Page 10 - Απεργία πείνας: Έκφραση ελευθερίας ή υποδούλωσης;

ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 35 / Απεργία πείνας: Ελευθερία ή υποδούλωση / 7 Νοεμβρίου 2015 www.pemptousia.gr

τελεί και ο ίδιος. Σε μελέτη του, ο Olivier Duhamel[15] μένος στο Βρετανικό Κοινοβούλιο μετά από εξήντα
ταξινομεί, ανάλογα με το κίνητρο των απεργών, την έξι ημέρες απεργίας πείνας στη φυλακή Maze χάνει
απεργία πείνας σε τρεις κατηγορίες: Απεργία πείνας τη ζωή του στις 5 Μαΐου του 1981, αγωνιζόμενος για
με οικονομικά αιτήματα, απεργία πείνας που ξεκινά την άρση του ειδικού καθεστώτος κράτησης των Ιρλαν-
από προσπάθεια αναγνώρισης ενός ή περισσότερων δών πολιτικών κρατούμενων από τη Βρετανική κυβέρ-
ατομικών δικαιωμάτων, αλλά και απεργία για λόγους νησης[20]. Η παραμονή του στη φυλακή συνδέεται με
αλληλεγγύης στο πρόσωπο του απεργού. το χριστιανικό πνεύμα αλληλεγγύης για τον Ιρλανδικό
λαό στο πλαίσιο της ελευθερίας των προσώπων που
Αποτελεί, κυρίως, φαινόμενο των νεότερων κοινωνι- βιώνουν τη στέρηση της ελεύθερης αυτοδιάθεσής τους,
ών της παγκόσμιας ιστορίας, γιατί στοιχειοθετείται και με την αντίστοιχη στέρηση της τροφής τους στα όρια
λαμβάνει ύπαρξη μέσα από απόλυτα σύγχρονες προϋ- μιας αντίστασης. Στο ημερολόγιό του σημειώνει: «Δεν
ποθέσεις. Βρίσκει, δηλαδή, νόημα ως πράξη, μόνο, όταν θα με διαλύσουν, δεν θα υποκύψω, γιατί ο πόθος μου
τα ανθρώπινα δικαιώματα συνιστούν κοινωνικό αγαθό, για ελευθερία, όπως και η ελευθερία του ιρλανδικού
όταν υπάρχουν τα μέσα και η δυνατότητα κοινοποίησης λαού, είναι βαθιά μες στην καρδιά μου. Θα ξημερώ-
της απεργιακής πράξης σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο σει κάποια μέρα που ολόκληρος ο ιρλανδικός λαός θα
εύρος του κοινωνικού ιστού και κυρίως, όταν υπάρχει φανερώσει αυτόν τον πόθο για ελευθερία. Και τότε θα
συγκροτημένη «κοινή γνώμη», ικανή να επηρεάσει την δούμε την σελήνη ν’ ανατέλλει»[21].
εγκαλούμενη εξουσία και να δώσει λύση στις διεκδική-
σεις του απεργού[16]. Σε όλα τα παραπάνω πρέπει να Στις πρώτες απεργίες πείνας κατατάσσονται οι μα-
προστεθούν και οι σύγχρονες αντιλήψεις για την από- ζικές νηστείες την εποχή του αγώνα για την αμερικανική
ϊεροποίηση του ανθρωπίνου σώματος που επιτρέπουν ανεξαρτησία[22]. Καταφεύγοντας στη συμβολική πρά-
στη συνείδηση του ανθρώπου τέτοιου είδους πρακτική ξη της νηστείας, οι Αμερικανοί δίνουν πολιτική χροιά
επίτευξης πολιτικών στόχων. Το σώμα, σήμερα, διατη- σε μια θρησκευτική παράδοση, για να πείσουν τους
ρεί την αξία του, σε υλική και χρηστική βάση, ενώ χάνει αναποφάσιστους συμπολίτες τους να συμμετάσχουν
σταδιακά την πνευματική του διάσταση και ιερότητα. στην αντίσταση κατά της αγγλικής κατοχής. Η απεργία
Γεγονός που απενοχοποιεί τα άτομα από την εκούσια πείνας, ως πολιτική κίνηση διαμαρτυρίας, εμφανίζεται
επιβολή της εξαθλίωσης και εξόντωσής του. στα τέλη του 19ου αι. στις τσαρικές φυλακές από Ρώ-
σους πολιτικούς κρατούμενους που επιλέγουν αυτό τον
Για τον ιστορικό Zorz Dibi[17], η απεργία πείνας τρόπο να διαμαρτυρηθούν για τα λευκά κελιά και την
θεωρείται πράξη ιεροσυλίας, επειδή η συνειδητή αποχή απομόνωση που υφίστανται. Το 1909 γίνεται παγκό-
του απεργού από το φαγητό, στις σύγχρονες κοινωνίες, σμια γνωστή, η προσπάθεια «άρνησης διατροφής» από
θέτει ενσυνείδητα σε κίνδυνο την ιερότητα της ζωής τις Αγγλίδες «σουφραζέτες»[23] με σκοπό να χαρα-
με την απειλή του θανάτου. Αντίθετα, με τις κοινωνίες κτηριστούν πολιτικές κρατούμενες και να αναγνωρίσει
των υποανάπτυκτων χωρών στις οποίες ο θάνατος από η πολιτεία στο πρόσωπό τους πολιτικά δικαιώματα.
την πείνα είναι μια καθημερινή απειλή και η ιερότητα Απεργία πείνας πραγματοποιούν και πολλά μέλη της
της ζωή δεν τίθεται σε αμφισβήτηση. Ο Serz Zili[18], Rote Armee Fraktion «R.Α.F»[24] που διαμαρτύρονται
διευθυντής της γαλλικής εφημερίδας «Liberation», ορί- για την απομόνωση τους στα γερμανικά λευκά κελιά.
ζει την απεργία πείνας ως το θέαμα μιας αυτοκτονίας Το 1930 ο Mohandas Karamchand Gandhi επικεφα-
σε αργή κίνηση. Σε ένα θέαμα, που η κοινή γνώμη ευ- λής της περίφημης πορείας του αλατιού[25], σε ένδειξη
αισθητοποιείται μόνο κατά τη στιγμή που αρχίζει να διαμαρτυρίας εναντίον του φόρου που επιβάλλουν οι
εμφανίζεται ο κίνδυνος του θανάτου στο πρόσωπο του Άγγλοι στην Ινδία, με τις συνεχείς απεργίες πείνας, που
απεργού. τις χρησιμοποιεί ως ειρηνικό όπλο με στόχο την άσκηση
ψυχολογικής πίεσης ενάντια στην αγγλική αποικιοκρα-
Ο Gerard Robert «Bobby» Sands, εικοσεπτάχρονος τία, οδηγεί για πρώτη φορά την Ινδίας σε πολιτικούς
Ιρλανδός απεργός πείνας, καταθέτει την προσωπική αγώνες.
του άποψη και περιγραφικά οριοθετεί την απεργία
πείνας. Δεν είναι τίποτα άλλο για εκείνον από την προ- Στην Ελλάδα, η πρώτη άρνηση λήψης τροφής, ως
σπάθειά του να ζήσει και μάλιστα για πάντα. «Αλλά πράξη διαμαρτυρίας και καταγγελίας της τρομοκρατί-
εγώ πιστεύω στον Θεό και τολμώ να πω πως τον τελευ- ας, γίνεται από τρεις γυναίκες στις φυλακές Αβέρωφ
ταίο καιρό τα πάμε καλά οι δυο μας. Αγνοώ την τροφή τον Νοέμβριο του 1930. Το Φεβρουάριο του 1948 πο-
που βάζουν μπροστά στα μάτια μου καθημερινά.[…], λιτικοί κρατούμενοι στην Μακρόνησο, πραγματοποι-
γιατί πιστεύω ότι η υλική τροφή δεν είναι αρκετή για ούν ομαδικά απεργία πείνας, ενάντια στην πολιτική
να ζήσει ο άνθρωπος για πάντα και με ξελαφρώνει το αναλγησία και τρομοκρατία[26]. Μέχρι τα χρόνια της
γεγονός πως θα βρω υπέροχη τροφή εκεί πάνω αν την μεταπολίτευσης, η εκούσια στέρηση τροφής αποτελεί
αξίζω. Και μετά κολλάω στην τρομαχτική ιδέα ότι εκεί την ύστατη μορφή πάλης των πολιτικών κρατούμενων
πάνω δεν τρώνε.»[19]. εξαιτίας των συνθηκών κράτησής τους. Από την μετα-
πολίτευση και έπειτα, χρησιμοποιείται ως μέσο διεκ-
Ο Gerard Robert «Bobby» Sands μέλος του Ιρλαν- δίκησης αιτημάτων τόσο από κρατούμενους φυλακών
δικού Δημοκρατικού Στρατού (IRA), αλλά και εκλεγ- και αφορά σε διαμαρτυρία άδικων προφυλακίσεων ή

Σελίδα 10