Page 14 - Απεργία πείνας: Έκφραση ελευθερίας ή υποδούλωσης;
P. 14
ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 35 / Απεργία πείνας: Ελευθερία ή υποδούλωση / 7 Νοεμβρίου 2015 www.pemptousia.gr
παράπτωμα», καθώς το στοιχείο που την διαφοροποι- κατάργηση της ελεύθερης διάθεσης του σώματος
εί από πράξεις, που άπτονται του ποινικού δικαίου, του απεργού στην βιολογική φθορά και το θάνατο.
είναι η μη πρόκληση βλάβης στο κοινωνικό σύνολο.
Πέρασε πολύς χρόνος για να βρεθεί τρόπος να αντι-
Αποτελεί ελεύθερη επιλογή και απόφαση, που μετωπίσει η νεότερη ιστορία την πρόκληση της ειρηνι-
απορρέει από την ίδια τη φύση του ανθρώπου ως κής διαμαρτυρίας μέσα από την άρνηση της σίτισης.
έκφραση της ύπαρξής του. Ένα ηθικό δίλημμα εγεί- Αν και δεν είναι σίγουρο ότι σε κάθε σημείο του πλα-
ρεται στο κοινωνικό σύνολο, όταν απεργοί πείνας, οι νήτη αντιμετωπίζεται η άρνηση τροφής, ως έκφραση
οποίοι έχουν εμφανώς δώσει σαφείς οδηγίες να μην διαμαρτυρίας του απεργού, με τον ίδιο τρόπο. Στον
τους γίνει ανάνηψη, αφού φθάσουν σε στάδιο νοη- ελλαδικό χώρο, με το άρθρο 34 του ν. 1851/89 «Κώ-
τικής ανεπάρκειας. Στην περίπτωση αυτή διερωτά- δικας βασικών κανόνων για τη μεταχείριση των κρα-
ται η κοινή γνώμη αν πρέπει να επέμβει ο κρατικός τουμένων», ο νομοθέτης για πρώτη φορά προβλέπει
μηχανισμός για να παράσχει βοήθεια ή να σεβαστεί το δικαίωμα της απεργίας πείνας σε κρατούμενους.
την επιθυμία των απεργών. Η αρχή της φιλανθρωπίας Το μόνο όριο που τίθεται είναι η απειλή της ζωής του
προτρέπει την ανάνηψή τους, αλλά ο σεβασμός της απεργού. Το άρθρο 31 του σωφρονιστικού κώδικα στην
αυτονομίας του προσώπου συγκρατεί οποιαδήποτε παράγραφο 3 προβλέπει την μεταγωγή του απεργού
παρέμβαση[32]. πείνας σε θεραπευτικό κατάστημα και ειδική ιατρική
παρακολούθησης, όταν ο απεργός περιέλθει σε κατά-
Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο (άρθρο 5 παρ. 3 σταση άμεσου κινδύνου της ζωής του ή σοβαρής και
του Συντάγματος), η διατήρηση της έννομης τάξης μόνιμης βλάβης της υγείας του με ανάλογη εφαρμογή
αποτελεί απόρροια της φυσικής ελεύθερης κίνησης του της διάταξης του άρθρου 29 παράγραφος 3 του ίδιου
ατόμου. Έτσι, η ελεύθερη διάθεση του σώματος και η κώδικα.
φυσική υπόστασή του γίνονται στοιχεία συνυφασμένα
με τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα την προστα- Εδώ, όμως, προκύπτει ένα ερώτημα αναφορικά με
σία της ανθρώπινης ζωής και της σωματικής ακεραιό- την απειλή της ζωής και του δικαιώματος κάποιου τρί-
τητας, την απαγόρευση των βασανιστηρίων και τη δια- του να επεμβαίνει στις αποφάσεις και επιλογές των
σφάλιση των κοινωνικών δικαιωμάτων. Ο νόμος, όμως, άλλων. Η επίσημη θέση της πολιτείας βρίσκεται στην
αγνοεί το θάνατο ως βιολογικό συμβάν, η νομική αντί- υποχρεωτική λήψη κατάλληλων μέτρων, όταν ο απερ-
ληψη για το θάνατο εντάσσεται στη ρύθμιση του βίου γός έχει χάσει τις αισθήσεις του και κινδυνεύει η υγεία
διαμέσου των εννοιών της ζωής του προσώπου και της και η ζωή του, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που διαμαρ-
αξιοπρέπειάς του. Η σχέση ανάμεσα στο δίκαιο και το τύρονται σε αυτή την πρακτική, αφού έτσι καταργεί-
σώμα παρουσιάζεται ως σχέση συστατική και εμμενής ται η ελεύθερη βούληση του προσώπου, αφού δεν του
για κάθε έννομη τάξη. επιτρέπεται να εκφράσει τη διαμαρτυρία του μέχρι το
τέλος της.
Η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του
κάθε προσώπου (άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος) Σημειώσεις
θεμελιώνει το δικαίωμα του καθένα να εξουσιάζει το
σώμα του και να το χρησιμοποιεί, όπως θέλει. Επομέ- [27]Βλ. Μ. ΨΗΜΙΤΗ, Εισαγωγή στα σύγχρονα κοι-
νως, η αυτοπροσβολή[33] αναγνωρίζεται ως εκδήλωση νωνικά κινήματα. Αθήνα 2006, σελ. 135.
της προσωπικότητας του ατόμου και της ελευθερίας
έκφρασής του. Η αυτοπροσβολή εκφεύγει του κανονι- [28]Βλ. στο ίδιο, σελ. 97.
στικού εύρους της φυσικής ελευθερίας, καθώς αφορά
τη δημόσια εικόνα και έκφραση του ατόμου και επη- [29]Βλ. στο ίδιο, σελ.145.
ρεάζει άμεσα τη ζωή οικείων και τρίτων.
[30]Βλ. στο διαδικτυακό τόπο: https://athens.
Επειδή η διάταξη του άρθρου 5 παρ. 2 του Συ- indymedia.org/front.php3?lang=el&article_
ντάγματος κατοχυρώνει το δικαίωμα διατήρησης id=919593 [28/5/2012].
και όχι περατώσεως της ζωής, προβλέπει την από-
λυτη προστασία της με οποιοδήποτε τρόπο. Επι- [31]Βλ. σχετικά για το Ελληνικό Δίκαιο: Ν.
τρέπει την αναγκαστική διατροφή των απεργών 2776/1999 άρθρο 29 παράγραφος 3 και άρθρο. 31
πείνας, όταν απειλείται άμεσα η ζωή τους και έτσι, παρ. 3 (ΦΕΚ 291/ τ.Α΄/29.12.1999).
εξηγείται η εναντίωση του δικαίου και η αμήχανη
στάση του ποινικού νόμου στην απεργία πείνας, [32]Βλ. Ν. Γ. KOΪΟΥ, Επ’ ελευθερία εκλήθητε Αυ-
με την επιβεβλημένη σίτιση. Νομικά, η ζωή και η τονομία και Ετερονομία στην Ηθική. Αθήνα 2006,
υγεία προστατεύονται από το Δίκαιο, το ίδιο το σσ. 106 – 107.
Δίκαιο, όμως, επιφυλάσσει για το κράτος το απο-
κλειστικό δικαίωμα κατάργησης της ιδιότητας του [33]Για περισσότερες πληροφορίες στο διαδικτυα-
νομικού προσώπου και της αποβολής του από την κό τόπο: www.jurisconsultus.gr/pubs/uploads/1474.
κοινότητα των νομικών υποκειμένων, με την άμεση pdf [28/5/2012].
Σελίδα 14
