και αφού εισήλθε και παρουσιάστηκε προς αυτήν, είπε: «Χαίρε, κεχαριτωμένη, ο Κύριος είναι μαζί σου. Ευλογημένη εσύ μεταξύ των γυναικών». 29 Εκείνη ταράχτηκε πολύ από τα λόγια αυτά και διαλογιζόταν τι είδους μπορεί να είναι αυτός ο χαιρετισμός. 30 Και ο άγγελος της είπε: «Μη φοβάσαι, Μαριάμ, γιατί βρήκες χάρη μπροστά στο Θεό. 31 Και ιδού, θα συλλάβεις στην κοιλιά και θα γεννήσεις γιο και θα καλέσεις το όνομά του Ιησού. 32 Αυτός θα είναι μεγάλος και θα κληθεί Υιός του Υψίστου και θα του δώσει ο Κύριος ο Θεός το θρόνο του Δαβίδ του πατέρα του, 33 και θα βασιλέψει πάνω στον οίκο Ιακώβ στους αιώνες και δε θα υπάρχει τέλος στη βασιλεία του». 34 Είπε τότε η Μαριάμ προς τον άγγελο: «Πώς θα γίνει αυτό, αφού δε γνωρίζω άντρα;» 35 Και αποκρίθηκε ο άγγελος και της είπε: «Πνεύμα Άγιο θα έρθει πάνω σου και δύναμη Υψίστου θα σε επισκιάσει. γι’ αυτό και το άγιο που θα γεννηθεί θα κληθεί Υιός Θεού. 36 Και ιδού, η Ελισάβετ η συγγενής σου έχει συλλάβει και αυτή γιο στα γηρατειά της, και αυτός είναι ο έκτος μήνας της εγκυμοσύνης αυτής που την αποκαλούν στείρα. 37 Γιατί δε θα είναι αδύνατος κανένας λόγος που προέρχεται από το Θεό». 38 Είπε τότε η Μαριάμ: «Ιδού η δούλη του Κυρίου. είθε να μου γίνει κατά το λόγο σου». Και έφυγε από αυτήν ο άγγελος. 

Μέσα σε 15 μόλις στίχους συμπυκνώνεται το σχέδιο της σωτηρίας των ανθρώπων, σε συνδυασμό με την άσπορο σύλληψη του Υιού του Θεού. Άπειρο το βάθος των δύο αυτών δεδομένων. Από τη μια, ο τρόπος, με τον οποίον ο Θεός επιλέγει να εισέλθει στην ανθρωπινή ιστορία. Η επιλογή του χρόνου, η επιλογή του συγκεκριμένου προσώπου, η επιλογή της διαδικασίας. Και από την άλλη, η ποιότητα της προσωπικότητας της Παναγίας, η στάση της, η ένστασή της, η αποδοχή της αποστολής της. Υπάρχει ο κίνδυνος να επεκταθεί η ανάλυση αυτών των παραμέτρων πέρα από τις δυνατότητες κατανόησης του ακροατηρίου μας. Δεν προδίδουμε το θεολογικό βάθος, αν δεν επεκταθούμε. Αντίθετα σεβόμαστε το μικρό ή μεγαλύτερο παιδί που μας ακούει, ξεκινώντας από τα προφανή και αφήνουμε την πρωτοβουλία σ΄ εκείνο να μας ρωτήσει για ό, τι αισθανθεί την ανάγκη. Ας διαβάσουμε όμως την περικοπή:

Πριν από μια διαλογική συζήτηση, καλό θα ήταν να γίνει αναφορά σε συγκεκριμένα ιστορικά δεδομένα:

1. Η διακαής αναμονή ενός Μεσσία, είναι ήδη παρούσα από την εποχή των Προφητών.
2. Ο Μεσσίας αυτός σταδιακά συνδυάζεται με απελευθερωτικούςπόθους, παίρνοντας την μορφή ενός πολιτικού-στρατιωτικού ηγέτη.
3. Όπως πάντα συμβαίνει στα ανθρώπινα, η ευγενική καταγωγή, η κοινωνική θέση, η δύναμη, πολιτική και οικονομική «μετράνε» στην αποδοχήενός σωτήρα, εκ μέρους του λαού.

Κοιτάξτε λοιπόν τώρα την καταγωγή του αληθινού Σωτήρα: Μία άσημη κοπέλα, ασήμαντης καταγωγής από ένα χωριουδάκι χαμένο στον χάρτη, προκύπτει η σωτηρία των ανθρώπων.

• Τι συμπέρασμα βγάζετε από αυτή την επιλογή του Θεού;

1. Από την αρχή είναι ξεκάθαρη η προτίμηση του Θεού στους ταπεινούς.
2. Από την αρχή γίνεται φανερό, πως το σχέδιο του Θεού έρχεται σε κάθετη σύγκρουση με την τρέχουσα, την κοινή, την κοσμική λογική. Γι αυτό και σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, οπ Χριστός θα αποτελεί σκάνδαλο για τους εκπροσώπους του κατεστημένου, κοινωνικού και θρησκευτικού

Ας προσεγγίσουμε λίγο και την στάση της Παναγίας. Κατ΄ αρχήν δεν αποφεύγει τον διάλογο, σχεδόν την αντιπαράθεση.

• Σε πιο σημείο φαίνεται αυτό;
• «Πώς έσται μοι τούτο;»
• Δυσανασχετεί ο άγγελος; Επικαλείται την αυθεντία της αποστολής του για να διακόψει την συζήτηση;
• Όχι, αντίθετα: Απαντά. Τι συμπέρασμα βγάζουμε, όχι μόνο για το συγκεκριμένο γεγονός, αλλά και για τον τρόπο που επιθυμεί ο Θεός να διαλέγεται με τους ανθρώπους;

Ο Θεός καθιστά τον άνθρωποισότιμο συνομιλητή Του. Καθιστάμεθα κατά χάριν φίλοι του Θεού. Ειδικά αυτή η  λέξη, την οποίαν θα χρησιμοποιήσει και αργότεραο ίδιος ο Χριστός για όσους υπακούουν στο θέλημά Του (Ιω 15:14)νομίζω πως βρίσκει πάντα μεγάλη απήχηση στη ψυχή ενός έφηβου, μάλλον και κάθε ανθρώπου. Αυτή τη σχέση διαλόγου αναδεικνύει μεταξύ άλλων η εξιστόρηση του Ευαγγελισμού.

Κάτι δεύτερο: Η περικοπή ολοκληρώνεται με το «γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου».

• Αυτό το «ας γίνει» της Παναγίας, μήπως σας οδηγεί σε κάποια συμπέρασμα;
• Το σχέδιο του Θεού υπήρχε. Ενεργοποιείται όμως από την αποδοχή συνεργασίας της Παναγίας. Στο σχέδιο της σωτηρίας του κόσμου και της δικής μας, ο Θεός αναζητά συνεργάτες, όχι υπηκόους .

Νομίζω πως στοιχείο του μεγαλείου της Θεοτόκου είναι αυτός ο συνδυασμός του ανδρείου της φρονήματος και της αρχοντικής ταπεινοφροσύνης της.

Πέρα όμως από τις αναλύσεις, είναι σημαντικό να εγκατασταθεί η εικόνα της Παναγίας στην νεανική ψυχή, ως καταφυγή, δύναμη και εσχάτη ελπίδα. Συγχρόνως όμως και ως πρότυπο ανάληψης ευθύνης εκ μέρους κάθε πιστού Χριστιανού που θέλει να ζήσει με συνέπεια την πίστη του. Η Παναγία με το δικό της «γένοιτο» αναλαμβάνει αποστολή κοσμοσωτήρια αλλά και επώδυνη. Αντίστοιχα και η έμπρακτη πίστη δεν αποτελεί μόνον προσωπική υπόθεση, αλλά και μαρτυρία ενός ολόκληρου κόσμου, της Βασιλείας του Θεού, που την αναμένουμε, αλλά και που έχει αρχίσει να βάζει ήδη τα σημάδια της στην ιστορία μέσω της παρουσίας των αγίων κάθε εποχής.

Θα αποτελέσει πηγή μεγάλης ωφέλειας η καταφυγή στην παράδοση της Εκκλησίας μας μέσω της υμνογραφίας.

Το Απολυτίκιον του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου«Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον και τού απ ‘ αιώνος μυστηρίου ή φανέρωσις ο Υιός τού Θεού Υιός τής Παρθένου γίνεται και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται. Διό και ημείς συν αυτώ τη Θεοτόκω βοήσωμεν, Χαίρε, Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου.»

Μετάφραση

Σήμερα είναι ή κυριότερη μέρα τής σωτηρίας μας και ή φανέρωσις του Μυστηρίου, πού ήταν από πολλά χρόνια κρυμμένο: Να, ο Υιός τού θεού θα γίνει άνθρωπος, Υιός τής Παρθένου Μαρίας και ο αρχάγγελος Γαβριήλ αυτό το πασίχαρο μήνυμα φέρνει. Γι’ αυτό και εμείς μαζί μ’ αυτόν ας πούμε ζωηρά στην Παναγία: χαίρε, Κεχαριτωμένη, ο Κύριος είναι μαζί σου.

Καθώς μάλιστα βρισκόμαστε σε περίοδο Χαιρετισμών, έχουμε ακόμη μία ευκαιρία να εμβαθύνουμε μέσω της λατρείας μας στο μέγα αυτό μυστήρια:

Ἄγγελος πρωτοστάτης, οὐρανόθεν ἐπέμφθη, εἰπεῖν τῇ Θεοτόκῳ τό, Χαῖρε (ἐκ γ´)· καὶ σὺν τῇ ἀσωμάτῳ φωνῇ, σωματούμενόν σε θεωρῶν Κύριε, ἐξίστατο, καὶ ἵστατο κραυγάζων πρὸς αὐτὴν τοιαῦτα·
Χαῖρε, δι᾿ ἧς ἡ χαρὰ ἐκλάμψει· χαῖρε, δι᾿ ἧς ἡ ἀρὰ ἐκλείψει.
Χαῖρε, τοῦ πεσόντος Ἀδὰμ ἡ ἀνάκλησις· χαῖρε, τῶν δακρύων τῆς Εὔας ἡ λύτρωσις.
Χαῖρε, ὕψος δυσανάβατον ἀνθρωπίνοις λογισμοῖς· χαῖρε, βάθος δυσθεώρητον, καὶ Ἀγγέλων ὀφθαλμοῖς.
Χαῖρε, ὅτι ὑπάρχεις Βασιλέως καθέδρα· χαῖρε, ὅτι βαστάζεις τὸν βαστάζοντα πάντα.
Χαῖρε, ἀστήρ ἐμφαίνων τὸν Ἥλιον· χαῖρε, γαστὴρ ἐνθέου σαρκώσεως.
Χαῖρε, δι᾿ ἧς νεουργεῖται ἡ κτίσις· χαῖρε, δι᾿ ἧς βρεφουργεῖται ὁ Κτίστης.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.

Μετάφραση:

Ἄγγελος ποὺ ἦταν πρῶτος μεταξὺ τῶν ἀγγέλων, στάλθηκε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ νὰ πεῖ στὴ Θεοτόκο τὸ χαῖρε (3 φορές)· καὶ μὲ τὴν ἀσώματή του φωνή, βλέποντάς σε Κύριε νὰ παίρνεις σῶμα (νὰ γίνεσαι ἄνθρωπος), ἐκπλησσόταν καὶ στεκόταν φωνάζοντας πρὸς αὐτὴν αὐτὰ τὰ λόγια·
Χαῖρε ἐσὺ ἀπ᾿ τὴν ὁποία θὰ λάμψει ἡ χαρά· χαῖρε ἐσὺ ποὺ γιὰ χάρη σου θὰ σβήσει ἡ κατάρα.
Χαῖρε ἐσὺ ποὺ ἔκανες νὰ σηκωθεῖ ὁ πεσμένος Ἀδάμ· χαῖρε ἐσὺ ποὺ ἔγινες ἡ λύτρωση τῶν δακρύων τῆς Εὔας.
Χαῖρε ὕψος στὸ ὁποῖο δύσκολα μποροῦν νὰ φθάσουν οἱ ἀνθρώπινοι λογισμοί· χαῖρε βάθος ποὺ ἀδυνατοῦν νὰ κατοπτεύσουν καὶ ἀγγέλων ὀφθαλμοί.
Χαῖρε ἐσὺ ποὺ ἔγινες ὁ θρόνος τοῦ Βασιλιᾶ (Χριστοῦ)· χαῖρε γιατὶ βαστάζεις (στὴν ἀγκάλη σου) Ἐκεῖνον ποὺ βαστάζει τὰ πάντα.
Χαῖρε ἀστέρι ποὺ προμηνύεις τὸν Ἥλιο, χαῖρε κοιλία τῆς θεϊκῆς (τοῦ Λόγου) σαρκώσεως.
Χαῖρε ἐσὺ μὲ τὴν ὁποία γίνεται καινούρια ἡ κτίση· χαῖρε ἐσὺ μὲ τὴν ὁποία γίνεται βρέφος ὁ Κτίστης.
Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε.