Επετειακό σημείωμα για την γιορτή τής Μητέρας και της μητρότητας
12 Μαΐου 2024Με αφορμή την σημερινή γιορτή τής Μητέρας και της μητρότητας και εν όψει των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών αγώνων θεωρώ χρήσιμο να επαναλάβω κάποιες σκέψεις/προτάσεις τις οποίες έχω ήδη καταθέσει για πρώτη φορά πριν από 40 χρόνια και έχω επαναλάβει στη συνέχεια επ’ ευκαιρία διαφόρων γεγονότων[i].
«Αν και η γονική μέριμνα δεν συνδέεται πλέον με την πατρική εξουσία, αλλά είναι δικαίωμα και καθήκον και των δύο γονέων τόσο και εκ του νόμου (1329/1983), που αποκατέστησε την εθιμικά αναγνωρισμένη συμμετοχή τής μητέρας στην ανατροφή τού παιδιού, όσο και εκ του γεγονότος ότι οι σύζυγοι έχουν και μεταξύ τους τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις (άρθρ. 4, παράγρ. 2 του Συντάγμ.), ο ρόλος τής μητέρας τού παιδιού με αναπηρία εξακολουθεί να έχει ειδικό “βάρος” από πολλές απόψεις.
Αναφέρω, ενδεικτικά, δύο μόνο παραδείγματα τού πραγματικού βάρους των μητέρων αυτών, δεδομένου ότι ο σκοπός τού άρθρου αυτού δεν είναι η απαρίθμηση των προβλημάτων και των αναγκών τους, αλλά αντιθέτως η προβολή “πρότυπων” υπέρ αυτών ενεργειών, οι οποίες πραγματοποιούνται σε επίπεδο ιδιωτικών πρωτοβουλιών ή πρέπει να πραγματοποιούνται σε θεσμικό επίπεδο.
Όπως σημειώνουν ορισμένοι ερευνητές, η στάση τής μητέρας ασκεί τη μεγαλύτερη επίδραση στο πώς θα γίνει αποδεκτό από την οικογένεια το παιδί µε αναπηρία[ii]
Βέβαια, η αναπηρία ενός παιδιού μιας οικογένειας έχει μεγάλη επίδραση στη συνολική λειτουργία της λόγω της αλληλεπίδρασης των μελών της, διαμορφώνοντας, τελικά, και τη συμπεριφορά τους απέναντι στον νέο άνθρωπο, στον έφηβο και σε μεγάλο βαθμό και για ορισμένες κατηγορίες και στον ενήλικα. Διότι η γονική εμπλοκή και συμμετοχή σε όλους τους τομείς και τα επίπεδα (αποκατάστασης, εκπαίδευσης, ένταξης και ενσωμάτωσης σχολικής, επαγγελματικής, οικονομικής και κοινωνικής) επεκτείνεται σε βάθος χρόνου ή περιορίζεται ανάλογα με τον βαθμό αυτοδυναμίας τού παιδιού τους.
Από την άλλη πλευρά η μητέρα έχει να αντιπαρατεθεί με τις πρόσθετες απαιτήσεις που επιβάλλει η συμμετοχή της σε όλες τις δράσεις τού κοινωνικού γίγνεσθαι. Η γυναίκα, η οποία μετέχει ισότιμα με τα λοιπά μέλη τού κοινωνικού συνόλου στην αγορά εργασίας και η οποία έχει την επιθυμία δημιουργίας προσωπικής καριέρας, θυσιάζει και αυτούς τους ρόλους ή απέχει απ’ αυτούς, ανυποψίαστη πολλές φορές.
Η ακόλουθη παρατήρηση θεωρούμε ότι συνοψίζει την όλη αυτή προβληματική : «Συναντάμε οικογένειες τελείως εγκλωβισμένες, που μπροστά στις δυσκολίες έχουν εγκαταλείψει τις προσπάθειες, αναζητώντας φανερά λύσεις εύρεσης εργασίας, οι οποίες θα τους επιτρέψουν να απαλλαγούν από το βαρύ φορτίο που φέρουν. Συχνά, οι οικογένειες αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και εμπλέκονται στη ζωή τού παιδιού τους, εστιάζουν όλη την ενέργειά τους πάνω του, σε βάρος μερικές φορές των αδελφών του ή/και των επαγγελματικών δραστηριοτήτων τους (δεν είναι σπάνιο η μητέρα να έχει εγκαταλείψει το επάγγελμά της για να ασχοληθεί με το παιδί της). Έχουν μεγάλες προσδοκίες ως προς τη σχολική φοίτηση, η οποία θεωρείται ότι θα οδηγήσει σε μία πνευματική ανάπτυξη, αλλά επίσης, μακροπρόθεσμα, στην κοινωνική και στην επαγγελματική ένταξη, που θα επιτρέψει στον νέο, που έχει γίνει πλέον ενήλικας, να είναι οικονομικά ανεξάρτητος, αλλά προπάντων να υπάρχει»[iii].
Τέτοιου είδους εξαιρετικά προβλήματα και παράγωγες καταστάσεις, που κυριαρχούν σε καθημερινή βάση στον τρόπο ζωής των μητέρων οικογενειών με παιδί με αναπηρία, θα πρέπει, προφανώς, να είχε προ οφθαλμών και ο Σύνδεσμος Γυναικών Θεσσαλονίκης-Μακεδονίας «εν Αθήναις», ο οποίος σε ένδειξη ελάχιστης αναγνώρισης τίμησε σε μία συγκινητική τελετή για τις Μητέρες των Παραολυμπιονικών τού 2016.
Όπως σημείωσαν οι διοργανωτές τής τελετής στο σχετικό Δελτίο Τύπου[iv], η εκδήλωση αυτή αποτελεί πλέον θεσμό για τον Σύνδεσμο «καθώς ήταν ο πρώτος, ο οποίος μετά από πρωτοβουλία τής Προέδρου κ. Καίτης Γάκη Καψή τίμησε τις Μητέρες των Παραολυμπιονικών τού 2004 και έκτοτε επαναλαμβάνεται ανελλιπώς. Η παρουσία των Παραολυμπιονικών με τις Μητέρες τους, συγγενείς και φίλους, ήταν ιδιαίτερα συγκινητική και στην ατμόσφαιρα ήταν διάχυτη η χαρά τής βράβευσης αποδεικνύοντας την μεγαλοψυχία και την δύναμη που διακατέχει τις ΜΗΤΕΡΕΣ- ηρωίδες τής ζωής».
Αυτή λοιπόν η εκδήλωση συγκροτεί και το έμμεσο μήνυμα που εκπέμπει η επιτυχία των παραολυμπιονικών.
Η από πλευράς μου ανταπόκριση στη σχετική τιμητική πρόσκληση συμμετοχής στην απονομή τού Αριστείου «ΜΗΤΕΡΑΣ ΕΡΓΟΝ ΑΘΑΝΑΤΟΝ» μου έδωσε την ευκαιρία, αφενός μεν, να επαινέσω την ενέργεια τής προέδρου και των συνεργατών τού υπόψη Συνδέσμου και, αφετέρου, να επαναλάβω δύο προτάσεις.
Την πρώτη την είχα διατυπώσει προ 35ετίας και αφορά στη έμπρακτη αναγνώριση του αγώνα των μητέρων των παιδιών με αναπηρία. Συγκεκριμένα ανέφερα τα εξής:
Αμέσως μετά την είσοδό μας στην τότε ΕΟΚ, ο ομιλών είχε την ευκαιρία να ασχοληθεί επί 10ετία στο ΥΥΠ&ΚΑ με τη θεμελίωση, προώθηση και παρακολούθηση αιτημάτων χρηματοδότησης από το ΕΚΤ προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης Προσώπων με Αναπηρία (Π.μ.Α.) καθώς και με άλλες σχετικές ενέργειες.
Στο πλαίσιο αυτό και έχοντας υπόψη, αφενός μεν, εμπειρίες επί τού πεδίου και, αφετέρου, θεωρητικές περί του πρακτέου προσεγγίσεις, λόγω παράλληλης θητείας στον Τομέα τής Ανθρωπαγωγικής του ΕΚΠΑ, προέκυψε η ανάγκη κατάθεσης μιας πρότασης για το χρέος ή την οφειλή προς τις μητέρες των Π.μ.Α. (κατατέθηκε στο Σεμινάριο για το 2o κοινοτικό πρόγραμμα δράσης υπέρ των ΑΜΕΑ “HELIOS” ).
Έχοντας, λοιπόν, υπόψη ότι η οποιαδήποτε παρέμβαση και στήριξη θα πρέπει να εστιάζεται σε όλη την οικογένεια, δηλαδή όχι μόνο στις ανάγκες τού παιδιού με αναπηρία ή χρόνια πάθηση, και επιπλέον να έχει μορφή οικογενειο – κεντρική [μία έκφραση της οποίας, π.χ., αποτελεί και η κατ’ οίκον βοήθεια], πρότεινα το εξής:
Επί ένα μήνα τον χρόνο να αναλαμβάνουν οι κατά περίπτωση αρμόδιοι φορείς την συνολική φροντίδα των παιδιών των οικογενειών τους, ώστε να δίνεται στους γονείς και κυρίως στη μητέρα η δυνατότητα οποιασδήποτε μορφής αυτοτελών διακοπών.
Επιτρέψτε μου εδώ να κάνω τρεις σχετικές επισημάνσεις, για την ενδεχόμενη έκφραση οιασδήποτε αιτιολογίας απόρριψης τής σκέψης αυτής:
(α) Η υπόψη πρόταση όταν κατατέθηκε έτυχε ευμενούς υποδοχής εκ μέρους τής Συνομοσπονδίας Οικογενειακών Οργανώσεων τής ΕΕ και τού συνεργαζόμενου με αυτές Διεθνούς ROTARY και εκφράστηκε έμπρακτα με έγγραφη τιμητική διάκριση[v].
(β) Σε ό,τι αφορά όλους μας, νομίζω ότι το χρέος αυτό προς τις μητέρες -και όχι μόνο- παραμένει μέχρι σήμερα.
(γ) Η ενέργεια αυτή αποτελεί, οιονεί, ιερή υποχρέωση, η οποία μάλιστα δεν εξαιρεί τον πατέρα.
Διότι, όπως έλεγα -μεταξύ άλλων- σε κάθε ορκωμοσία των φοιτητών:
«. .. επιτρέψετε να προσθέσω δύο μόνο λόγια: ένα ως δάσκαλος και ένα ως πατέρας. Φθάσατε στο τέλος τής πολυετούς εκπαιδευτικής προσπάθειάς σας, δηλαδή στο τέλος μιας μαραθώνιας πορείας με νικηφόρο αποτέλεσμα. Ο τίτλος που κατακτήσατε σας γεμίζει υπερηφάνεια και σας καλεί να εορτάσετε τη δεύτερη γενέθλια ημέρα σας, ως νέοι επιστήμονες. Όμως αυτή η εορταστική ατμόσφαιρα δεν θα πρέπει να σας κάνει να παραλείψετε έναν οιονεί απολογισμό, αναλογιζόμενοι ότι στην επιτυχία σας συνέβαλαν 3 παράγοντες: οι γονείς σας, οι διδάσκαλοί σας και σεις οι ίδιοι.
Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάτε και κυρίως δεν πρέπει να ξεχάσετε ποτέ τα οφειλόμενα στους γονείς σας».
